Latarnik – streszczenie, plan wydarzeń, problematyka

Zanim przeczytasz streszczenie „Latarnika”, zerknij też na plan wydarzeń. Sprawdź również, jakie motywy podejmuje utwór oraz co warto wiedzieć na temat występujących w nim bohaterów. Najważniejszym bohaterem jest oczywiście tytułowy latarnik, którego poznajemy w chwili, gdy wydaje się, że po czterdziestu latach tułaczki, zyskuje idealne miejsce do spędzenia starości...

Spis treści:

„Latarnik” – plan wydarzeń
„Latarnik” – streszczenie
Geneza i gatunek utworu „Latarnik”
Problematyka utworu „Latarnik”
„Latarnik” – opis bohaterów

Latarnik – plan wydarzeń

Pojawienie się Skawińskiego w Aspinwall i objęcie posady latarnika.
Wspomnienia latarnika.
Codzienne obowiązki latarnika.
Monotonność codziennych zajęć.
Przyjście paczki z polskimi książkami.
Fala wspomnień z ojczystego kraju.
Zaniedbanie obowiązków przez latarnika.
Wyrzucenie latarnika z pracy.
Opuszczenie Aspinwall.

Latarnik – streszczenie

Nowela „Latarnik” rozpoczyna się adnotacją autora, że opowieść, którą za chwilę poznamy, osnuta jest na faktach.

I

Pewnego dnia, w nadmorskiej miejscowości Aspinwall bez wieści przepada latarnik. Zaczynają się poszukiwania jego następcy. Latarnia w Zatoce Moskitów zapewniała bezpieczeństwo statkom płynącym z Nowego Jorku do Panamy. Na tym stanowisku sprawdzić mógł się jedynie człowiek, który nie boi się samotności, dojrzały, ale i sprawny fizycznie — na górę wieży wiodło aż czterysta schodów, które należało pokonywać kilka razy w ciągu doby.

Osobą odpowiedzialną za zatrudnienie nowego latarnika był konsul Stanów Zjednoczonych, Izaak Falconbridge. To do niego zgłosił się siedemdziesięcioletni człowiek o białych włosach, opalonej skórze i ruchach żołnierza. Był Polakiem. Nazywał się Skawiński. Mówił, że nadaje się do tej pracy, gdyż jest silny i zna morze. Zapewnił też, że dotychczasowa tułaczka sprawiła, że jest zmęczony i pragnie spokoju. Przekonywał:

Jestem jak statek, który jeśli nie wejdzie do portu, to utonie...

Konsul zdecydował się go zatrudnić.

Tego samego wieczoru Skawiński stał na balkonie i patrzył w niebo, rozmyślając o przeszłości. Żadnej pracy się nie bał, zawsze pracował uczciwie, lecz gdy dorobił się czegoś, zaraz to tracił. Handlował z dzikimi plemionami w Brazylii. W Kalifornii prowadził własną firmę. Pewnego razu jego tratwa rozbiła się na Amazonce i ledwo uszedł z życiem, tułając się po puszczy. Pływał jako harpunnik, założył również ze wspólnikiem fabrykę cygar w Hawanie, ale gdy chorował, został oszukany i okradziony.

Skawiński mimo wszystko nigdy nie tracił wiary w odmianę losu, zaczynał zawsze wszystko od nowa. Zmian najczęściej oczekiwał wraz z przyjściem zimy, lecz im był starszy, tym bardziej tracił energię. W końcu dopadła go nostalgia i chęć pozostania na dłużej w jednym miejscu. Czuł, że jako latarnik nie tylko się sprawdzi, ale i odpocznie.

II

Mijały tygodnie. Latarnik czuł się szczęśliwy. Był już stary i monotonny tryb życia, który teraz prowadził, zapewniał mu spokój. Wstawał dosyć wcześnie, jadł śniadanie i obserwował płynące statki oraz port w Aspinwall, a za nim podzwrotnikowy las.

W wolnych chwilach Skawiński przechadzał się, karmił mewy i łowił ryby. Każdej niedzieli ubrany w granatowy strój strażniczy szedł do kościoła. Kupował hiszpańską gazetę, pożyczał od konsula nowojorską prasę i szukał w niej wiadomości z Europy. Czasem rozmawiał ze strażnikiem Johnsem, który przywoził mu wodę i żywność.

III

Pewnego razu oprócz pakunku z żywnością latarnik znalazł na brzegu morza zaadresowaną do niego paczkę. Okazało się, że znajdują się w niej polskie książki. Nie mając pojęcia, skąd pochodzi przesyłka, Skawiński sięgnął po jedną z nich. Był to „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza.

Latarnik czytał dzieło z bijącym sercem. Łzy cisnęły mu się do oczu. Wreszcie, targany tęsknotą, rzucił się z płaczem na ziemię. Obudziły go ptaki, domagające się poczęstunku. Skawiński nakarmił je i czytał dalej.

Podczas lektury oczyma wyobraźni widział rodzinną wieś. Z zadumy wyrwał go głos strażnika. Dopiero po chwili zrozumiał, co się stało – w nocy rozbiła się łódź, ponieważ latarnia pozostała ciemna. Na szczęście nikt nie utonął, ale latarnik pobladł na myśl, że mógł przyczynić się do śmierci niewinnych ludzi.

Parę dni później widziano go na pokładzie statku płynącego do Nowego Jorku. Postarzał się. Wbrew pierwotnym planom, znów ruszał w wędrówkę po świecie. Oczy mu błyszczały, trzymał w ręce książkę, jakby bał się, że ktoś ją ukradnie.

Zobacz także: „Latarnik” H. Sienkiewicza: test wiedzy z lektury

Geneza i gatunek utworu Latarnik

Henryk Sienkiewicz napisał „Latarnika” po powrocie z czteroletniego pobytu za granicą (w 1881 roku, dzieło ukazało się w 1882 roku). Ten pozytywistyczny utwór opisuje losy Sławińskiego, który czytając „Pana Tadeusza”, zapomniał o swych obowiązkach bez reszty pochłonięty lekturą. O dziejach Skawińskiego mówi się jako o przypowieści na temat losów polskich emigrantów.

Utwór jest nowelą, tzn. krótkim utworem prozatorskim o małej liczbie bohaterów i z wyraźnie zarysowaną jednowątkową akcją, która posiada punkt kulminacyjny (zwrot akcji następuje z chwilą dotarcia paczki z książkami).

Problematyka utworu Latarnik

Problematyka zawarta w noweli „Latarnik” obejmuje takie zagadnienia jak:

emigracja,
szukanie przez emigranta swojego miejsca na ziemi,
tęsknotę za krajem, rodzinnymi stronami, ojczystym językiem,
samotność,
patriotyzm (Skawiński opuścił kraj po udziale w powstaniu listopadowym)
los żołnierza (udział w Wiośnie Ludów na Węgrzech oraz w wojnie secesyjnej w Stanach Zjednoczonych),
starość,
odpowiedzialność,
zaniedbanie obowiązków,
wpływ książek na los człowieka,
kojący wpływ przyrody.

Latarnik – opis bohaterów

Latarnik Skawiński – główny bohater. Stary człowiek, mający około siedemdziesięciu lat lub więcej. Miał białe włosy, opaloną cerę, wyprostowaną postawę i zdecydowane, żołnierskie ruchy. Był człowiekiem pogodnym, nie tracił wewnętrznego spokoju. Uczciwość rzucała go w wir walki o wolność i sprawiedliwość. Bywał zbyt łatwowierny, ale odznaczał się szlachetnością i odwagą.
Mr Izaak Falconbridge – konsul Stanów Zjednoczonych w Panamie. Uczciwy, dobry, potrafił ocenić wartość innych. Przyjął do pracy Skawińskiego, podziwiał jego waleczność i odwagę żołnierza.
Johns – strażnik portowy. Przyniósł Skawińskiemu wiadomość o zatonięciu łodzi oraz o jego zwolnieniu.

Zobacz także: