Symbole chrztu świętego i ich znaczenie

Chrzest Święty to pierwszy i najważniejszy sakrament w życiu chrześcijanina. Dzięki niemu każda przystępująca do niego osoba – dorosła lub dziecko – zostaje włączona do wspólnoty Kościoła. Obrzędy związane z tym sakramentem są pełne symboli, bo to właśnie przez nie uobecnia się Bóg. Niektóre z nich pojawiają się także w innych sakramentach. Dowiedz się, co oznaczają poszczególne symbole chrztu świętego oraz zobacz, jak wyglądają.

Jakie są symbole chrztu świętego?

Żadna czynność wykonywana podczas Chrztu Świętego nie jest przypadkowa, a towarzyszące im przedmioty-symbole to:

• woda chrzcielna (święcona),
• znak krzyża
• krzyżmo,
• świeca chrzcielna,
• szatka (biała szata).

Symbole chrztu i ich znaczenie

Poszczególne gesty i atrybuty Chrztu Świętego mają swoje określone znaczenie, a ich użycie – głęboki, duchowy sens. Są wyrazem symbolicznej śmierci i nowego narodzenia się w Jezusie.

Woda chrzcielna

Woda chrzcielna (święcona) jako symbol życia i śmierci jest najważniejszym atrybutem sakramentu chrztu. Samo polanie głowy (forma dominująca w Kościele katolickim) lub zanurzenia w niej osoby chrzczonej (forma dominująca w Kościele prawosławnym) jest najważniejszym, kulminacyjnym momentem obrzędu. Poprzez wodę zostaje symbolicznie przekazana moc Ducha Świętego, a osoba chrzczona staje się duchowym dzieckiem Boga.

W Kościele katolickim ten gest i wypowiedziane słowa „ja ciebie chrzczę w imię Ojca, i Syna, i Ducha Świętego” wystarczają do tego, aby chrzest uznać za ważnie udzielony (nawet jeśli dalsza część liturgii chrzcielnej nie odbędzie się). Obmycie wodą chrzcielną symbolizuje zmycie grzechu pierworodnego.

Zanurzenie, a następnie wynurzenie w wodzie święconej symbolizuje śmierć i zmartwychwstanie, odrodzenie się w Chrystusie. W Kościołach prawosławnych trzykrotne zanurzenie jest dominującym rytuałem chrztu, a u Świadków Jehowy i wyznawców z Kościołów ewangelikalnych chrzest następuje przez całkowite zanurzenie w wodzie.

Znak krzyża

Znak krzyża jest symbolicznym, ale też mającym głęboki wymiar duchowy znakiem wyrażającym wiarę w Jezusa, Jego zmartwychwstanie, oczekiwanie na ponowne przyjście i zbawienie poprzez krzyż, na którym umarł. Gest ten jest potwierdzeniem świadomej relacji z Bogiem i wyrazem wiary w misterium Trójcy Świętej – najważniejszej istoty wiary wszystkich chrześcijan.

Krzyżmo

Krzyżmo to mieszanina oliwy i balsamu. Namaszczenie olejem krzyżma podczas chrztu symbolizuje uzdrowienie, dar Ducha Świętego, jest także znakiem radości i obfitości. W Kościele katolickim po symbolicznym ochrzczeniu kapłan namaszcza czoło osoby chrzczonej olejem krzyżma świętego i wypowiada słowa: „Bóg wszechmogący, Ojciec, naszego Pana, Jezusa Chrystusa, który uwolnił cię od grzechu i odrodził z wody i Ducha Świętego, On sam namaszcza cię krzyżmem zbawienia, abyś włączony(a) do ludu Bożego, wytrwał(a) w jedności z Chrystusem Kapłanem, Prorokiem i Królem na życie wieczne”.

Znak krzyża wykonywany na czole chrzczonej osoby jest symbolem łaski odkupienia za grzechy. Wezwanie Trójcy Świętej oraz wykonanie gestu krzyża oznacza istotę i sens religii – zbawienie poprzez krzyż chrystusowy. W Kościele prawosławnym osobie ochrzczonej kapłan czyni znak krzyża kolejno na czole, oczach, nozdrzach, ustach, uszach, klatce piersiowej, dłoniach i stopach. Za każdym razem wypowiada: „Pieczęć daru Ducha Świętego”.

Zgodnie z tradycją izraelici obrzędem namaszczenia wskazywali osobę wybraną przez Boga, której zadaniem było wypełnianie Bożego planu. Aby tego dokonać osoba namaszczona, poprzez właśnie ten gest otrzymywała moc Ducha Świętego. Jezus Chrystus określany jest także jako Mesjasz, co z greki tłumaczy się jako „namaszczony”.

Szatka do chrztu

Szatka zostaje nałożona na osobę chrzczoną już po obrzędzie namaszczenia olejem krzyżma świętego. Nadanie imienia oraz nałożenie szatki do chrztu jest symbolicznym, metaforycznym przyobleczeniem się w Chrystusa. Biel szaty symbolizuje także czystość, niewinność oraz moc łaski uświęcającej, czyli moc do pokonywania pokus Złego. Zwyczaj ten wywodzi się od tradycji pierwszych chrześcijan – chrzczeni przyoblekali białe szaty na znak nawrócenia i przez tydzień w nich chodzili.

Świeca chrzcielna

Świeca chrzcielna jest odpalana od Paschału, który symbolizuje obecność Jezusa wśród wiernych. Osoba ochrzczona, której świeca została odpalona, jest symbolicznie oświecona przez Chrystusa, a także wzniecona w niej została miłość do i na wzór Chrystusa. Jest to również symboliczna przepowiednia zjednoczenia się ze światłością świata w wieczności. Światło świecy chrzcielnej pomaga kroczyć wśród ciemności i wskazuje odpowiednią, zgodną z wiarą, ścieżkę.

Jak wyglądają symbole Chrztu Świętego?

Znak krzyża

• Kościół katolicki i Kościoły ewangelicko-luterańskie

Gest wykonuje się kciukiem prawej ręki, kreśląc linię pionową góry do dołu, a następnie linię poziomą od lewej do prawej strony.

• Kościół prawosławny i Katolickie Kościoły wschodnie

Gest wykonuje się kciukiem prawej ręki, kreśląc linię pionową góry do dołu, a następnie linię poziomą od prawej do lewej strony.

Woda chrzcielna (święcona)

Wodę chrzcielną poświęca się podczas liturgii Wigilii Paschalnej (Wielka Sobota). Do chrztu można wykorzystać również wodę święconą, która jest konsekrowana tuż przez samym Chrztem Świętym.

Chrzcielnica

Chrzcielnica to zbiornik z wodą święconą, którym zanurza się dziecko. Najczęściej jest wykonana z drewna lub kamienia.

Krzyżmo

Krzyżmo przechowywane jest w małym pojemniczku, najczęściej wykonanym z metali szlachetnych.

Szatka

Szatka do chrztu to biała koszulka lub chusta wykonana z bawełny (albo satyny), często dekorowana haftami, koralikami czy tasiemkami.

Świeca chrzcielna

Świeca chrzcielna, a odróżnieniu od gromnicy, należy tylko i wyłącznie do jednej osoby i można mieć ją tylko jedną w życiu. Powinna być wykonana z naturalnego wosku.

Zobacz także:

• Kiedy ochrzcić dziecko: w jakim wieku najlepiej zorganizować chrzest?
• Podziękowania dla gości na chrzest: pomysły na upominki i pisemne podziękowania
• Chrzest bez chrzestnych? To możliwe, bo Kościół chce walczyć z hipokryzją