O prawa kobiet, które wynikają z praw człowieka, walczyły i walczą feministki. Walka ta zaczęła się od uzyskania prawa do wstępowania na wyższe uczelnie. Ale to był dopiero początek walki o równouprawnienie płci. Dzięki niej kobiety zyskały dostęp m.in. do nauki, polityki czy sportu.
Gdy uświadomimy sobie, do czego kobiety nie miały dostępu jeszcze nie tak dawno, aż trudno w to uwierzyć. I choć my, kobiety, wywalczyłyśmy sobie już tak wiele, a prawo zrównało nas z mężczyznami, nadal nie zawsze możemy same o sobie decydować.
Sprawdź, jak wyglądała i wygląda obecnie sytuacja dotycząca praw kobiet w Polsce i co o prawach kobiet powinna wiedzieć twoja córka.
Spis treści:
Aż do XVIII wieku kobiety były obywatelami i ludźmi drugiej kategorii. Dotyczyło to, wbrew pozorom, szczególnie krajów cywilizowanych, których kultura mocno związana była z religią (np. z chrześcijaństwem lub islamem).
Do XVIII wieku kobiety nie miały w Europie i USA dosłownie żadnych praw i były całkowicie zależne od mężczyzn. Gdy zaczęły się przeciwko temu buntować, narodził się ruch zwany feminizmem.
Feminizm to ruch społeczny, polityczny i ideologiczny, którego celem jest uzyskanie i utrzymanie równości płci pod względem osobistym, ekonomicznym, politycznym i społecznym. Początki feminizmu sięgają czasów rewolucji francuskiej (lata 1789–1799) i powstania Deklaracji Praw Kobiety i Obywatelki (1791 r.), stworzonej na wzór Deklaracji Praw Człowieka i Obywatela. Deklarację tę wydała Olympe de Gouges, która za swoje poglądy została zgilotynowana.
W USA i Wielkiej Brytanii w XVIII wieku powstały pierwsze zorganizowane związki kobiet. Takie organizowanie się umożliwiło uchwalenie w tych krajach nowoczesnych konstytucji, które dawały prawo do zgromadzeń oraz gwarantowały wolność słowa.
Dopiero w połowie XIX wieku kobiety wywalczyły sobie prawo do studiowania na uniwersytetach i do oficjalnej pracy naukowej. Catherine Brewer była pierwszą kobietą, która otrzymała dyplom ukończenia studiów wyższych. Było to w 1840 roku. A 23 lata później takie samo prawo uzyskały Francuzki. Polki na ten przywilej musiały czekać dłużej, bo aż do 1894 roku, gdy na Kongresie Pedagogów Polskich uchwalono wniosek o dopuszczenie kobiet do studiów na uniwersytetach.
Czy na tym skończyła się walka o równouprawnienie? Nie! Najlepszym dowodem na podejście mężczyzn do praw kobiet na przełomie XIX i XX wieku w Polsce jest stwierdzenie jednego z ówczesnych lekarzy: „wykształcone kobiety rodzą wątłe dzieci”.
W 1920 roku w USA kobiety zyskały prawa wyborcze. Polki miały szczęście uzyskać to prawo dwa lata wcześniej. Z kolei w Arabii Saudyjskiej kobiety otrzymały prawo głosu dopiero w 2015 roku. Do tego czasu nie mogły brać udziału w wyborach, a zatem ich wpływ na politykę był właściwie żaden.
Dlaczego kobietom zależało na uzyskaniu praw wyborczych? Kobiety chciały mieć realny wpływ na sprawy państwowe – jako jednostki ludzkie, na których los i życie wpływają decyzje polityków. Chciały mieć udział w decydowaniu o tym, kto rządzi krajem, w którym się rodzą, uczą, pracują i zakładają rodziny.
Po to, aby mogły decydować o sobie, swoim majątku i swoim kraju na równi z mężczyznami. Aby mogły się realizować, decydować kim chcą być.
Prawa kobiet dają każdej kobiecie prawo wyboru. Do niczego nie zmuszają – ani do podejmowania studiów, ani do kariery naukowej, ani do podejmowania się zawodów uważanych za męskie. Jednak gdyby nie prawa kobiet, kobiety nie miałyby żadnego wyboru.
Na pytanie, po co kobietom prawa kobiet, można też odpowiedzieć listą rzeczy, do których kobiety jeszcze do niedawna nie miały zagwarantowanego dostępu:
Na całym świecie są miejsca, gdzie prawa kobiet nie są respektowane. Albo takie, w których kobiety je wywalczyły, ale później ponownie im je odebrano (obecny Irak). Skupmy się jednak na Polsce, kraju nam najbliższym.
Zanim przejdziemy do sedna, warto przypomnieć, że prawa kobiet wpisane są do polskiej konstytucji w art. 33:
Mimo odpowiednich zapisów w konstytucji ciągle mówi się o tym, że kobiety (nie tylko w Polsce), zarabiają mniej niż mężczyźni na równorzędnych stanowiskach. Różnica średnio wynosi 16 procent.
Ograniczane w Polsce jest też prawo kobiet do antykoncepcji – poprzez konieczność posiadania recept na najskuteczniejsza antykoncepcję, na antykoncepcję awaryjną, poprzez zakaz wykonywania zabiegów podwiązania jajowodów (przy czym wazektomia jest legalna).
O zakazie aborcji z wyboru oraz w sytuacji uszkodzenia płodu, a także o ofiarach śmiertelnych tych przepisów słyszał chyba każdy. Polki nie mają prawa do aborcji, chyba że lekarz da im to prawo, gdy na szali znajdzie się życie lub zdrowie kobiety.
Czy kobiety w Polsce mają taki sam dostęp do stanowisk publicznych? Spójrzmy na dość oczywisty wskaźnik: liczbę kobiet i mężczyzn w polskim sejmie. Kobiet zasiada tam 130, a mężczyzn – 329! W senacie też mamy do czynienia ze znaczną przewagą mężczyzn – zasiadają tam 24 kobiety i 74 mężczyzn. I choć obie płcie w teorii mają takie same szanse na kandydowanie w wyborach, to finalnie w parlamencie zasiada ich znacznie mniej od mężczyzn. Być może wynika to z faktu, że na szczyty list wyborczych w większości trafiają jednak mężczyźni.
Feministki ciągle jeszcze mają o co walczyć. I walczą w imieniu wszystkich kobiet, choć część społeczeństwa się od nich odżegnuje, nie zdając sobie sprawy, że chodzi o równe traktowanie i wolny wybór. Kobiety też mają (mieć) do tego prawo!
Zobacz też:
Umowa zlecenie a ciąża to temat, którym warto się zainteresować, jeśli nie jesteś zatrudniona na umowę o pracę. W przypadku zlecenia twoje prawa w ciąży są ograniczone, nie przysługuje ci ochrona przed wypowiedzeniem umowy ani urlop macierzyński. Poniżej szczegółowo wyjaśniamy, na co możesz liczyć w ciąży, jeśli podpisałaś umowę zlecenie. Umowa zlecenie: podstawowe informacje Umowa zlecenie jest umową, którą regulują przepisy art. 734-751 Kodeksu cywilnego. Na podstawie tejże umowy zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania pracy, a zleceniodawca, że za tę pracę zapłaci. Umowa zlecenie to umowa cywilnoprawna, a czas jej trwania nie jest określony w Kodeksie cywilnym – jest dowolny, zależy od ustaleń zleceniodawcy ze zleceniobiorcą. Na umowie zleceniu pracownikowi i pracownicy nie przysługują „z automatu” takie świadczenia jak urlop wypoczynkowy i macierzyński, czy też płatne nadgodziny. Mogą się one jednak pojawić w dodatkowych zapisach w umowie. W przypadku takiego sposobu zatrudnienia zleceniobiorca ma większą dowolność w organizacji pracy, np. może ją wykonywać w dowolnym miejscu i czasie. Płatność nie musi następować co miesiąc, a dopiero po wykonaniu zlecenia. Zleceniodawca może wypowiedzieć umowę zleceni w dowolnym momencie, chyba że w umowie pojawił się stosowny zapis o okresie wypowiedzenia. Umowa zlecenie a ciąża: jakie prawa ma kobieta? W przypadku umowy o pracę na czas określony i ciąży, pracownica zyskuje pewne szczególne uprawnienia. Umowa zlecenie to niekorzystna forma zatrudnienia dla kobiety w ciąży. Kobieta w ciąży na umowie zleceniu ma tylko takie prawa, jakie zapisano w tej umowie. Bez znaczenia jest fakt, czy umowa zlecenie przedłużana jest co miesiąc, czy też na innych warunkach. Istnieje jednak możliwość zawarcia umowy zlecenie na czas nieokreślony: ważne, by w czasie jej trwania nie zaczęła przypominać umowy o pracę....
Prawa dziecka powinny być tak samo respektowane, jak prawa osób dorosłych. Ich źródła to między innymi Konwencja Praw Dziecka oraz Deklaracja Praw Dziecka, przepisy prawa cywilnego, rodzinnego, karnego, a także konstytucja. Ustawy określają prawa dzieci w różnych obszarach życia. Nad przestrzeganiem praw dziecka czuwa rzecznik oraz Komitet Praw Dziecka. Za łamanie praw dziecka grozi kara przewidziana w kodeksie karnym. Spis treści: Jakie są prawa dziecka? Przykłady praw dziecka Gdzie są zapisane prawa dziecka? Rzecznik Praw Dziecka – jaka jest jego rola? Komitet Praw Dziecka Co grozi za łamanie praw dziecka? Jakie są prawa dziecka? Prawa dziecka dzieli się na cztery szerokie kategorie. Są to prawa: osobiste, polityczne lub publiczne, socjalne, ekonomiczne. W każdej z tych kategorii sformułowano szereg szczegółowych praw. Poniżej przykłady praw dziecka z tychże kategorii oraz dodatkowe prawa najmłodszych, o których warto wspomnieć. Prawa dziecka: przykłady Oto przykłady praw dziecka z wyżej wymienionych kategorii oraz prawa dziecka, o których szczególnie warto wiedzieć: Prawa osobiste dziecka Prawa osobiste umożliwiają rozwój dziecka – jest to prawo do: życia i zdrowia, tożsamości (nazwiska, imienia, obywatelstwa, wiedzy o własnym pochodzeniu), wychowania w rodzinie i do kontaktów z nią w przypadku rozłąki, adopcji, rozwoju, informacji, oświaty, nauki, dostępu do kultury i rozrywki, własnego zdania, prywatności i zachowania tajemnicy, ochrony przed poniżającym traktowaniem, do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa, znajomości swoich praw. Prawa polityczne dziecka Prawa polityczne lub publiczne pozwalają dziecku wyrażać swoje poglądy i...
Prawa ucznia są zapisane między innymi w statucie szkoły, do której uczeń chodzi, zaś samorząd szkolny jest przedstawicielem i obrońcą praw ucznia w pierwszej kolejności. Podstawowym prawem ucznia jest prawo do nauki, określa je artykuł 70 Konstytucji RP. Szkoła powinna zapewnić każdemu uczniowi warunki, które są niezbędne, by mógł się on rozwijać, a także przygotować go do wypełnienia obowiązków rodzinnych i obywatelskich na podstawie zasad solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości oraz wolności. Spis treści: Jakie są prawa i obowiązki ucznia? Prawa ucznia z dysleksją w szkole Prawo ucznia do poprawy oceny Prawa ucznia – sprawdziany Czy nauczyciel może obrażać ucznia i krzyczeć na niego? Czy nauczyciel ma prawo zabrać uczniowi telefon? Zawieszenie w prawach ucznia Jakie są prawa i obowiązki ucznia? Prawa ucznia to zbiór czynności, które może on wykonywać oraz uprawnień mu przysługujących. Prawa ucznia określają przepisy międzynarodowe, szkolne oraz państwowe, czyli: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, Konwencja o Prawach Dziecka, a także statut szkoły. W Polsce funkcjonują zapisy prawa oświatowego, ustawy o systemie oświaty oraz inne ustawy i rozporządzenia mówiące o prawach uczniów. Zadaniem każdej szkoły jest indywidualne określenie, co uczeń może robić, jakie ma prawa, ale także obowiązki w danej placówce. Prawa uczniowskie Prawa ucznia to między innymi prawo do: 1) przejawiania własnej aktywności w zdobywaniu wiedzy i umiejętności przy wykorzystaniu wszystkich możliwości szkoły; wyrażania opinii i wątpliwości dotyczących treści nauczania oraz uzyskiwania na nie wyjaśnień i odpowiedzi; 2) przedstawiania wychowawcy klasy, dyrektorowi szkoły i innym nauczycielom swoich problemów oraz uzyskania od nich pomocy, odpowiedzi, wyjaśnień; 3) poszanowania...
