Dane są alarmujące: co piąte dziecko ma atopowe zapalenie skóry. Choroba dotyczy głównie najmłodszych – 85 proc. ma mniej niż pięć lat. O AZS narosło wiele mitów, próbujemy je wyjaśniać. Jakie są przyczyny AZS, jak je leczyć wyjaśnia dr hab. Małgorzata Sokołowska-Wojdyło, dermatolog.
Nie zawsze. Po to, by zdiagnozować atopowe zapalenie skóry, muszą być spełnione trzy z czterech cech. Pierwsza to świąd skóry, druga – nawrotowy i przewlekły przebieg choroby, trzecia – cechy atopii w rodzinie (mama, tata, wujek, ciocia, rodzeństwo – ktoś chorujący np. na astmę alergiczną, alergiczny nieżyt nosa, zapalenie spojówek). Czwarta cecha to określony wygląd i lokalizacja zmian.
U niemowląt najczęściej występują one na policzkach (wyglądają wtedy jak lakierowane), rękach i nogach oraz na skórze głowy. U starszego dziecka problemy najczęściej widać w zgięciach łokci, kolan, na szyi, choć możliwe jest zajęcie prawie całej skóry (to tzw. erytrodermia).
Najbardziej przykrym objawem jest świąd. Dziecko jest wtedy niespokojne, źle sypia, drapie się, co podrażnia zmiany skórne i nasila objawy. Pojawiają się nadżerki, czasem z nadkażeniem, co powoduje ból.
Nie zawsze. Przyczyn AZS jest wiele. Dziecko rzeczywiście może reagować alergią na pewne czynniki, np. niektóre pokarmy, roztocza kurzu domowego, pleśnie. Ale mogą też występować reakcje, które nazywamy pseudoalergicznymi (dlatego w przypadku AZS często testy nie potwierdzają alergii). Inny powód to zbyt mała ilość naturalnego czynnika nawilżającego w skórze. Jest to spowodowane brakiem w naskórku specyficznego białka – filagryny. Gdy czynnika nawilżającego jest za mało, woda ucieka z naskórka, a jednocześnie tworzą się w nim szczeliny, przez które mogą przenikać w głąb skóry czynniki drażniące i alergeny.
Nie zawsze, bo nie zawsze przyczyną AZS jest alergia i nie zawsze jest to alergia pokarmowa. Co ciekawe, każdy "atopik" ma swój zestaw alergenów, na które źle reaguje (są dzieci z AZS, które mogą jeść czekoladę z orzechami i nie powoduje to u nich problemów!).
U większości osób stan skóry zaostrzają wahania temperatury, suchość powietrza, upał powodujący pocenie, intensywne emocje, stres, infekcje.
Tak. Jedną z hipotez rozwoju AZS jest obecność nieprawidłowej flory bakteryjnej na powierzchni skóry – na centymetrze kwadratowym żyje blisko dwa miliony bakterii (większość jest pożyteczna). To tzw. mikrobiom skóry.
Zobacz film: Jak pielęgnować skórę z AZS
W AZS dochodzi do zaburzenia tej prawidłowej flory bakteryjnej: prawdopodobnie za dużo jest bakterii chorobotwórczych, zwłaszcza gronkowca złocistego. To dodatkowo zaburza barierę naskórkową (a więc jeszcze mocniej przepuszcza ona szkodliwe czynniki w głąb skóry), a poza tym nasila stan zapalny. Dlatego poszukuje się metod, żeby zmniejszyć ilość gronkowca na skórze – ale nie przy pomocy antybiotyku, gdyż zabije on też dobre bakterie.
Do pielęgnacji skóry trzeba używać emolientów, czyli kosmetyków (olejki do kąpieli, balsamy, kremy), które uzupełniają w skórze brakujące lipidy (tłuszcze) i ją nawilżają. Pojawiają się już pierwsze emolienty z dodatkiem lizatów bakterii (czyli fragmentów zabitych drobnoustrojów). Smarowanie nimi skóry zmienia proporcje bakterii i sprawia, że ilość gronkowca złocistego maleje.
Nie zawsze. Tylko u niektórych dzieci przyczyna AZS to alergia na mleko krowie. Gdy podejrzewamy, że dziecko jest uczulone na jakiś produkt, trzeba go wyeliminować z diety na około dwa tygodnie i zobaczyć, czy jest poprawa. Lepiej to jednak robić po konsultacji z lekarzem.
Tak. Najważniejsze to wzmocnienie i odbudowanie bariery naskórkowej, by w głąb skóry nie mogły wnikać czynniki drażniące i alergeny. Dziecko trzeba kąpać krótko (najwyżej pięć minut), w letniej wodzie z dodatkiem emolientu do kąpieli. Po umyciu trzeba je wytrzeć bardzo delikatnie (dotykając, nie trąc), a w ciągu pięciu minut nałożyć preparat pielęgnacyjny: balsam, krem, maść – kolejny emolient, który "przytrzyma" wilgoć w skórze. W AZS o niewielkim nasileniu właściwa pielęgnacja może być wystarczającym sposobem leczenia.
W przypadku nasilenia objawów trzeba stosować emolienty kilka razy dziennie, gdy tylko zauważymy, że skóra staje się sucha. Zbyt rzadkie smarowanie może nie przynieść odpowiedniego efektu. Niestety, nie każdy krem i balsam są skuteczne: niektóre mogą nie być przez dziecko tolerowane. Często trzeba wypróbować kilka, by znaleźć ten najlepszy dla malca.
Gdy stan skóry jest zły, lekarz może zalecić przejściowe stosowanie leków przeciwzapalnych lub antybiotyków.
Dr hab. Małgorzata Sokołowska-Wojdyło jest dermatologiem, prof. nadzwyczajnym GUM-ed (Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego)
Czytaj też: Wiemy, jak sprawdzić, czy niemowlę ma alergię pokarmową
Atopowe zapalenie skóry to dość dziwna i nieobliczalna choroba. Czasem wydaje się, że malec już ją pokonał, a tu po kilku dniach problemy wracają. Nie lekceważ AZS, bo dotyczy ono zarówno skóry, jak i całego układu odpornościowego malca, który zbyt „nerwowo” reaguje na jakiś składnik, z którym się zetknął. Nieleczone AZS może przejść w astmę. A więc? Trzeba je leczyć! Zobacz, jak. Przyczyny atopowego zapalenia skóry u dzieci Najczęstsze: alergia pokarmowa. U niemowlęcia karmionego butelką zmiany skórne mogą być spowodowane uczuleniem na mleko. U malca ssącego pierś przyczyną zwykle bywa coś, co zjada mama, np. mleko, jajka, cytrusy, orzechy, gluten, czekolada. Uwaga: większość dzieci wyrasta z alergii pokarmowej i AZS po ukończeniu roku. Niestety, nie wszystkie. Niektóre maluchy nadal mają problemy ze skórą; u innych alergia pokarmowa przechodzi we wziewną – na roztocza kurzu i pyłki. Objawy atopowego zapalenia skóry u dzieci pojawiają się: najwcześniej około trzeciego miesiąca (czasem później). najczęstsze: sucha skóra, zaczerwienione policzki, wyglądające jak lakierowane, swędzące grudki. Dziecko jest niespokojne, drapie krostki, przez co powstają ranki, strupki. występują: zwykle na policzkach, brzuchu, rękach i nogach (charakterystyczne, że nie ma ich pod pieluszką). Uwaga: podobne objawy mogą być spowodowane np. łojotokowym zapaleniem skóry. Może to stwierdzić tylko dermatolog lub alergolog. Dieta dziecka przy atopowym zapaleniu skóry Dieta jest konieczna, ale dopiero wtedy, gdy lekarz potwierdzi, że przyczyna problemów to rzeczywiście alergia. Na własną rękę jednak nie stosuj – ani u siebie, ani u malca – restrykcyjnych diet. Maluszkowi jest potrzebne urozmaicenie. Gdy karmisz piersią. Nie jedz produktów najczęściej uczulających (mleko i jego przetwory). Lekarz może też zalecić,...
Dr n. med. Andrzej Szmurło jest dermatologiem i wenerologiem, zajmuje się leczeniem trądziku, chorób alergicznych, w tym atopowego zapalenia skóry . Przez wiele lat pracował w Klinice Dermatologicznej Akademii Medycznej w Warszawie (dziś WUM), potem w Klinice Dermatologii CSK MSWiA w Warszawie. Pracuje w klinice Nova Derm. Jak często niemowlęta i małe dzieci mają atopowe zapalenie skóry? Ok. 20 proc. dzieci ma objawy atopowego zapalenia skóry . U najmłodszych dzieci jest pewien problem z postawieniem diagnozy, gdyż podobne objawy do AZS występują w przypadku innych chorób. Trudno stwierdzić, czy sucha skóra jest spowodowana AZS , czy jest to objaw łojotokowego zapalenia skóry , rybiej łuski, łuszczycy. Atopowe zapalenie skóry trudno też odróżnić od zmian, które zostały spowodowane np. nadwrażliwością na czynniki środowiskowe, np. środki chemiczne powszechnie stosowane w substancjach myjących, detergentach, wilgotnych chusteczkach higienicznych do pielęgnacji dzieci. Jaki emolient dla niemowlaka - sprawdź opinie Jak można potwierdzić, że powodem problemów jest AZS? Nie ma jednoznacznych testów diagnostycznych , które potwierdzą, że przyczyną jest atopowe zapalenie skóry. Jeśli dziecko ma problemy skórne, warto poradzić się doświadczonego dermatologa lub alergologa, który stwierdzi, czy są one spowodowane alergią. Jakie objawy powinny zaniepokoić rodziców? Bardzo duża suchość skóry . Typowe suche miejsca u małych dzieci to: policzki, zgięcia łokci, przeguby kolan: te miejsca najczęściej się zaczerwieniają, mogą pokrywać się łuską, swędzą. Dziecko drapie się, pojawiają się wydrapania (przeczosy), które łatwo ulegają wtórnemu zakażeniu, przekształcają się w nadżerki, strupy. Dziecko często nie może spać, staje się nadpobudliwe . Jak pomóc dziecku, które ma AZS ? Najważniejsza jest pielęgnacja skóry , natłuszczanie jej...
Atopowe zapalenie skóry (AZS) u dzieci często pojawiają się już w 3-4. miesiącu jego życia. Na policzkach, w zgięciach łokci i kolan, na nadgarstkach, czasem też na szyi albo tułowi skóra staje się sucha i czerwona. Pojawia się stan zapalny i grudki wysiękowe, które łatwo pękają, tworząc nadżerki. Niemowlę nie przestaje się drapać, bo AZS u dzieci towarzyszy silny świąd . Atopowe zapalenie skóry – przyczyny Coraz więcej dermatologów specjalizujących się w l eczeniu AZS u dzieci jest zdania, że nieprawidłowe funkcjonowanie skóry ma podłoże genetyczne. Atopia u dzieci często idzie w parze z alergią np. pokarmową, chociaż lekarze przyznają, że czynników ją wyzwalających jest więcej (należy do nich m.in. stres). Skóra atopowa bardzo łatwo ulega podrażnieniu – wystarczy np. szorstka metka przy koszulce, barwnik użyty do produkcji ubranka, nie wspominając już o źle wypłukanym proszku do prania. Atopia nasila się również pod wpływem potu czy kąpieli w samej wodzie, bez dodatku emolientu. Jak myć dziecko z atopowym zapaleniem skóry? Mydła, nawet te najdelikatniejsze przeznaczone dla niemowląt, zmywają ze skóry naturalną warstwę ochronną. Zdrowym dzieciom to nie zaszkodzi, bo u nich powłoka wodno-tłuszczowa szybko się odbudowuje. Maluch z atopią jednak może mieć z tym kłopot. Do pielęgnacji skóry lepsze będą emolienty, czyli preparaty, które chronią przed utratą wody z naskórka (sprawdź na forum Babyonline, jakie emolienty polecają inne mamy ). Pamiętaj też o żelaznych zasadach kąpieli: mycie nie powinno trwać dłużej niż 5-7 minut, a temperatura wody nie może przekraczać 37°C. Rozmiękczona wodą skóra szybko traci wodę z głębszych warstw i łatwo się wysusza. Od razu po wyjęciu dziecka z wanny delikatnie osusz jego skórę (przyciskaj ręcznik miejsce po miejscu, nie trzyj!) i jak najszybciej wsmaruj...
