Rozszczep kręgosłupa – definicja, rodzaje, skutki, leczenie
Rozszczep kręgosłupa jest wadą rozwojową płodu. W jej wyniku nie zostaje zamknięty kanał kręgowy. Od nasilenia wady zależą jej skutki i leczenie.
Rozszczep kręgosłupa (po łacinie: spina bifida) powstaje w życiu płodowym, jednak leczenie prowadzi się po narodzinach dziecka. Mówi się trzech rodzajach rozszczepu kręgosłupa, które różnią się stopniem nasilenia wady.
Rozszczep kręgosłupa:
Rozszczep kręgosłupa – definicja
Wada polega na niezamknięciu się kanału kręgowego w wyniku niedorozwoju łuków kręgowych, wyrostków kolczystych, czasami dochodzi też do niedorozwoju rdzenia kręgowego. Wada powstaje ok. 3 tygodnia ciąży.
Rozszczep kręgosłupa może powstać w każdym z jego odcinków: szyjnym, piersiowym lub lędźwiowym. Od tego, który odcinek kręgosłupa i na jak dużym odcinku nie wykształcił się prawidłowo, zależy nasilenie skutków wady.
Przyczyny rozszczepu kręgosłupa
O przyczynianie się do powstania wady podejrzewa się niedobór witamin z grupy B oraz kwasu foliowego. Istnieją też podejrzenia, że wada może mieć podłoże genetyczne – zdarza się, że występuje rodzinnie. Na powstanie rozszczepu kręgosłupa może także mieć wpływ infekcja przebyta przez matkę w ciąży, naświetlanie jej ciała promieniami rentgenowskimi, a także ekspozycja na toksyny znajdujące się w środowisku.
Rodzaje i skutki rozszczepu kręgosłupa
Jeden z podziałów dzieli wadę na jawny rozszczep kręgosłupa i ukryty rozszczep kręgosłupa (spina bifida occulta).
W jawnym rozszczepie, poza wadą w budowie kręgów, dochodzi do niedorozwoju rdzenia kręgowego oraz jego osłon. Powstaje uwypuklenie – przepuklina utworzona z opon, a czasem też z rdzenia kręgowego.
Zobacz także
Rozszczep ukryty polega na niezamknięciu się kanału kręgowego (wada układu kostnego) bez niedorozwoju i uszkodzeń układu nerwowego. Czasami na wysokości wady wyrasta kępka włosów.
Inny podział związany jest ze zwartością worka przepuklinowego, a więc dotyczy już tylko rozszczepu jawnego:
- meningocele – przepuklina zawiera jedynie opony i płyn mózgowo-rdzeniowy. Uwypuklenie pokryte jest skórą, a nieprawidłowości neurologiczne występują rzadko.
- myelocele – przepuklina rdzeniowa. Uwidacznia się jako czerwone uwypuklenie (jest to tzw. płyta rdzeniowa). Wadzie towarzyszą znaczne zaburzenia neurologiczne i wady wrodzone: np. stopa końsko-szpotawa, wodogłowie i inne.
- meningomyelocele – przepuklina oponowo-rdzeniowa. W przepuklinie znajdują się opony rdzeniowe wraz z korzeniami nerwowymi i rdzeniem kręgowym. Może pojawić się wodogłowie, występują objawy neurologiczne.
- lipomeningocele – przepuklina oponowo-tłuszczowa. W dolnej części kręgosłupa, w odcinku lędźwiowo-krzyżowym znajduje się powierzchniowa masa tkanki tłuszczowej. Nie pojawiają się żadne objawy neurologiczne, może jednak występować osłabienie funkcji jelit i pęcherza moczowego.
fot: Adobe Stock
Rozszczep kręgosłupa może wywoływać zaburzenia występujące symetrycznie po obu stronach ciała, zaburzenia asymetryczne, jednak zawsze są to zaburzenia trwałe. Jakie funkcje i partie ciała zostaną zaburzone przez rozszczep zależy od tego, w jakim odcinku powstała wada. Często dochodzi do porażeń wiotkich kończyn i zaburzeń zwieraczy. Z czasem powstają deformacje kończyn.
Kiedy widać rozszczep kręgosłupa na USG
Rozszczep kręgosłupa można często stwierdzić podczas prenatalnego USG – już między 11 a 13 tygodniem ciąży. Zdarza się jednak, że wadę rozpoznaje się dopiero po narodzinach dziecka.
Leczenie rozszczepu kręgosłupa
W przypadku rozszczepu ukrytego nie ma konieczności podejmowania leczenia. Jednak należy pamiętać, że uszkodzony fragment jest słabszy i może być narażony na uszkodzenia wywołujące dolegliwości. Dlatego warto profilaktycznie wzmacniać mięśnie stabilizujące kręgosłup.
Rozszczep jawny leczy się operacyjnie wkrótce po narodzinach – wykonuje się zamknięcie rdzenia i skóry. U dzieci z wodogłowiem zakłada się zastawki zapobiegające narastaniu wodogłowia i uszkodzeniu mózgu. Niezbędna jest też rehabilitacja, która pozwoli uzyskać maksimum sprawności, jakie można osiągnąć przy konkretnych uszkodzeniach – każdy przypadek jest nieco inny.
Często na późniejszych etapach życia wykonuje się też zabiegi operacyjne kosmetyczne, które ułatwiają pacjentom życie i poprawiają ich wygląd oraz funkcjonowanie.
Zobacz także: