Głoski twarde i miękkie: czym są, jak je rozpoznać [PRZYKŁADY]
Głoski to najmniejszy element dźwiękowej formy wypowiedzi. Dzielą się one na samogłoski i spółgłoski, wśród których dodatkowo można wyróżnić głoski dźwięczne i bezdźwięczne, ustne i nosowe oraz twarde i miękkie. Wyjaśniamy, czym charakteryzują się głoski twarde i miękkie.
Nie wiesz, jak odróżnić głoskę twardą od miękkiej? Temat twardości i miękkości głosek w języku polskim może wydawać się skomplikowany, ale na szczęście taki nie jest. Wyjaśniamy, jak w prosty sposób nauczyć dziecko rozpoznawania głosek miękkich i twardych, aby nie miało problemu z poprawną pisownią.
Jak rozpoznać głoski twarde i miękkie?
Do głosek twardych należy większość spółgłosek występujących w języku polskim: b, c, cz, d, dz, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, p, r, s, sz, t, w, z, ż.
Głoskami miękkimi nazywa się głoski, które mają zmiękczenie. W języku polskim są to głoski, które w wymowie mają słyszalne „i”.
- Głoski miękkie zapisuje się za pomocą kreski nad literą (np. ć, ś, ń, ź).
- Oprócz głosek miękkich w języku polskim mamy też głoski zmiękczone. To głoski, przy których wymowie słychać zmiękczenie, ale w ich zapisie nie ma kreski nad literą. Głoski zmiękczone występują przed literą i (ona je zmiękcza). Głoski zmiękczone w języku polskim to spółgłoski bi, ci, dzi, fi, gi, mi, ni, si, zi.
ZAPAMIĘTAJ:
Wszystkie głoski miękkie w języku polskim to:
- spółgłoski z kreseczką: ś, ń, ć, ź, dź,
- spółgłoska: j
- spółgłoski zmiękczone przez i: bi, ci, dzi, fi, gi, mi, ni, si, zi
Głoski twarde to większość spółgłosek: b, c, cz, d, dz, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, p, r, s, sz, t, w, z, ż.
WAŻNE: Samogłoski nie zaliczają się ani do głosek miękkich, ani do twardych (np. a, e, i, o, u, ó, y, ą, ę)
Przykłady słów z głoskami miękkimi:
- dźwig (dź)
- ślub (ś)
- śledź (ś, dź)
- dzień (ń)
- jajo (j, j)
Przykłady słów z głoskami twardymi
- Hej (h, j)
- Blok (b, l, k)
- Foka (f, k)
- Mama (m, m)
- Prosto (p, r, s, t)
- Czemu (cz, m, u)
Warto wiedzieć: Istotną rolę w rozpoznawaniu twardości i miękkości głosek gra słuch. To dzięki niemu można rozpoznać, czy dana głoska jest miękka, czy też twarda. Gdy wymawiamy głoski miękkie, środek języka podnosi się w kierunku podniebienia twardego. Z kolei podczas wymawiania głosek twardych środek języka pozostaje nisko, ewentualnie dotyka zębów.
Głoski twarde i miękkie – ćwiczenia
Najłatwiejszym sposobem na rozpoznanie czy dana głoska jest miękka czy twarda, jest słuchanie. Samo słuchanie jednak nie wystarczy, aby nauczyć dziecka rozróżniać głoski.
Poproś dziecko, aby powoli mówiło alfabet, zapisując wymówione głoski. Przy każdej wypowiedzianej głosce poproś, aby rozpoznało, czy jest miękka, czy twarda. Jeśli będzie miało z tym problem, poproś je, aby powtórzyło głoskę i zwróciło uwagę, w jaki sposób układa się jego język w trakcie wymawiania.
Jeszcze lepszym sposobem będzie wydrukowanie wszystkich liter alfabetu na kartce wraz z polskimi znakami. Wówczas, w trakcie wymawiania głosek, dziecko będzie mogło zaznaczyć, czy głoska jest miękka lub twarda. Takie ćwiczenie to połączenie słuchania, pisania i mówienia, co znacznie ułatwi proces zapamiętywania podziału głosek.
Zobacz też: