Reklama

Samotna matka to kobieta, która wychowuje dziecko bez udziału drugiego rodzica. Jednak dziś, aby skorzystać z przywilejów, trzeba spełnić określone warunki i udowodnić brak zaangażowania drugiego opiekuna. Definicja osoby samotnie wychowującej dziecko została doprecyzowana w przepisach prawa, a zmiany mogą realnie wpływać na rozliczenie rocznego PIT oraz dostęp do różnych świadczeń. W artykule wyjaśniamy, kogo uznaje się za samotnego rodzica, jakie warunki trzeba spełnić i co to oznacza w praktyce.

Reklama

Spis treści:

Kim jest samotna matka? Ta definicja dotyczy także mężczyzn

Definicja osoby samotnie wychowującej dziecko wg ustawy o PIT brzmi:

„Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się jednego z rodziców albo opiekuna prawnego, jeżeli osoba ta jest panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą w stosunku, do której orzeczono separację. Za osobę samotnie wychowującą dzieci uważa się również osobę pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności.” (Art. 6 ust. 5 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2000 r. Nr 22, poz. 270 z późn. zm.)

Aby zostać uznanym za osobę samotnie wychowującą dziecko, nie wystarczy tylko odpowiedni status cywilny – ważne jest także faktyczne sprawowanie opieki nad dzieckiem bez wsparcia drugiego rodzica.

Osoba samotnie wychowująca dziecko: interpretacja Ministerstwa Finansów

Przepisy nie definiują dokładnie, co oznacza „samotne wychowywanie dzieci”, a brak jasnych kryteriów utrudnia rodzicom zrozumienie, kto tak naprawdę może skorzystać z przywilejów dla samotnych rodziców. Choć przepisy nadal nie zostały doprecyzowane, Ministerstwo Finansów podaje przykłady i wyjaśnia, kim jest osoba samotnie wychowująca dziecko. Przywileje można otrzymać jeśli:

  • dziecko rozwiedzionych rodziców pozostaje pod stałą, codzienną opieką jednego z rodziców, z którym mieszka oraz który ma nieograniczoną władzę rodzicielską, natomiast drugi rodzic jest zobowiązany wyłącznie do płacenia alimentów lub zajmuje się dzieckiem (kontaktuje się z dzieckiem) doraźnie, gdyż ma ograniczoną władzę rodzicielską – wówczas rodzice nie wychowują dziecka wspólnie, a status rodzica samotnie wychowującego dziecko ma ten (jako jedyny), z którym dziecko zamieszkuje, i który na co dzień je wychowuje;
  • żaden z rodziców nie ma ograniczonej władzy rodzicielskiej oraz oboje rodzice uczestniczą w procesie wychowawczym dziecka, ale zaangażowanie jednego z rodziców jest większe (okresy sprawowania czynności wychowawczych jednego rodzica są nieporównywalnie dłuższe, niż drugiego) – wówczas rodzice nie wychowują dziecka wspólnie oraz, że jeden rodzic ma status rodzica samotnie wychowującego dziecko. Co do zasady rodzicem samotnie wychowującym dziecko w tym przypadku jest ten, który w większym stopniu uczestniczy w procesie wychowawczym dziecka;

Którzy rodzice nie mogą skorzystać z pomocy dla samotnych matek lub ojców? Pomoc nie przysługuje, jeśli:

  • rozwiedzeni rodzice są zaangażowani w równym stopniu w proces wychowawczy dziecka, czyli sprawują faktycznie opiekę naprzemienną, wówczas rodzice wychowują dziecko wspólnie i tym samym żaden z rodziców nie ma prawa do opodatkowania swoich dochodów na preferencyjnych zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dziecko.

Źródło: odpowiedź ministra finansów z 2 maja 2024 r. na wystąpienie Rzecznika Praw Obywatelskich;

Ważne! Związek nieformalny z partnerem, który nie jest ojcem dziecka, a także pomoc ze strony dziadków czy innej rodziny, zamieszkiwanie z dzieckiem u rodziców – to wszystko nie powoduje, że traci się status osoby samotnie wychowującej dziecko. Warunek: dziadkowie, rodzina czy partner nie mogą ingerować w wychowanie ani łożyć na dziecko. (IPPB4/415-38/12-4/JK3, 2012.03.22, Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie).

PIT samotnego rodzica: jak uzyskać status? Jak rozliczać?

Osoba samotnie wychowująca dziecko może skorzystać z ulg podatkowych przy rozliczaniu PIT. Przede wszystkim samotny rodzic ma prawo do obniżenia stawki podatkowej (podatek jest obliczany od połowy rocznych dochodów, co skutkuje jego obniżeniem) oraz do podwójnej kwoty wolnej od podatku.

Uwaga, oboje rodzice nie mogą rozliczać się wspólnie z jednym, tym samym dzieckiem. Dopuszczalne jest jedynie rozliczenie się każdego z rodziców z innym wspólnym dzieckiem.

Osoba samotnie wychowująca dziecko: ulga prorodzinna w rozliczeniu PIT

Nic nie stoi na przeszkodzie, by osoba samotnie wychowująca dziecko rozliczała się razem z dzieckiem, a jednocześnie korzystała z ulgi prorodzinnej. O ile tylko rodzic samotnie wychowujący dziecko spełnia opisane wyżej warunki, może skorzystać z niższej stawki podatku oraz odliczyć od podatku kwotę 1112,04 zł na jedno dziecko.

Jak uzyskać przywileje podatkowe dla samotnych rodziców?

Samotny rodzic może ubiegać się o ulgę, nawet jeśli nie posiada orzeczenia sądowego o samotnym wychowywaniu dziecka. Wystarczy oświadczenie, że nie ma kontaktu z drugim rodzicem, a dziecko jest wychowywane tylko przez niego. Urząd skarbowy może wymagać:

  • orzeczenia o alimentach;
  • wyroku sądu rodzinnego (np. o ograniczeniu lub pozbawieniu praw rodzicielskich);
  • zaświadczenia z MOPS/GOPS;
  • oświadczenia o braku kontaktu i wsparcia od drugiego rodzica.

Samotni rodzice: do jakiego wieku dziecka?

Osoba samotnie wychowująca dziecka może korzystać z preferencyjnego opodatkowania, jeśli posiada władzę rodzicielską nad dzieckiem:

  • małoletnim (do 18. roku życia);
  • w dowolnym wieku, jeśli otrzymywało ono dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną;
  • do ukończenia 25. roku życia uczącym się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy, lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w państwie innym niż Rzeczpospolita Polska, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów łącznej wysokości 3089 zł z wyjątkiem renty rodzinnej.

Zobacz też:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama

Polecane