Jak zdiagnozować problemy z tarczycą? Najważniejsze badania tarczycy

Tarczyca to niewielki gruczoł znajdujący się poniżej krtani. Jej podstawową funkcją jest wytwarzanie hormonów tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3), które uwolnione do krwiobiegu, kontrolują metabolizm każdej komórki w organizmie. Szacuje się, że 20 proc. Polaków ma chorą tarczycę, a wiele przypadków nie jest zdiagnozowanych. Kobiety, częściej niż mężczyźni, mają problemy z tarczycą: nadczynność lub niedoczynność tego gruczołu. Oprócz USG, istnieje kilka badań krwi, pomocnych w diagnostyce chorób tarczycy.

Jakie badania tarczycy?

Pamiętaj, że diagnozowanie problemów z tarczycą jest skomplikowane. Jeśli podejrzewasz u siebie problemy z tarczycą, powiedz o tym lekarzowi, który skieruje cię na odpowiednie badania. Nie wykonuj ich na własną rękę i nie diagnozuj przez internet. W zależności od objawów zaburzeń hormonalnych, lekarz może skieruje cię na odpowiednie badania tarczycy.

Stężenie TSH

Hormon tyreotropowy (TSH) wytwarzany jest przez przysadkę mózgową, reguluje stężenie hormonów tarczycy. Stężenie TSH odzwierciedla aktualny stan metaboliczny tarczycy. Podwyższone TSH może oznaczać niedoczynność tarczycy, a zbyt niskie – nadczynność.

Normy TSH (za: Śląskie Laboratoria Analityczne):

Dorośli: od 0,35 do 5,50 mU/L
Kobiety ciężarne: od 0,01 do 2,5 mU/L

Normy TSH dla szieci:

1–24 miesiąca: od 0,87 do 6,15 mU/L
2–12 lat: od 0,67 do 4,16 mU/L
12–20 lat: od 0,48 do 4,17 mU/L

FT4 - stężenie wolnej tyroksyny

Tarczyca wydziela tyroksynę (T4) w postaci prohormonu, który przekształca się w trijodotyroninę (T3). Wolna frakcja tetrajodotyroniny (FT4) zastępuje oznaczenie całkowitych hormonów tarczycy np. w przypadku leczenia estrogenami, doustnej antykoncepcji, u chorych z zespołem nerczycowym oraz u pacjentek w ciąży.

Normy fT4: od 0,89 do 1,76 ng/dl
Podwyższone stężenie FT4 obserwuje się w indukowanej jodem nadczynności tarczycy, wczesnym stadium zapalenia tarczycy typu Hashimoto, jak również podczas stosowania dużych dawek preparatów tyroksyny (T4).
Obniżone stężenie FT4 w surowicy może być wynikiem niedoczynności tarczycy, zapalenia tarczycy lub stanu po wycięciu tarczycy i po radioterapii.

FT3 stężenie wolnej trijodotyroniny

Podobnie jak w przypadku FT4, testem zalecanym jest badanie wolnej postaci hormonu, czyli FT3. Głównym wskazaniem do jego wykonywania jest podejrzenie T3-thyreotoxicosis (T3-nadczynności tarczycy), gdy niskiemu stężeniu TSH i objawom nadczynności tarczycy towarzyszy prawidłowe stężenie FT4.

Normy fT3: od 2,3 do 4,2 pg/ml
Podwyższone stężenie FT3 w surowicy może być wynikiem nadczynności tarczycy, stosowania leków zawierających T3 oraz T3-hipertyreozy.
Obniżone stężenie FT3 w surowicy może być wynikiem niedoczynności tarczycy.

anty-TSH - przeciwciała przeciw receptorowi TSH

Badanie anty- TSH wykazuje stężenia przeciwciał tarczycowych. Receptor TSH stanowi antygen dla autoprzeciwciał w autoimmunologicznej chorobie Gravesa-Basedowa. Wysokość stężenia anty-TSH umożliwia ocenę aktywności choroby lub rozpoznanie nawrotów.

Częstość występowania przeciwciał przeciw receptorowi TSH:

choroba Gravesa-Basedowa 80-100 proc.
zapalenie tarczycy typu Hashimoto 10 proc.
poporodowe zapalenie tarczycy 50-70 proc.

anty-TPO - przeciwciała przeciw peroksydazie tarczycowej TPO

Peroksydaza tarczycowa (TPO) odgrywa podstawową rolę w biosyntezie hormonów tarczycy. Badanie stężenia przeciwciał przeciw peroksydazie tarczycowej najczęściej stosowane jest w diagnostyce zapalenia tarczycy typu Hashimoto. Wynik dodatni przeciwciał przeciw TPO nie oznacza jednak jednoznacznie, że cierpimy na schorzenie autoimmunologiczne, ponieważ anty-TPO wykrywa się także u ok. 5 proc. zdrowych osób oraz w przypadku wola tarczycy. Wykrycie przeciwciał powinno być oceniane w powiązaniu z wartościami stężeń hormonów tarczycy, wynikiem ultrasonografii tarczycy oraz wynikiem scyntygrafii tarczycy.

Częstość występowania przeciwciał przeciw TPO:

choroba Gravesa-Basedowa 60-70 proc.
zapalenie tarczycy typu Hashimoto 60-90 proc.
poporodowe zapalenie tarczycy 50-70 proc.
zapalenie tarczycy indukowane cytokinami 30-40 proc.

anty-Tg - stężenie przeciwciał przeciw tyreoglobulinie

Przeciwciała przeciw tyreoglobulinie zostały jako pierwsze wprowadzone do diagnostyki autoimmunologicznych chorób tarczycy. Wykonanie oznaczenia anty-Tg jest wskazane przy podejrzeniu zapalenia tarczycy typu Hashimoto oraz w późnych powikłaniach u pacjentów z rakiem tarczycy.

Częstość występowania przeciwciał przeciw Tg:

choroba Gravesa-Basedowa 10-20 proc.
zapalenie tarczycy typu Hashimoto 30-40 proc.
poporodowe zapalenie tarczycy 20-40 proc.
zapalenie tarczycy indukowane cytokinami 10-20 proc.

Tg - stężenie tyreoglobuliny

Tyreoglobulina jest podstawowym elementem koloidu wypełniającego pęcherzyki tarczycy. W prawidłowych warunkach jest uwalniana z gruczołu tarczowego w śladowych ilościach. Tyreoglobulina spełnia kryteria markera nowotworowego raka tarczycy. Jest użyteczna w ocenie późnych powikłań operowanych raków tarczycy. Prawidłowe stężenie Tg nie wyklucza jednak raka.

na podstawie: dane Laboratoriów Synevo

Zobacz też: