Choroby oczu u dzieci: jęczmień, gradówka, zatkany kanalik. Objawy i leczenie

Choroby oczu u dzieci są coraz częstsze. Okuliści z Uniwersyteckiego Dziecięcego Szpitala Klinicznego w Białymstoku alarmują: kłopoty z widzeniem ma co czwarte dziecko w wieku od pół roku do siedmiu lat. Wiele schorzeń narządu wzroku jest dziedzicznych. Choroby oka takie jak astygmatyzm czy zaćma powstają na skutek nieprawidłowości w budowie gałek ocznych. Inne choroby oczu u dzieci to np. jęczmień, zapalenie spojówek i gradówka – opisujemy objawy i sposoby leczenia.

Gradówka u dzieci

Gradówka jest przewlekłym stanem zapalnym gruczołu łojowego spojówki tarczkowej. Gradówka wygląda jak twardy guzek przy linii rzęs dolnej lub górnej powieki, zwykle ma od kilku do kilkunastu milimetrów. Zmiana może znajdować się na zewnętrznej i wewnętrznej stronie powieki, może być pojedyncza lub dotyczyć jednego lub więcej gruczołów łojowych (tzw. gradówki mnogie). Leczenie gradówki najczęściej wymaga podania antybiotyku lub chirurgicznego usunięcia.

Jęczmień u dzieci

Jęczmień u dziecka to ostre bakteryjne, gronkowcowe zapalenie gruczołów powiekowych przyrzęsowych i tarczkowych.
Jęczmień jest bolesny, swędzący i wymaga leczenia, bo jego zaniedbanie może prowadzić do powikłań. Taka zmiana u dziecka zazwyczaj po kilku dniach pęka, wycieka z niej ropa, po czym goi się i znika. Czasami konieczne jest zastosowanie antybiotykowej maści na jęczmień.

Niedrożny kanalik łzowy u dzieci

U noworodków występuje czasem wrodzona niedrożność dróg łzowych: dziecko będzie wyglądać, jakby ciągle płakało, bo jego oczy cały czas wypełnione są łzami. Nie w wyglądzie jednak tkwi problem. Oko z zatkanym kanalikiem łzowym nie jest wystarczająco oczyszczane, dlatego może się w nim wywiązać infekcja. Łzy, które nie odpływają z worka spojówkowego mogą ulec zakażeniu i powodować ropne zapalenie spojówek. Ten stan zapalny wymaga leczenia kroplami z antybiotykiem.

Gdy dziecko ma niedrożny kanalik łzowy, lekarz doradzi masaż wewnętrznego kącika oka i płukanie solą fizjologiczną (od skroni w kierunku nosa). Jeśli to nie pomoże, zaleci krople z antybiotykiem albo sondowanie kanalika za pomocą cienkiej sondy. Jeśli drożność po kilku sondowaniach nie zostanie uzyskana, będzie potrzebny zabieg zespolenia nosowo-łzowego, zazwyczaj z wykorzystaniem laseroterapii. Zespolenie nosowo-łzowe pozwala na prawidłowy odpływ łez, które nawilżają gałkę oczną i wypłukują z worka spojówkowego różne artefakty (patogeny, ciała obce, złuszczone komórki nabłonka spojówki). Ten zabieg można wykonać u dzieci po pierwszym roku życia.

Zapalenie spojówek u dzieci

Ta dolegliwość może być wywołana brakiem higieny albo podrażnieniem oka, np. przez drobinki kurzu, piasek albo ostre słońce. Często też zdarza się, że oko jest zaatakowane przez bakterie czy wirusy. Oczy łzawią i pieką, rzęsy są zlepione wydzieliną. Podstawą jest higiena: kilka razy dziennie przemywaj oczy dziecka gazikiem zmoczonym w czystej, przegotowanej i wystudzonej (letniej) wodzie. Pomoże też wkraplanie soli fizjologicznej do oka. Jeżeli oczko jest zaczerwienione albo jeśli zapalenie spojówek nie mija po 2-3 dniach, idź z malcem do pediatry czy okulisty dziecięcego. Specjalista przepisze maść lub krople z antybiotykiem.

Uciekające oczy u dziecka

Oczka noworodka mogą nie być ustawione równolegle – wynika to z naturalnej niedojrzałości układu nerwowego. Jednak oczy trzy-, czteromiesięcznego dziecka powinny już ustawiać się prawidłowo. Możesz to sprawdzić: przesuwaj powoli kolorową zabawkę przed twarzą dziecka i obserwuj, czy jedno i drugie oczko maluszka porusza się równolegle. Jeżeli uciekają do środka albo na zewnątrz, potrzebna będzie wizyta u okulisty. Zezujące oko jest wyłączane z widzenia przez mózg i pracuje coraz gorzej (grozi mu wtedy tzw. niedowidzenie z nieużywania). Przede wszystkim jak najszybciej umów się do okulisty (w ramach NFZ potrzebne jest skierowanie od lekarza rodzinnego (podstawowej opieki zdrowotnej), pediatry lub innego lekarza pierwszego kontaktu). Lekarz najpewniej na początku zaleci okulary i zasłanianie zdrowego oka, aby skłonić drugie, „leniwe” oko do większego wysiłku.

Podkrążone oczy u dziecka

Czasem zdarza się, że maluch ma cienie pod oczami, bo po prostu taka jest jego uroda. Podkrążone oczy bywają też oznaką niewyspania się. Czasem jednak może to być sygnał, że dziecko jest chore. Cienie pod oczami mają różne kolory: od żółtawozielonego po fioletowe albo bordowe. Skontaktuj się z pediatrą, jeśli cieniom towarzyszy brak apetytu, osłabienie, apatia. Te objawy mogą być oznaką np. anemii, zakażenia dróg moczowych, zarażenia pasożytami lub łączyć się z objawami alergii.

Astygmatyzm u dzieci

Ta wada refrakcji (czyli potocznie mówiąc, wzroku) ma zwykle związek z nieprawidłowym kształtem rogówki i towarzyszy nadwzroczności lub krótkowzroczności. Obraz padający na siatkówkę oka jest zniekształcony, rozciągnięty. Maluszek z astygmatyzmem widzi nieostro i z bliska, i z daleka. Mruży wtedy oczy, aby wyostrzyć obraz. Astygmatyzm wyrównuje się szkłami cylindrycznymi, które trzeba nosić na stałe (lepiej nie zdejmować za często okularów, bo to pogarsza widzenie).

Zaćma wrodzona u dzieci

Może wystąpić w obojgu oczach albo tylko w jednym, objawia się zmętnieniem soczewki. Jeśli zmętnienie jest niewielkie, dziecko widzi nieostro (wpada na meble, nie rozróżnia szczegółów w książeczkach itd.). W przypadku całkowitego zmętnienia maluch zupełnie nie reaguje na bodźce wzrokowe. Całkowita zaćma daje objaw tzw. białej źrenicy i z tego powodu jest wskazaniem do pilnej konsultacji okulistycznej (przede wszystkim wymaga różnicowania z występującym u dzieci złośliwym nowotworem wewnątrzgałkowym – siatkówczakiem).
Zaćmę leczy się operacyjnie: podczas zabiegu usuwa się zmętniałą soczewkę. Potem młodsze dzieci otrzymują okulary lub soczewki kontaktowe, starszym (powyżej dwóch lat) wszczepia się sztuczną soczewkę. W przypadku zaćmy obuocznej operacja wykonywana jest już między 3. a 4. miesiącem życia dziecka, by jak najszybciej przywrócić mu prawidłowe widzenie.

Retinopatia wcześniaków

Ta choroba oczu występuje wyłącznie u wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową. Pod wpływem działania wolnych rodników tlenowych w niedojrzałym oku dochodzi do zaburzenia w dojrzewaniu siatkówki (ściślej mówiąc: w tworzeniu się naczyń krwionośnych). Retinopatia, jeśli jest nieleczona, może doprowadzić do odwarstwienia się siatkówki i utraty wzroku.

Aby w porę wychwycić zmiany chorobowe, wszystkie dzieci urodzone przedwcześnie powinny być badane przez okulistę w 4., 8. oraz 12. tygodniu życia. Retinopatia w początkowym okresie rozwoju może cofnąć się sama. Często jednak okazuje się, że potrzebne będą zabiegi – przy użyciu lasera albo niskiej temperatury – na które skieruje okulista.

Jaskra u dzieci

Wbrew obiegowym opiniom występuje nie tylko u starszych osób, ale także u nowo narodzonych maluszków. Przyczyną tej choroby jest głównie podwyższone ciśnienie wewnątrz gałki ocznej. U najmłodszych dzieci zwykle zaatakowane są oba oczka. Charakterystycznymi objawami jaskry są duże rogówki (gałki oczne są rozdęte) oraz światłowstręt i łzawienie. Nieleczona choroba prowadzi do stopniowego obumarcia nerwu wzrokowego i może się skończyć utratą wzroku. Leczenie polega na podawaniu leków lub operacji. O wyborze metody może zdecydować tylko okulista, który bierze pod uwagę stadium choroby oraz wiek i stan ogólny dziecka.

Zobacz też:

• Wirusowe zapalenie spojówek
• Jakie są objawy zakażenia gronkowcem?
• 7 zabaw stymulujących wzrok przedszkolaka

Konsultacja merytoryczna

prof. dr hab. n. med. Mirosława Grałek

Wybitna okulistka dziecięca, pracuje na Oddziale Okulistyki Dziecięcej Uniwersyteckiego Centrum Pediatrii im. M. Konopnickiej SP ZOZ Centralny Szpital Kliniczny UM w Łodzi