
W języku polskim piszemy litery a wymawiamy głoski. Wśród głosek wyróżniamy spółgłoski i samogłoski. A wśród spółgłosek – spółgłoski twarde i miękkie.
Spis treści:
Spółgłoski twarde – co to jest?
Spółgłoski twarde to takie spółgłoski, podczas wymawiania których środek języka nie unosi się w kierunku podniebienia twardego. Najlepiej przekonać się o tym, wymawiając spółgłoski twarde na przemian z miękkimi, np. p – ń, b – ś, c – ć.
Jak wiemy, w języku polskim słowa często wymawia się inaczej niż pisze. Spółgłoski twarde to takie, których fonetyczny zapis pozbawiony jest kreseczki (znaku miękkości).
Spójrzmy na poniższe przykłady:
- wyraz leśniczówka składa się z 10 liter (l e ś n i c z ó w k a) i 8 głosek ( l e ś n’ i cz ó w k a), mamy tu 4 samogłoski (e, i, ó, a) i 6 spółgłosek (l, ś, n’ ,w, k), z czego 3 spółgłoski są twarde (l, w, k) a 2 miękkie (ś, n’)
- misiaczek: 8 liter (m i s i a c z e k), 6 głosek (m’ i s’ a cz e k), 3 samogłoski (i, a, e) i 4 spółgłoski (m’, s’, cz, k), z czego 2 miękkie (m’, s’) i 2 twarde (cz, k)
- zima: 4 litery (z i m a ), 4 głoski (z’ i m a), 2 samogłoski (i, a), 2 spółgłoski (z’ ,m), z czego 1 spółgłoska jest miękka (z’) a 1 twarda (m)
Jakie są spółgłoski twarde?
Spółgłoski twarde to: b, c, cz, d, dz, f, g, h, j, k, l, ł, m, n, p, r, s, sz, t, w, z, ż.
Dzięki tym 22 głoskom możemy powiedzieć naprawdę dużo wyrazów, których brzmienie jest nam tak doskonale znane.
- Codziennie wymawiamy i słyszymy mnóstwo słów, które składają się wyłącznie z samogłosek i spółgłosek twardych, np.: bunt (spółgłoski twarde: b, n, t),
- krok (k, r, k),
- marsz (m, r, sz),
- dom (d, m),
- róża (r, ż),
- kura (k, r),
- smok (s, m, k),
- klasa (k, l, s),
- krokus (k, r, k, s),
- broda (b, r, d),
- włosy (w, ł, s),
- bluzka (b, l, z, k),
- pączek (p, cz, k),
- drzewo (d, rz, w),
- krzew (k, rz, w),
- spacer (s, p, c, r),
- zakupy (z, k, p, y).
Spółgłoski twarde występują również wspólnie z twardymi – np. w wyrazach takich jak:
- dzieciątko (spółgłoski miękkie: dz’, c’, twarde: t, k),
- pasikonik (spółgłoski miękkie: s’, n’, twarde: p, k, k),
- balonik (spółgłoska miękka: n’, twarde: b, l, k),
- kurnik (spółgłoski miękkie: n, spółgłoski twarde: k, r, k),
- malowanie (spółgłoska miękka: n’, spółgłoski twarde: m, l, w),
- poszybować (spółgłoska miękka: ć, spółgłoski twarde: p, sz, b, w).
Są też wyrazy, w których – jeśli chodzi o spółgłoski, występują wyłącznie te miękkie, jak np.
- dziadzio (dz’, dz’),
- niunia (n’, n’),
- sianie (s’, n’).
Gdyby nie spółgłoski twarde, nasz język brzmiałby zupełnie inaczej. Przypominałby mowę dziecka lub tzw. język niań, w którym wyrazy wypowiadane są zdrabnianie a głoski – często zdrabniane (np. zamiast psiak – psiunio, zamiast kotek – koteciek, obiad – obiadzik).
Spółgłoski twarde – ćwiczenia
Wiedząc już, jakie są spółgłoski twarde, i czym różnią się od spółgłosek miękkich, wykonanie poniższych ćwiczeń nie powinno sprawić większego problemu. W przypadku wątpliwości – wystarczy zerknąć na klucz odpowiedzi)
Ćwiczenie 1.
Z jakich spółgłosek twardych składają się poniższe wyrazy?
- kość
- życie
- narcyz
- rodzina
- święto
- herbata
- ciastko
Ćwiczenie 2.
Spróbuj podać wyrazy, w których występują wyłącznie twarde spółgłoski. Poszukaj ich wśród nazw owoców i warzyw. Postaraj się, by w nazwach nie występowały nie tylko głoski ś, ń, ć, dź, ź, ale i spółgłoski zmiękczone przez „i” (np. w słowie kalafior – głoską zmiękczoną przez i jest f).
Ćwiczenie 3.
W poniższych wyrazach zamień jedną spółgłoskę twardą na miękką, tak by powstało słowo o zupełnie innym znaczeniu (np. bały – biały).
Pana –
Była –
Pasek –
Bada
Sad –
Kosy –
Żaby –
Odpowiedzi:
Ćwiczenie 1.
- Kość – k
- Życie – ż
- Narcyz – n, r, c, z
- Rodzina – r, n
- Skakanka – s, k, k, n, k
- Herbata – h, r, b, t
- Ciastko – s, t, k
Ćwiczenie 2.
Warzywa: marchewka, brokuł, seler, por, groch, fasola, ogórek,
Owoce: gruszka, morela, jagoda, truskawka, porzeczka, ananas, banan, mango,
Ćwiczenie 3
pana – piana
była – biła
basek – piasek
bada – biada (dawniej okrzyk oznaczający nieszczęście)
sad – sadź (lub: siad)
kosy – kosi (np. łąkę)
żaby – żabi (np. koncert)
Zobacz także:

Żywy trup, suchy ocean, jezioro ognia, „mechaniczna pomarańcza”… To przykłady oksymoronów, z którymi można spotkać się nie tylko na lekcjach języka polskiego. Przekonaj się, że odnalezienie oksymoronu w wierszu lub prozie jest łatwiejsze niż myślisz. Spis treści: Co to jest oksymoron? Funkcje oksymoronów Przykłady najpopularniejszych oksymoronów Co to jest oksymoron? Oksymoron to środek stylistyczny (rodzaj metafory i epitetu). Polega on na celowym zestawieniu wyrazów, które są ze sobą sprzeczne – tak by połączone utworzyły zupełnie nowe znaczenie. Synonimy oksymoronu to: antylogia oraz epitet sprzeczny. Rzeczywiście, można pomyśleć, że antylogia jest bardzo trafnym określeniem oksymoronu – cóż bowiem jest logicznego w łączeniu słów mających zupełnie przeciwstawne znaczenie? Przecież – logicznie rzecz biorąc – nie istnieje, ani coś takiego jak „żywy trup”, ani „suchy przestwór oceanu”, ani „wymowne milczenie”. Aby zrozumieć, co to jest oksymoron, warto uświadomić sobie, że w tym przypadku na pierwszym miejscu nie są utarte sensy a: gra wyobraźni i kunszt poetycki. Do mistrzów tworzenia oksymoronów zalicza się twórców epoki baroku. To właśnie z literatury tych czasów pochodzą takie przykłady oksymoronów jak: gorejący mróz ogień lodowy czarna biel Oksymorony były również popularne w wierszach poetów doby romantyzmu, modernizmu i współczesnych, np. suchy ocean, bezdenny dzbanek różane sady, rozkosz cierpiąca. Funkcje oksymoronów Do funkcji oksymoronów należy przede wszystkim ukazanie odbiorcy niezwykłości rzeczywistości . Jednocześnie też – jako że oksymoron jest rodzajem przenośni (metafory) – można powiedzieć, że tak jak ona pozwala: ukazać odbiorcy, jaki stosunek ma nadawca do osób,...

Zanim przejdziemy do omówienia poszczególnych zagadnień, wyjaśnijmy, czym jest strona czasownika – to nic innego jak forma czasownika, dzięki której wiemy, jaka zależność zachodzi między wykonawcą czynności a przedmiotem czynności, o której mowa w zdaniu. Sprawdźmy, jakie strony czasownika mogą występować w języku polskim. Spis treści: Strona bierna i czynna – co to jest? Strona zwrotna czasownika Strony czasownika – ćwiczenia sprawdzające Strona bierna i czynna: co to jest? Zacznijmy od strony czynnej , ponieważ to właśnie ona występuje w języku polskim najczęściej. Po czym ją poznamy stronę czynną czasownika? Po tym, że w zdaniu podmiot jest (czynnym, aktywnym) wykonawcą danej czynności, tak jak na poniższych przykładach: Robert uwielbia biegać. Mama kąpie dziecko. Kasia obiera jabłko. Kuba wyrzucił śmieci. Ciocia upiekła sernik. Ze stroną bierną mamy zaś do czynienia, gdy podmiotem jest ktoś lub coś, co (biernie) podlega czynności, o której mowa w zdaniu. Stronę bierną czasownika poznamy ją po tym, że składa się z formy czasownika być, zostać oraz formy przymiotnikowej czasownika (np. uwielbiane, kąpane, obierane, wyrzucone, upieczony): Bieganie jest uwielbiane przez Roberta. Dziecko jest kąpane przez mamę. Jabłko jest obierane przez Kasię. Śmieci zostały wyrzucone przez Kubę. Sernik został upieczony przez ciocię. Jak widać na powyższych przykładach, zamiana strony czynnej na stronę bierną wymaga zmiany szyku zdania. Co należy zrobić, by zmienić czynną formę czasownika na bierną? Ułożyć zdanie tak, by wyraz oznaczający podmiot w tym zdaniu stał się dopełnieniem. A jak zmienić bierną formę bierną czasownika na czynną? Analogicznie – ułożyć zdanie tak, by...
![Części zdania: jakie są i na jakie pytania odpowiadają? [najważniejsze informacje + przykłady]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/czesci-zdania-jakie-sa-i-na-jakie-pytania-odpowiadaja-najwazniejsze-informacje-przyklady-122262-4_3.jpg)
Części zdania w języku polskim jest o połowę mniej niż części mowy. Sprawdź, jakie są części zdania, które z nich są główne i dlaczego tak je nazywamy. Dowiedz się, jaką rolę pełnią oraz jak zapamiętać pytania, na jakie odpowiadają poszczególne części zdania. Spis treści: Części zdania – jakie są ? Części zdania – charakterystyka Główne części zdania: podmiot i orzeczenie Inne ważne części zdania: przydawka, orzeczenie, dopełnienie Części zdania: jakie są? Części zdania to elementy, z których składa się zdanie. Części zdania mogą być wyrażone jednym wyrazem lub związkiem wyrazowym. Wyróżniamy 5 części zdania: podmiot – ściśle wiąże się z orzeczeniem orzeczenie – określa podmiot przydawka – określa podmiot i części zdania wyrażone rzeczownikiem dopełnienie – określa orzeczenie okolicznik – określa orzeczenie Części zdania: charakterystyka Podmiot Określa wykonawcę czynności w zdaniu, podmiotem może być osoba, zwierzę, przedmiot lub zjawisko abstrakcyjne (podmiot, tak jak rzeczownik, odpowiada na pytania: kto? co?) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną. kto? Kasia Orzeczenie Informuje, co robi podmiot w zdaniu, odpowiada na pytania czasownika: co robi? co się z nim dzieje?, czyli podobnie jak czasownik – określa czynność lub stan) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną. co robi? pije Przydawka Określa rzeczownik, odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? ile? z czego?) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną . jaką (herbatę)? słodką, jaką (herbatę)? z cytryną Dopełnienie...