Grzyby trujące i najczęściej mylone - tych nie zbieraj! Rozpoznasz je? [GALERIA]

Grzyby trujące mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia i życia. Osobami, które często padają ofiarami zatrucia są grzybiarze, którzy myślą, że są nieomylni. Sprawdź, ile grzybów w Polsce stanowi realne zagrożenie i czy potrafisz te grzyby rozpoznać na zdjęciach.

Spis treści:

• Grzyby trujące – jak rozpoznać
• Grzyby trujące w Polsce
• Najbardziej trujące grzyby
• Grzyby trujące z gąbką
• Przetestuj się: czy znasz te grzyby?

Grzyby trujące – jak rozpoznać

Nie istnieje prosta metoda pozwalająca odróżnić grzyb jadalny od trującego czy niejadalnego – nie można w tym przypadku kierować się ani kolorem, ani kształtem, ani tym, czy grzyb ma pod spodem siateczkę czy blaszki.

Grzyby trujące, które powodują śmierć, są na ogół łudząco podobne do grzybów jadalnych (tak naprawdę jest na odwrót). Nikt przecież nie zbiera grzybów, które rozpozna, jako trujące. Dodatkową trudność sprawia to, że grzyby jednego gatunku mogą znacznie różnić się między sobą wyglądem (kolorem, rozmiarem). I niestety nie ma sposobu, aby zawsze ze stuprocentową pewnością odróżnić grzyby trujące od jadalnych. Dlatego należy pogodzić się z tym, że nie zawsze udaje się grzyby trujące rozpoznać.

Aby nie narazić się na niebezpieczeństwo należy kierować się dwoma zasadami:

• zbierać tylko znane sobie grzyby,
• bezwzględnie zrezygnować ze zbioru/użycia grzyba przy najmniejszej choćby wątpliwości.

Stosowanie się do tych zasad pozwala zmniejszyć ryzyko zatrucia niemal do zera. Ale uwaga! Dotyczy to także grzybów leśnych kupowanych na targach. Stuprocentowo bezpieczne są jedynie grzyby dostępne w marketach i pochodzące z uprawy.

Aktualizuj wiedzę o gatunkach, sprawdzaj najnowsze atlasy!

Okazuje się, że to, co od dziecka wpajano niektórym z nas, np. że olszówek nie zbieramy, ale to jadalny grzyb, niekoniecznie jest prawdą. Pamiętam, że jak byłam mała, do zabawy podczas grzybobrania, dawano mi do krojenia właśnie olszówki. Jest jednak taki jeden gatunek olszówki, który według nowych badań okazał się śmiertelnie trujący!

Grzyby trujące w Polsce

Występujące w Polsce grzyby trujące dzieli się na trujące i śmiertelnie trujące. Jak się jednak przekonasz, czytając tekst dalej, największe zagrożenie stwarzają tylko dwa gatunki grzybów, które myli się z grzybami jadalnymi.

Grzyby śmiertelnie trujące w Polsce:

• muchomor sromotnikowy (zwany też muchomorem zielonawym),
• muchomor jadowity,
• muchomor zielonawy,
• muchomor wiosenny,
• piestrznica kasztanowata,
• zasłonak rudy i brodaty.

Grzyby te zawierają toksyny, które uszkadzają wątrobę, nerki, śledzionę i serce, powodując niewydolność wielonarządową. Do toksyn tych należą zawarte w tych grzybach: amanityna, falloidyna, giromitryna i orelanina.

Grzyby trujące w Polsce:

• strzępiaki (np. strzępiak ceglasty),
• lejkówka jadowita (odbielona) i strumykowa,
• muchomor czerwony i plamisty,
• wieruszka zatokowata,
• krowiak podwinięty (olszówka),
• maślanka wiązkowa,
• czubajka czerwieniejąca (odmiana ogrodowa),
• czernidłak pospolity.

Ich zjedzenie powoduje zatrucie muskaryną, czyli substancją, która wywołuje: poty, ślinotok, łzawienie, zwężenie źrenic, zwolnienie akcji serca i zaburzenia oddychania. Objawy te są dowodem na to, że muskaryna wpłynęła na układ nerwowy. Najczęściej objawy te są przejściowe.

Najbardziej trujące grzyby

W Polsce niemal wszystkie przypadki śmiertelnego zatrucia grzybami przypadają jedynie na dwa gatunki:

• muchomor sromotnikowy
• muchomor jadowity.

Muchomor sromotnikowy mylony jest z kanią, natomiast muchomor jadowity z pieczarką polną. Aż 90 proc. przypadków śmiertelnych powoduje spożycie muchomora sromotnikowego.

Na zdjęciu poniżej po lewej muchomor sromotnikowy, po prawej kania czubajka – teraz widać, dlaczego mogą zdarzyć się tragiczne w skutkach pomyłki.

fot: Vladyslav Siaber, Profotokris/Adobe Stock

Poniżej na zdjęciu po lewej muchomor jadowity, po prawej pieczarka polna:

fot: Artenex, alima007/Adobe Stock

Z gatunków rosnących w Polsce za najbardziej trujące uważa się także:

• hełmówkę obrzeżoną,
• zasłonaka rudego,
• piestrzenicę kasztanowatą.

W przypadku zjedzenia tych grzybów śmierć następuje tylko wtedy, gdy ktoś przyjmie bardzo dużą ich dawkę lub ma bardzo osłabiony organizm. Zwykle kończy się na przemijających dolegliwościach ze strony układu pokarmowego, nerwowego lub innych narządów.

Grzyby trujące z gąbką

W Polsce można zatruć się jednym gatunkiem grzyba z gąbką, czyli z siateczką pod spodem (maleńkimi rurkami). Jest nim borowik trujący, zwany szatańskim. Ma on szary kapelusz, żółtą gąbkę u spodu (z upływem czasu zmienia barwę na czerwonawą lub brązową) oraz czerwony trzon. Grzyb jest silnie toksyczny, ale na szczęście jego zjedzenie rzadko kończy się zgonem. Być może dlatego m.in., że to gatunek rzadko spotykany w naszym kraju – występuje jedynie na Pogórzu Kaczawskim i Wyżynie Krakowsko-Częstochowskiej.

Objawami zatrucia borowikiem trującym są:

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe,
• zaburzenia świadomości,
• zaburzenia pracy mięśni.

Drugim grzybem, o którym mówi się, że jest trującym grzybem z gąbką, jest tzw. szatan, czyli goryczak żółciowy. Mylony bywa z borowikiem szlachetnym. Na szczęście nie jest to grzyb trujący, a jedynie niejadalny – ma paskudnie gorzki smak.

Przetestuj się! Znasz te grzyby?

Proponuję mały test, zwłaszcza jeśli uważasz, że znasz się na grzybach. Oto galeria zdjęć grzybów trujących i jadalnych. To gatunki, które najczęściej bywają między sobą mylone. Wśród nich także śmiertelny muchomor sromotnikowy. Na pewno wiesz, jak je od siebie odróżnić? Zobacz zdjęcia i sprawdź opisy! Ten sam gatunek może wyglądać bardzo różnie w środowisku leśnym.

1 z 13

Muchomor czerwony (Amanita muscaria)

Czy wiesz jaki to grzyb? To muchomor czerwony (Amanita muscaria). Można go pomylić z jadalnym muchomorem cesarskim, choć ten nie występuje w Polsce (!), ale pojawia się np. w Bułgarii czy rejonach na południe od Alp. Zazwyczaj na kapeluszu ma czerwone łatki, które się ścierają. Może być czerwony lub pomarańczowy. Raczej wszyscy wiemy, że jest trujący, ale uwaga na dzieci, taki kolor przyciąga ich uwagę. Toksyny zawarte w tych grzybach mają właściwości halucynogenne, a zwłaszcza wśród młodzieży niepokojąco wzrasta zainteresowanie zbieraniem grzybów w takim właśnie celu.

2 z 13

Muchomor czerwony (Amanita muscaria)

Czy ten grzyb jest rozpoznawalny z daleka? To muchomor czerwony (Amanita muscaria). Kolor kapelusza od żywoczerwonego po jasnopomarańczowy. Nie zawsze z białymi łatkami. Ostrzegaj przed nim dzieci, bo jest trujący.

3 z 13

Muchomor czerwony (Amanita muscaria)

Co to za grzyb? W innym świetle, nie taki mocno czerwony. To także trujący muchomor (Amanita muscaria).

4 z 13

Krowiak podwinięty (Paxillus involutus)

Czy wiesz jaki to grzyb? To krowiak podwinięty, zwany też olszówką (Paxillus involutus). Jest trujący, choć bardzo długo uważano go za grzyb jadalny! Nowe badania dowiodły, że przy regularnym spożywaniu, nawet po wielu latach (!), może powodować poważne zatrucia prowadzące do śmierci.

5 z 13

To także krowiak podwinięty, inaczej olszówka (Paxilus involutus). Widok z daleka.

6 z 13

Muchomor plamisty (Amanita pantherina)

A co to za grzyb? Poznajesz? To muchomor plamisty (Amanita pantherina). Ma na kapeluszu zazwyczaj białe plamki, ale one często się ścierają. Warto o tym pamiętać.

7 z 13

Muchomor plamisty (Amanita pantherina)

Jaki to gatunek grzyba? Rozpoznajesz? To także muchomor plamisty (Amanita pantherina). Tylko starsze okazy mają nieprzyjemny zapach! A ich smak jest łagodny.

8 z 13

Muchomor plamisty (Amanita pantherina)

Jaki to gatunek grzyba? Wiesz od razu czy musisz się chwilę przyjrzeć? To muchomor plamisty (Amanita pantherina). Jest trujący. Taki starszy okaz ma rozpostarty kapelusz i czasem może przypominać kanię czubajkę. Starsze okazy mają nieprzyjemny zapach.

9 z 13

Muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides)

Czy to grzyb trujący czy jadalny? To śmiertelnie trujący muchomor sromotnikowy (Amanita phalloides), który często jest mylony z grzybami jadalnymi! Takimi jak: gołąbek zielonawy, gąska zielonka, kania czubajka i pieczarka polna. Ma bardzo zmienną barwę kapelusza - od żółtawozielonej, przez oliwkową do białej. Ważny jest trzon! Ma bulwiastą podstawę z błoną. I po tym go można rozpoznać w razie wątpliwości.

10 z 13

Gołąbek oliwkowy lub modorożółty (Russcula vesca lub cynaoxanta)

Co to za grzyb? Poznajesz? To jadalny gołąbek oliwkowy lub modrożółty (Russcula vesca lub Russcula cyanoxanta). Często mylony ze śmiertelnie trującym muchomorem sromotnikowym. Warto wiedzieć, że jest mnóstwo gatunków gołąbków. Te, które mają łagodny smak są jadalne, te o ostrym - mogą powodować zatrucia.

11 z 13

Gołąbek jadalny

Co to za grzyb? To gołąbek jadalny. Podobny do trującego śmiertelnie muchomora sromotnikowego lub trującego muchomora plamistego.

12 z 13

Pieczarka polna (Agaricus campestris)

Czy te grzybki łatwo rozpoznać? To pieczarka polna (Agaricus campestris). Jadalna i smaczna, ale podobno silnie gromadząca ołów i rtęć, więc jej zbieranie, zwłaszcza w pobliżu dróg czy nawożonych łąk nie jest najlepszym pomysłem. Można ją pomylić ze śmiertelnie trującym muchomorem sromotnikowym.

13 z 13

Łysiczka lancetowata (Psilocybe semilanceata)

A ten mały grzybek to...? Łysiczka lancetowata (Psilocybe semilanceata). Zawiera substancje psychoaktywne. Ze względu na zawartość psylocybiny posiadanie tych grzybów jest w Polsce nielegalne. Po zjedzeniu występują zaburzenia postrzegania i świadomości, powoduje też spadek ciśnienia tętniczego. W poszukiwaniu grzybów o takich właściwościach, często niewprawni zbieracze, mogą się pomylić i spożyć gatunki silnie lub śmiertelnie trujące.