Niedobór witaminy C – co może oznaczać i jak mu zapobiec?
Witamina C jest nam niezbędna, jednak ludzki organizm nie potrafi wytwarzać jej samodzielnie. Jak zatem ją dostarczać, dlaczego jest tak ważna i jakie mogą być skutki niedoboru – odpowiadamy!
Ani dziecko, ani dorosły, nie są w stanie samodzielnie wytworzyć kwasu askorbowego, czyli witaminy C właśnie. Dlatego tak ważne jest dostarczanie jej organizmowi wraz z pożywieniem1. Jeśli jednak codzienna dieta nie jest zdrowa i prawidłowo zbilansowana, poziom witaminy C może być niewłaściwy. Jej niedobór wpływa na reakcje układu odpornościowego2. Może prowadzić m.in. do zmniejszenia odporności i osłabienia organizmu. Jeśli jest znaczny i długotrwały, może nawet wywołać szkorbut. Bardzo ważne jest zatem, aby na talerzu malucha znalazły się produkty, które są jej bogatym źródłem1.
Potencjalne konsekwencje niedoboru witaminy C
Długotrwały niedobór witaminy C może prowadzić do choroby, o której w dzisiejszych czasach najczęściej mówimy w czasie przeszłym. Mówimy o szkorbucie, zwanym inaczej gnilcem, który występuje bardzo rzadko. Jego objawami mogły być między innymi wypadanie zębów, krwawienie z dziąseł czy zmiany zapalne w ich obrębie. Należy jednak podkreślić, że w Polsce oraz w innych krajach rozwiniętych szkorbut praktycznie nie występuje3,4.
Choroba ta jest znana ludzkości od wieków – występował nawet w starożytności, o czym wiemy z egipskich papirusów7. Przez lata poszukiwano przyczyny tej choroby, jak również sposobu jej leczenia. Ciekawostką jest, że właśnie z nią łączy się odkrycie witaminy C5,6.
W średniowieczu domyślano się, że szkorbut może być związany ze sposobem odżywiania, gdyż najwięcej chorych było na terenach, gdzie ich mieszkańcy mieli niewielki dostęp do świeżych warzyw i owoców5. Również dlatego choroba często dotykała marynarzy5. W XIX wieku nastąpił jednak przełom, gdy angielskim marynarzom nakazano jedzenie cytryn8,9.
Jak zapobiec skutkom niedoboru witaminy C
Witaminę C można znaleźć w pożywieniu, głównie w warzywach i owocach. Jej bogatym źródłem jest m.in. czerwona papryka, natka pietruszki, warzywa kapustne, a także czarna porzeczka, kiwi, truskawki oraz owoce cytrusowe1. Witamina C, posiada wysoki potencjał oksydoredukcyjny i uczestniczy jako kofaktor w wielu układach enzymatycznych, np. syntezy kolagenu czy katecholamin2. Odpowiada również za wchłanianie żelaza10.
Nie zawsze jednak codzienna dieta dostarcza odpowiednią dawkę witaminy C. Kwas askorbowy jest wchłaniany w ograniczonym stopniu1. Niewłaściwy poziom w organizmie może być również wynikiem zaburzenia wchłaniania, na które wpływ ma np. brak łaknienia lub wymioty, które mogą zdarzyć się także u dzieci3. W takiej sytuacji poziom witaminy C może być w organizmie nieodpowiedni. U dzieci, u których stwierdzono niedobór witaminy C, specjalista może rozważyć podanie leku.
Na rynku dostępnych jest wiele produktów, warto jednak sięgnąć po lek w kroplach. Kroplomierz ułatwia jego aplikację1. To jednocześnie forma o wiele bardziej wygodna, zwłaszcza w przypadku najmłodszych.
Zobacz także
1 M. Jarosz, Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut Żywności i Żywienia, Warszawa 2017, s 147-150.
2 Charakterystyka Produktu Leczniczego Cebion z 18.06.2019 r.
3 B. Bułhak-Jachymczyk, Witaminy, [w:] Normy żywienia człowieka. Podstawy prewencji otyłości i chorób niezakaźnych, [red.] M. Jarosz, B. Bułhak--Jachymczyk, IŻŻ, PZWL, Warszawa, 2008, 172–232.
4 EFSA NDA Panel (EFSA Panel on Dietetic Products, Nutrition and Aller-gies), Scientific Opinion on Dietary Reference Values for vitamin C, EFSA Journal, 2013, 11, 11, 3418, 1–68, dostęp z dnia 04.11.2013, doi:10.2903/j.efsa.2013.3418.
5 K. Janda, M. Kasprzak, J. Wolska, J. Pom, Witamina C – budowa, właściwości, funkcje i występowanie, Life Sci 2015, 61, 4, 419–425.
7 M. Szczypka, J. Gajewska: ABC witamin i minerałów. Egros, Warszawa 2000, 38–42.2.
8 B. Oster, U. Fechtel, Vitamins. Vitamin C. History. W: Ullmann's Encyclopedia of Chemical Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley-VCH Verlag, 2005, s. 111.
9 P. Moszczyński, R. Pyć: Biochemia witamin. Witaminy lipofilne i kwas askorbinowy. Część II. PWN, Warszawa 1999, 112–136.
10 J. Guz, R. Orliński, Rola witaminy C w regulacji epigenetycznej*, Postępy Hig Med Dosw, 2017; 71: 747-760.
Artykuł powstał z udziałem marki Cebion®