Obowiązek szkolny i obowiązek nauki dotyczy wyłącznie dzieci (a pośrednio dotyczy też ich rodziców) i polega na tym, że zanim dziecko osiągnie dojrzałość, powinno chodzić do szkoły. Rolą rodziców (opiekunów) jest dopilnować, aby dziecko realizowało obowiązek szkolny i nauki. Jeśli tego nie zrobią, grożą im finansowe kary administracyjne, a także postępowanie sądowe.
Spis treści:
Prawo oświatowe rozróżnia ucznia objętego obowiązkiem szkolnym (ucznia szkoły podstawowej) od ucznia objętego obowiązkiem nauki (ucznia szkoły ponadpodstawowej).
Obowiązek szkolny realizowany jest przez ucznia poprzez uczęszczanie do szkoły podstawowej publicznej lub niepublicznej. Po ukończeniu szkoły podstawowej obowiązek nauki realizowany jest przez uczęszczanie do publicznej lub niepublicznej szkoły ponadpodstawowej lub, zgodnie z odrębnymi przepisami, poprzez przygotowanie zawodowe u pracodawcy.
Najprościej rzecz ujmując, dziecko realizuje obowiązek szkolny oraz obowiązek nauki poprzez udział w zajęciach szkolnych, czyli lekcjach lub poprzez uczestnictwo w edukacji domowej i przystępowanie do stosownych egzaminów.
Nie ma znaczenia, jakie dziecko osiąga wyniki w nauce, najważniejsza jest obecność na zajęciach oraz ilość nieusprawiedliwionych nieobecności w szkole, które nie mogą przekroczyć pewnego pułapu – patrz: Nierealizowanie obowiązku szkolnego.
Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat i trwa do ukończenia szkoły podstawowej lub do ukończenia 18. roku życia, jeśli do tego czasu dziecko pozostaje w szkole podstawowej.
Naukę w szkole mogą jednak rozpocząć dzieci młodsze – od 6. roku życia. Zwykle następuje to po uzyskaniu z poradni psychologicznej opinii o tym, że dziecko jest gotowe do szkoły.
Realizacja obowiązku szkolnego polega na uczęszczaniu przez dziecko do szkoły. Obowiązek szkolny może być również realizowany przez uczęszczanie do szkoły za granicą (wtedy poinformowanie o spełnianiu przez dziecko obowiązku szkolnego za granicą należy do obowiązków rodziców dziecka) lub uczestnictwo w edukacji domowej.
Kontrola spełniania obowiązku szkolnego przez dzieci mieszkające w obwodzie danej szkoły podstawowej spoczywa na dyrektorze tej szkoły. Dyrektor ma również obowiązek prowadzenia ewidencji spełniania obowiązku szkolnego przez uczniów.
W tym celu wójt gminy, burmistrz lub prezydent miasta przekazuje szkołom informacje o aktualnym stanie i zmianach w ewidencji dzieci i młodzieży w wieku od 3 do 18 lat. Obowiązek ten wynika bezpośrednio z zapisu art. 41 ustawy z 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe.
Szkoła podstawowa prowadzi księgę ewidencji dzieci podlegających obowiązkowi szkolnemu zamieszkałych w obwodzie szkoły. W niej dokonuje się wpisów:
imię i nazwisko dziecka,
datę i miejsce jego urodzenia,
numer PESEL oraz adres zamieszkania dziecka,
imiona i nazwiska rodziców,
adresy ich zamieszkania (jeżeli są różne od adresu zamieszkania dziecka);
oraz odnotowuje informacje o:
odroczeniu rozpoczęcia spełniania przez dziecko obowiązku szkolnego, ze wskazaniem decyzji dyrektora szkoły podstawowej, na podstawie której nastąpiło odroczenie, a w przypadku dziecka niepełnosprawnego również ze wskazaniem orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego,
szkole, w tym o szkole za granicą lub przy przedstawicielstwie dyplomatycznym innego państwa w Polsce, albo miejscu realizacji zajęć rewalidacyjno-wychowawczych, w którym dziecko spełnia obowiązek szkolny,
spełnianiu przez dziecko obowiązku szkolnego poza szkołą, ze wskazaniem zezwolenia dyrektora szkoły podstawowej, na podstawie którego dziecko spełnia obowiązek szkolny poza szkołą (edukacja domowa).
O niespełnianiu obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki jest mowa, gdy w okresie jednego miesiąca szkoła odnotowuje co najmniej 50 proc. nieusprawiedliwionych nieobecności w szkole.
Nierealizowanie obowiązku szkolnego może wiązać się z karami dla rodziców/opiekunów dziecka. Najpierw jednak wkracza szkoła. Próbuje wyjaśnić z rodzicami przyczyny nieobecności dziecka w szkole. Następnie wychowawca, pedagog szkolny oraz rodzice ucznia podejmują wspólne działania w celu regularnego realizowania obowiązku szkolnego przez ucznia. Gdy to nie przynosi rezultatu, dyrektor szkoły wysyła do rodziców upomnienie listem poleconym, a po dwóch tygodniach, jeśli nie następuje poprawa, kieruje wniosek o wszczęcie egzekucji administracyjnej do organu egzekucyjnego, jakim jest gmina.
Zgodnie z art. 20 ustawy o systemie oświaty niespełnianie obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki podlega egzekucji – wynika to z przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Art. 121 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji mówi o tym, że grzywna w celu przymuszenia wykonania obowiązku może być nakładana na rodziców/opiekunów kilka razy w tej samej lub wyższej kwocie. Każdorazowo nałożona grzywna nie może przekraczać 5 000 zł.
Sankcje grożą także wtedy, gdy rodzice lub opiekun nieletniego uchylają się od wykonania obowiązków nałożonych na nich przez sąd rodzinny, sąd ten może wymierzyć im karę pieniężną w wysokości od 50 do 1500 złotych (zgodnie z art. 8 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich).
Trzeci sposób przymuszenia do egzekucji obowiązku szkolnego lub nauki to art. 598 § 1 kodeksu postępowania cywilnego: Sąd opiekuńczy może wymierzyć grzywnę osobie, która uchyla się od objęcia opieki, opiekunowi, który nie wykonuje zarządzeń sądu opiekuńczego.
Niektóre dzieci po odbyciu rocznego przygotowania przedszkolnego nie rozpoczynają nauki w szkole. Dzieje się tak tylko w uzasadnionych przypadkach, które uzyskują odroczenie obowiązku szkolnego.
O odroczeniu obowiązku szkolnego decyduje dyrektor szkoły na podstawie wniosku rodziców oraz dostarczonych mu dokumentów, w tym opinii (a nie diagnozy pedagogicznej!) poradni psychologiczno-pedagogicznej. Wynika to z art. 36 ust. 4 Prawa oświatowego.
Podajemy brzmienie ustawy stanowiącej obowiązek szkolny:
Dziennik Ustaw Dz.U.2021.1082 akt obowiązujący:
Art. 35. Obowiązek szkolny
1. Nauka jest obowiązkowa do ukończenia 18. roku życia.
2. Obowiązek szkolny dziecka rozpoczyna się z początkiem roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat, oraz trwa do ukończenia szkoły podstawowej, nie dłużej jednak niż do ukończenia 18. roku życia.
źródło: sip.lex.pl
Przeczytaj też:
Absencja to nic innego jak nieobecność, a absencja szkolna to po prostu nieobecność ucznia w szkole. W każdej placówce edukacyjnej nieobecność ucznia na zajęciach obowiązkowych jest rejestrowana. Absencja może być usprawiedliwiona lub nieusprawiedliwiona. Jeżeli absencja na zajęciach szkolnych wynosi pond 50 procent, uczeń będzie nieklasyfikowany z tego przedmiotu, którego nieobecność dotyczy. Szkoła monitoruje poziom absencji każdego ucznia – w skali miesiąca, semestru, roku szkolnego. Spis treści: Absencja szkolna – znaczenie Rodzaje absencji szkolnej Absencja szkolna poniżej przeciętnej Absencja szkolna powyżej przeciętnej Absencja szkolna – znaczenie Zgodnie z prawem każde dziecko do ukończenia 8. klasy szkoły podstawowej (ale nie dłużej niż do 18. roku życia) jest objęte obowiązkiem szkolnym, co oznacza, że powinno chodzić do szkoły na zajęcia obowiązkowe. Absencja ucznia jest odnotowywana, gdy uczeń nie pojawi się na lekcjach, czy to na pojedynczej lekcji czy gdy nie ma go w szkole cały dzień. Nieobecność ucznia może być usprawiedliwiona, jeśli rodzice napiszą usprawiedliwienie nieobecności dziecka w szkole lub przedstawią zaświadczenie od lekarza o chorobie dziecka. Jeśli tego nie zrobią, absencja pozostaje nieusprawiedliwiona. Jeżeli uczeń będzie nieobecny w szkole na 50 procent lub więcej lekcji w miesiącu, a absencja ta pozostanie nieusprawiedliwiona, władze szkoły mają obowiązek wszcząć procedurę, która przymusi ucznia i jego rodziców do realizowania obowiązku szkolnego. W takiej sytuacji rodzicom grozi nawet do 50 tys. złotych grzywny. Rodzaje absencji szkolnej Szkoła powinna rozróżniać następujące rodzaje absencji: wagary – absencja zdarza się od czasu do czasu, może być indywidualna lub grupowa. Nieobecność w szkole...
Wielu rodziców, których dzieci często opuszczają zajęcia szkolne, zastanawia się, kiedy uczeń może być nieklasyfikowany. Uzasadnieniem nieklasyfikowania ucznia jest niska frekwencja, jednak decydującym czynnikiem są oceny dziecka – a dokładnie ich liczba. Co oznacza nieklasyfikowanie? Nieklasyfikowanie na koniec roku może oznaczać brak promocji do następnej klasy. W przypadku nieklasyfikowania ucznia z danego przedmiotu, zamiast oceny klasyfikacyjnej, wpisuje się „nieklasyfikowany” lub „nieklasyfikowana”. Uczeń może być nieklasyfikowany na semestr lub koniec roku. Kiedy uczeń może być nieklasyfikowany? Uczeń może być nieklasyfikowany z jednego lub kilku przedmiotów edukacyjnych w przypadku, gdy nauczyciel nie ma podstaw do tego, by ustalić mu roczną lub śródroczną ocenę klasyfikacyjną (czyli uczeń ma za mało ocen). Powodem tego muszą być nieobecności ucznia na zajęciach edukacyjnych, które przekraczają połowę czasu przeznaczonego na zajęcia w szkolnym planie nauczania. Minimalna liczba ocen wymagana do klasyfikowania ucznia powinna znaleźć się w statucie szkoły. Konsekwencje nieklasyfikowania nie zawsze oznaczają niedopuszczenie do kolejnej klasy. Uczeń nie powinien być nieklasyfikowany, jeżeli mimo częstej nieobecności w szkole otrzymywał oceny, na podstawie których dany nauczyciel jest w stanie ocenić jego wiedzę i wystawić mu ocenę końcową. Wynika z tego, że jeśli uczeń często opuszcza zajęcia, ale ma wystarczająco dużo ocen – można go klasyfikować, nawet jeżeli nie osiągnął frekwencji przekraczającej 50 procent . O nieklasyfikowaniu ucznia mówi Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2007 r. w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dz.U. z...
Osoba do 26. roku życia posiadająca status ucznia podlega pod ubezpieczenie społeczne swoich rodziców – dzięki temu obowiązek płacenia składek nie spoczywa na pracodawcy. Jeżeli dana osoba posiada status ucznia i pobiera rentę rodzinną – będzie mogła otrzymywać ją aż do zakończenia nauki (nie dłużej jednak niż do 26. roku życia). Spis treści : Status ucznia – co to jest? Status ucznia – do kiedy obowiązuje? Status ucznia po maturze Status ucznia a umowa zlecenie Status ucznia a umowa o pracę Status ucznia – co to jest? Status ucznia to stan prawny, który przysługuje osobie uczącej się w jednej ze szkół wymienionych w ustawie o systemie oświaty : jest to szkoła podstawowa, szkoła ponadpodstawowa, a także szkoły dla osób dorosłych. Status ucznia posiada uczeń, który uczęszcza do szkoły publicznej lub niepublicznej. Status ucznia – do kiedy obowiązuje? Zgodnie z ustawą o ubezpieczeniach społecznych , za ucznia do 26. roku życia uznaje się osobę, która spełnia jeden z następujących warunków: kontynuuje naukę w tej samej szkole, ukończyła szkołę i kontynuuje naukę w szkole, która rozpoczyna rok szkolny od 1 września, ukończyła szkołę i przedstawi zaświadczenie o przyjęcie na studia wyższe, wówczas status ucznia obowiązuje do 30 września, ukończyła szkołę i nie kontynuuje nauki (status ucznia obowiązuje do 31 sierpnia). W skrócie: uczeń zachowuje swój status do końca roku szkolnego, czyli do 31 sierpnia każdego roku. Dotyczy to również tego roku, w którym ukończył naukę. Status ucznia po maturze Status ucznia po maturze przestaje być ważny 31 sierpnia. Jeżeli uczeń zdecyduje się pójść na studia – uzyska wtedy status studenta. Jego status ucznia będzie ważny do 30 września, od 1 października (czyli...
