Prawne przywileje przyszłej mamy

Choć z polityką prorodzinną nie jest na razie u nas dobrze, to polskie prawo ułatwi ci życie, gdy zajdziesz w ciążę. Jeśli pracujesz, należy ci się ochrona prawna. W trosce o ciebie i dziecko.

Pracodawcy nie wolno wypowiedzieć ani rozwiązać z tobą umowy o pracę

W najkorzystniejszej sytuacji są kobiety, które pracują na etacie. To prawo przysługuje od momentu zajścia w ciążę.
Gdy pracujesz na etacie na czas nieokreślony: nawet jeśli zwolniono cię z pracy, a następnego dnia okazało się (o czym wcześniej nie wiedziałaś), że w dniu zwolnienia byłaś w ciąży, pracodawca będzie musiał cofnąć swoją decyzję. Jeśli przyjęłaś wypowiedzenie, nie będąc w ciąży, ale w dniu rozwiązania umowy już jesteś, umowa nie ulega rozwiązaniu.
Ochrona przed zwolnieniem przysługuje również w sytuacji zwolnień grupowych. Pracodawca powinien cię przenieść do innej pracy (to dozwolona zmiana warunków pracy, a także płacy).
Jeśli pracujesz na umowę terminową (na czas określony, wykonywania określonej pracy lub na okres próbny): pracodawca musi przedłużyć umowę do dnia porodu, jeśli została ona zawarta na dłużej niż miesiąc i uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży (jeśli wcześniej, pracodawca nie ma tego obowiązku). Nie dotyczy to umowy na zastępstwo (czas usprawiedliwionej nieobecności stałego pracownika) – ulega ona rozwiązaniu po czasie, na jaki została zawarta.
Jeśli pracujesz na umowę o dzieło/zlecenie: te umowy nie są zawierane na podstawie kodeksu pracy, ich przedłużenie zależy od woli twojej i pracodawcy.
Uwaga! Jeśli złożyłaś wypowiedzenie lub rozwiązałaś umowę o pracę, nie wiedząc, że jesteś w ciąży, masz prawo wycofać to oświadczenie.
Pracodawca może z tobą rozwiązać umowę o pracę, jeśli:

1. złamie ona warunki umowy, czyli obowiązki pracownicze,
2. ogłoszono upadłość lub likwidację firmy.

Nie możesz wykonywać niektórych prac

Jeśli dostarczysz pracodawcy orzeczenie lekarskie o przeciwwskazaniach do pracy w ciąży, którą wykonujesz, pracodawca musi zmienić warunki lub ograniczyć jej czas, by wyeliminować zagrożenie. Gdy nie może tego zrobić, powinien przenieść cię do innej pracy lub zwolnić z obowiązku jej świadczenia.
Uwaga! Prace zabronione to m.in.: praca w hałasie powyżej 65 dB, na wysokościach, jeśli grozi upadkiem, dłuższa niż cztery godziny na dobę praca przy monitorze (chodzi tu głównie o wymuszoną pozycję), narażająca na drgania czy szkodliwe promieniowanie. Nie powinnaś też pracować w warunkach, w których mogłabyś zarazić się niektórymi chorobami zakaźnymi, przy nagłych zmianach temperatury i stojąc (ponad trzy godziny) czy w innej wymuszonej pozycji (np. siedzącej).

Praca w godzinach nadliczbowych, nocnych i wyjazdy w delegacje są zabronione

Nawet jeśli się zgodzisz, nie możesz pracować nocą i w godzinach nadliczbowych. W delegacje możesz jeździć, jeśli wyrazisz na to zgodę. Zakazana jest też praca w systemie przerywanym (czyli np. cztery godziny, przerwa dwie godziny i znów cztery). Jeśli pracujesz między 21.00 a 7.00 rano, czas pracy musi zostać zmieniony: powinnaś zostać przeniesiona do innej pracy lub zwolniona z obowiązku jej świadczenia. Twoja pensja nie może się zmienić!

Wolno ci iść na badania lekarskie w czasie pracy

Jeżeli wizyta u lekarza lub badania związane z ciążą w innym terminie są niemożliwe, pracodawca musi cię zwolnić i zapłacić ci pełną pensję.

Masz prawo do zwolnień płatnych w 100%

Jeśli będziesz na zwolnieniu, pracodawca, a potem ZUS, wypłaci ci zasiłek chorobowy.
Jeśli pracujesz na etacie na czas nieokreślony: wysokość zasiłku ustala się na podstawie przeciętnego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym zachorowałaś. Jeśli pracujesz mniej niż rok, bierze się pod uwagę przeciętny miesięczny przychód z pełnych miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego.
Gdy prowadzisz własną firmę: zasiłek obliczany jest przez ZUS na podstawie twoich średnich przychodów z ostatnich 12 miesięcy.
Jeśli pracujesz na umowę o dzieło/zlecenie: pracując na zlecenie, możesz sama opłacać składki ZUS, wtedy masz prawo do zwolnienia – wysokość zasiłku obliczana jest tak samo, jak w przypadku umowy o pracę.
Uwaga! Na zwolnieniu lekarskim możesz być do 182 dni. Potem ZUS może ci wypłacać świadczenie rehabilitacyjne. Dokumenty musisz złożyć co najmniej 6 tygodni przed końcem zwolnienia chorobowego. Świadczenie rehabilitacyjne to 100% kwoty obliczanej jak do zasiłku chorobowego.

Rady dla taty

Sprawdź swoje uprawnienia. Możesz wziąć zwolnienie na ciężarną partnerkę (opieka nad dorosłym członkiem rodziny), jeśli musisz osobiście się nią opiekować.Musicie być małżeństwem i mieszkać razem – jeśli z mamą dziecka jesteś w związku partnerskim, nie przysługuje ci to prawo. W ciągu roku możesz wziąć do 14 dni zwolnienia na taką opiekę. Zasiłek opiekuńczy jest płatny w 80% (jak zwykłe zwolnienie L-4).

Konsultacja: Anna Misiak, prawnik, specjalizuje się w doradztwie prawa pracy oraz ubezpieczeń społecznych