Słuch niemowlaka

Po porodzie maluszek odkrywa bogactwo tonów oraz brzmień. Już od pierwszych chwil reaguje na natężenie i melodię wypowiadanych słów. Podniesiony i zirytowany ton może doprowadzić go do łez, które szybko obeschną, gdy łagodnym głosem zanucisz mu kołysankę.

Jak noworodek słyszy otaczający go świat?

Noworodek reaguje na zbyt głośne dźwięki tzw. odruchem Moro, który polega na odwiedzeniu rączek, a potem „objęciu” klatki piersiowej. Zaciska też powieki albo po prostu płacze – ze strachu. Boi się hałasu, tym bardziej że odbija się on wielokrotnym echem. Postaraj się zatem, by otaczały go jedynie kojące, stłumione dźwięki – ale nie całkowita cisza. Różnorodne bodźce słuchowe sprzyjają tworzeniu się nowych połączeń nerwowych w mózgu związanych ze słuchem i stymulują ich rozwój. Dlatego, owszem, ścisz radio, ale go nie wyłączaj. Mów półgłosem, ale nie szeptem. Nie chodź wokół malca na palcach. Niemowlę szybko się uczy codziennych odgłosów – buczenia odkurzacza, brzęku naczyń w kuchni – i uspokaja się, słuchając tej codziennej domowej muzyki.
Czy wiesz, że... Mózg czteromiesięcznego niemowlęcia jest już na tyle rozwinięty, że umie zignorować niepotrzebne dźwięki i wyodrębnić te, na których maluch się skupia? Dużo lepiej rozpoznaje również niższy głos taty.

Noworodek uwielbia słuchać mamy

Szum twojej krwi i rytm serca kołysały maleństwo do snu jeszcze przed porodem. Umiało ono rozpoznać twój głos w trzecim trymestrze ciąży. Naukowcy potwierdzają, że kołysanki śpiewane przez mamę maluszkowi w brzuchu uspokajają go, gdy już pojawi się na świecie. Śpiew i czytanie na głos pomaga noworodkowi nauczyć się melodii ojczystego języka i zaznajomić się z maminym tembrem głosu. Trzy- lub czteromiesięczne niemowlę, słysząc mamę, umie ją „zlokalizować”: ucieszone odwraca głowę w jej stronę, fika nóżkami i wydaje głośne okrzyki radości. Dzięki słuchowi maluszek może utrzymać kontakt z mamą, nawet wtedy, gdy nie ma jej w zasięgu jego wzroku.
Czy wiesz, że... Dzieci są szczególnie wrażliwe na tzw. język matczyny? Mamy na całym świecie mówią do swych pociech wyższym tonem, wolno, powtarzają frazy, mocno akcentują samogłoski.

Słyszę, więc uczę się mówić

Około 6. miesiąca życia brzdąc zaczyna gaworzyć i entuzjastycznie reaguje na wypowiadane do niego słowa. Opowiadaj więc o książce, jaką ostatnio czytałaś, zupie, którą dziś ugotujesz, spotkaniu ze znajomymi, planach wakacyjnych. Choć maluszek raczej nie rozumie słów, uwielbia cię słuchać. Słyszy nie tylko same dźwięki, ale także inne elementy mowy: czas trwania poszczególnych głosek, barwę, natężenie i wysokość głosu. Rozmawiając z pociechą, staraj powstrzymywać się od dziecinnego zdrabniania – mów czułym, ale normalnym, niskim, „dorosłym” głosem: w ten sposób uczysz poprawnej polszczyzny.
Czy wiesz, że... Warto jak najczęściej powtarzać imię dziecka? Brzdąc dobrze zna już jego brzmienie i jest dumny, gdy je słyszy. Sprawisz mu przyjemność, naśladując dźwięki, jakie wydaje.

Jak muzyka wpływa na rozwój niemowlaka?

W połowie pierwszego roku zaobserwujesz pierwsze podrygi malutkiego tancerza. Choć nie umie chodzić, słysząc rytmiczną piosenkę, z radością będzie "pląsał" całym ciałem. To żywiołowe zachowanie udowadnia, jak ważna jest w jego życiu muzyka. Łatwo dostrzega różnicę w tonacji i rytmie utworów – już niedługo przekonasz się, które piosenki sobie szczególnie upodoba. W drugim półroczu podejmie próby „śpiewania”. Muzyka zaspokaja nie tylko potrzebę przyjemności. Niektóre utwory – np. Mozarta czy chorały gregoriańskie – uspokajają malca i ułatwiają mu zasypianie. Co więcej, badania dowodzą, że dzieci wychowane na tej muzyce łatwiej się koncentrują, są bardziej odporne na stres i często robią karierę jako matematycy.
Czy wiesz, że... Badacze sądzą, że muzyka Mozarta, ze względu na doskonałą formę i wysoką częstotliwość dźwięku, dobrze wpływa na rozwój mózgu, poprawia pamięć, koncentrację oraz harmonizuje napięcia mięśniowe.

Jak rozwija się słuch niemowlaka od urodzenia?

• 0–3 miesiące Niemowlę reaguje na głośne dźwięki odruchem Moro.
• 3–4 miesiące Maluch z łatwością lokalizuje źródło dźwięku: odwraca główkę w stronę, z której dobiega hałas.
• 4–6 miesięcy Łączy intonację głosu z sytuacją, którą widzi, np. wyczuje twoją irytację.
• 6–9 miesięcy Zaczyna już świadomie eksperymentować z wydawaniem dźwięków: tzw. gaworzenie (wcześniejszy etap wydawania dźwięków, tzw. głużenie, w 2–3. miesiącu przechodzą również dzieci niesłyszące).
• 9–12 miesięcy Nie tylko słyszy, ale i rozumie proste polecenia. Reaguje na imię i pojedyncze słowa: mama, tata, pa, pa.

Konsultacja: Eliza Kiepura Psycholog Dziecięcy, pracuje w Zakładzie Wczesnej Interwencji Psychologicznej Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie.

Zobacz także: 6 zmysłów niemowlaka