Kręcz szyi u niemowlaka – jak się objawia, przyczyny, leczenie

Nieleczony kręcz szyi u niemowlaka prowadzi do asymetrii ciała, co sprzyja rozwojowi skrzywienia kręgosłupa i zaburza prawidłowy rozwój ruchowy dziecka. Dlatego bardzo ważne jest, aby rehabilitacja niemowlęcia z kręczem szyi rozpoczęła się jak najwcześniej – nawet w pierwszym miesiącu życia dziecka. Terapia zależy od przyczyn, jakie leżą u podstaw powstania wady.

Spis treści:

• Przyczyny kręczu szyi u niemowlaka
• Objawy kręczu szyi u niemowlaka
• Ćwiczenia i masaż na kręcz szyi u niemowlaka
• Kręcz szyi u niemowlaka – poduszka
• Jak nosić dziecko z kręczem

Przyczyny kręczu szyi u niemowlaka

Najczęstszą przyczyną kręczu szyi u niemowląt jest nieprawidłowe ułożenie płodu w łonie matki, uraz okołoporodowy lub wrodzona wada anatomiczna. Kręcz szyi może mieć podłoże mięśniowe lub kostne.

W przypadku podłoża mięśniowego nieprawidłowość polega na tym, że jeden z mięśni mostkowo-obojczykowo-sutkowych ulega skróceniu i pociąga główkę dziecka do charakterystycznego ustawienia. Asymetria ustawienia głowy rozwija się w pierwszych tygodniach życia. Pojawia się wzmożone napięcie mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego, które powoduje niesymetryczne ustawienie głowy. Na przebiegu mięśnia mogą pojawić się zbliznowacenia i zwłóknienia, które mogą być wyczuwalne przez skórę.

Przy kostnym podłożu kręczu szyi u niemowlaka przyczyną nieprawidłowego ustawienia główki jest wrodzona zmiana anatomiczna – kręg klinowy, nieprawidłowości w kompleksie szczytowo potylicznym. Zdarza się też neurologiczne podłoże kręczu – zespół Arnolda-Chiariego.

Objawy kręczu szyi u niemowlaka

Jak rozpoznać kręcz szyi u niemowlaka? Objawem kręczu szyi jest niesymetryczne ustawienie główki niemowlęcia. Głowa przechyla się w jedną stronę (w tę, po której mięsień jest uszkodzony – w przypadku mięśniowej przyczyny kręczu) i obraca w stronę przeciwną. Jednocześnie widoczne jest uniesienie barku po stronie kręczu. Mogą też występować zniekształcenia czaszki i zmniejszenie połowy twarzy po tej samej stronie.

U dziecka położonego na brzuchu krecz szyi powoduje przechylanie się ciała na stronę, po której jest problem. Wywołuje to asymetrię ustawienia ciała, co w przyszłości może prowadzić do wad postawy i skoliozy.

Objawy kręczu szyi mogą nasilać się, gdy dziecko cierpi na refluks żołądkowo-przełykowy. Dlatego warto zadbać o to, aby niemowlę z kręczem szyi nie miało problemów z brzuszkiem, żeby nie nasilać wadliwego ustawienia głowy i ciała.

U części niemowląt z kręczem szyi rozpoznaje się także inne schorzenia kostno-mięśniowe: śródstopie przywiedzione, dysplazję stawu biodrowego, podwichnięcie kręgów C1-C2, stopy końsko-szpotawe lub płaskogłowie.

Ćwiczenia i masaż na kręcz szyi u niemowlaka

Jeśli lekarz potwierdzi, że niemowlę ma kręcz szyi na tle mięśniowym (być może potrzebne będzie np. USG, które pozwoli ustalić podłoże kręczu), rodzice powinni zgłosić się z dzieckiem do fizjoterapeuty, który będzie wykonywał z dzieckiem nie tylko specjalne ćwiczenia, ale też zastosuje terapię manualną i ewentualnie masaż.

Przy podłożu mięśniowym kręczu szyi u niemowlaka często udaje się skorygować wadliwe ustawienie główki dziecka, jeśli terapia odbywa się regularnie, a rodzice postępują w domu zgodnie z zaleceniami fizjoterapeuty. Rzadko zdarza się konieczność wykonania zabiegu operacyjnego.

W ramach leczenia terapeuta może zalecić następujące ćwiczenia i masaż:

• układanie dziecka na plecach z przyblokowaną w ustawieniu na wprost główką i z opuszczonymi barkami
• podchodzenie do dziecka i pokazywanie mu zabawek od strony, po której mięśnie są skrócone, tak aby dziecko zmuszone było pracować nad obróceniem główki w stronę, w którą trudniej się ona obraca
• regularnie rozmasowywanie zbyt napiętego mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego. Terapeuta pokaże, gdzie się on znajduje. Do masażu można użyć oliwki dla dzieci i własnych opuszek palców oraz ruchów głaskania, uciskania i rozcierania.

Jeśli kręcz szyi nie ustępuje po 6-8 miesiącach rehabilitacji, możliwe jest wstrzyknięcie toksyny botulinowej do zbyt napiętego mięśnia lub zabieg operacyjny – miotomia (przecięcie) mięśnia wykonywana w znieczuleniu ogólnym.

Leczenie kręczu szyi pochodzenia kostnego początkowo polega na kilkutygodniowym stosowaniu opatrunków gipsowych lub aparatów korekcyjnych obejmujących głowę, szyję i tułów dziecka. W kolejnym etapie stosuje się ćwiczenia bierne i czynne utrwalające uzyskane prawidłowe ustawienie głowy i szyi. Gdy taka terapia nie przynosi rezultatów, wykonuje się operację kręgosłupa szyjnego.

Kręcz szyi u niemowlaka – poduszka

Na rynku dostępne są poduszki dla niemowląt, które producenci polecają jako akcesorium do wspomagania leczenia kręczu szyi u niemowląt lub do zapobiegania powstawania nieprawidłowości w obrębie główki dziecka. Są to dość płaskie podkładki z dołkiem pośrodku.

Zanim jednak kupisz taką poduszkę, skonsultuj się ze specjalistą, czy według niego warto ją zastosować. Niektórzy fizjoterapeuci są przeciwnikami nawet tzw. poduszek ortopedycznych dla niemowląt, inni odnajdują dla nich zastosowanie w terapii. Jednak każde dziecko jest inne, podobnie jest z kręczem szyi – u jednego dziecka kręcz będzie nasilony u innego niewielki, także terapia może przebiegać w różnym tempie. Dlatego to specjalista powinien ocenić, czy w tym konkretnym przypadku poduszka na krecz szyi pomoże, czy raczej zaszkodzi.

Jak nosić dziecko z kręczem?

Do noszenia dziecka z kręczem szyi poleca się dwie pozycje. Dla młodszych niemowląt zalecana jest pozycja skośna dopasowana do wady, a dla starszych niemowląt także pozycja pionowa „policzek do policzka”.

Pozycja skośna

Jeśli z powodu kręczu twarz dziecka zwraca się w jego prawą stronę, a lewe uszko znajduje się bliżej lewego barku, lewą stronę ciała dziecka należy ułożyć niżej, więc dziecko trzeba ułożyć bokiem na swojej lewej ręce (główka bliżej łokcia) – plecy dziecka skierowane są do ciała rodzica.

Jeżeli kręcz szyi sprawia, że twarz dziecka zwraca się w jego lewą stronę, a prawe uszko znajduje się bliżej prawego barku, to prawą stronę ciała należy ułożyć niżej. Dziecko układamy wtedy bokiem na swojej prawej ręce (główka bliżej łokcia), a plecy są skierowane do ciała rodzica.

Pozycja „policzek do policzka”

Gdy kręcz szyi powoduje, że twarz dziecka zwraca się w jego prawą stronę, a lewe uszko znajduje się bliżej lewego barku, dziecko trzeba usadzić przodem do siebie na lewej ręce (prawa podtrzymuje plecki dziecka, a prawy policzek maluszka powinien być przytulony do lewego policzka rodzica.

Jeżeli natomiast kręcz szyi sprawia, że twarz dziecka zwraca się w jego lewą stronę, a prawe uszko znajduje się bliżej prawego barku, dziecko trzeba usadzić przodem do siebie na prawej ręce (lewa podtrzymuje plecki dziecka, a lewy policzek maluszka powinien być przytulony do prawego policzka rodzica:

fot.: JenkoAtaman/Adobe Stock

Sprawdź także:

• Metoda Vojty – na czym polega ta metoda rehabilitacyjna?
• NDT Bobath – założenia, przebieg i efekty metody
• Na czym polega gimnastyka korekcyjna dla dzieci?