Żbik – jak wygląda, czy jest pod ochroną, ciekawostki
Żbik to dziki kot, który jest najbliższym krewniakiem kota domowego. Żbiki upodobały sobie południowe rejony naszego kraju. Niełatwo je zobaczyć, gdyż stronią od ludzi, w dodatku jest ich bardzo mało.
Na całym świecie wyróżnia się ponad 20 podgatunków żbika, które tworzą trzy grupy: żbików europejskich, azjatyckich i afrykańskich. Żbiki bardzo przypominają koty domowe, są jednak od nich większe i bardziej muskularne. W Polsce żyje żbik europejski, ale bliższym kuzynem kota domowego jest żbik afrykański, zwany też kotem nubijskim. W tym materiale zajmujemy się naszym rodzimym żbikiem europejskim.
Jak wygląda żbik?
Żbik europejski waży od 4 do 7 kg. Długość ciała sięga od 45 do nawet 67 cm, do tego dochodzi ogon o długości 25-40 cm. Wysokość w kłębie żbika europejskiego wynosi 25-35 cm. Samice są zwykle drobniejsze od samców. Głowa żbika jest dość masywna i szeroka, a uszy są na niej szeroko osadzone. Ogon jest tępo zakończony, gruby i w porównaniu z ogonami kotów domowych wydaje się wyraźnie krótszy. Znajdują się na nim ciemniejsze pierścienie futra, a jego koniec jest zawsze ciemny.
Żbik. fot. Adobe Stock
Żbiki mają bardzo gęstą i długą sierść, a jej kolor określa się jako żółtawoszary. Widnieją na niej ciemniejsze pręgi. Najbardziej widoczne są na głowie, piersi i łapach, a najmniej – na bokach tułowia. Wzdłuż kręgosłupa żbiki mają ciemniejsze futro, a na tylnych łapach charakterystyczne czarne plamy. Oczy żbika są żółte, poduszki łap czarne, a nosy – czerwono-brązowe. Wibrysy, potocznie zwane wąsami, są u żbika białe.
Ryś a żbik – czym się różnią? Ryś ma znacznie krótszy ogon niż żbik, a do tego charakterystyczne ciemne pędzelki na uszach i bokobrody. Rysie są też większe i cięższe – mogą mierzyć do 110 cm długości i ważyć od 5 do nawet 30 kg.
Zobacz także
Żbik – występowanie i tryb życia
Żbik europejski obecnie zajmuje mniejszy teren niż dawniej, gdyż gatunek ten wytępiono między XVII a XX wiekiem. Żbiki uznawano za szkodniki, w dodatku ceniono ich futro.
Żbiki zamieszkują gęste lasy obszarów górskich. Najlepiej czują się na skraju lasów, gdyż polują na łąkach, polanach i polach. Najliczniej występują obecnie w Europie południowej i środkowej, ale spotyka się je także w Turcji, Szkocji i na Kaukazie. W Polsce żbiki żyją w Bieszczadach (woj. podkarpackie) i tylko w jednym nadleśnictwie w woj. małopolskim.
Żbiki nie są kapryśne, jeśli chodzi o menu – jadają gryzonie, ptaki, ryby, żaby, owady, kuny, wydry, zdarza im się zapolować na jagnię sarny. Są doskonałymi myśliwymi. Najczęściej polują nad ranem i o zmierzchu. Żbiki są samotnikami. Samce i samice spotykają się tylko zimą w czasie rui.
Na terenie Polski żbiki są objęte ścisłą ochroną. Najprawdopodobniej mieszka u nas ok 200 osobników, ale trudno je dokładniej policzyć, gdyż można to zrobić wyłącznie na podstawie zimowych tropów (śladów), które są łudząco podobne do tropów kota domowego.
Ciekawostki o żbikach
- Żbiki i koty domowe mogą się ze sobą krzyżować. Oba gatunki są na tyle blisko ze sobą spokrewnione, że ich potomstwo jest płodne. Mimo to krzyżowanie się żbików z kotami europejskimi uważane jest za zagrożenie dla czystości gatunkowej żbików.
- Staropolskie nazwy żbika to: step, zdeb, zdbik, żdbik. Oznaczały „dzikusa”.
- Samica żbika wiosną rodzi od 1 do 7 młodych (najczęściej 2-4). Samice dojrzewają płciowo w wieku 10 miesięcy, a samce dwa miesiące później.
- Żbiki są mistrzami polowań na gryzonie – aż 60 procent polowań żbików na te drobne ssaki kończy się sukcesem.
- Młode żbika rodzą się w gnieździe, które samica zakłada pod korzeniami zwalonych drzew, w norach, a nawet w dużych dziuplach.
- Do dzisiaj nie wiadomo, jak długo żbiki żyją na wolności. W niewoli dożywają 12-15 lat.
- W ciągu doby żbiki pokonują 4-12 km.
Zobacz także: