Reklama

Karnawał to słowo wywodzące się od włoskiego carnevale, które z kolei pochodzi od łacińskiego wyrażenia: carnem levāre, co oznacza: usuwać mięso. Karnawał to czas poprzedzający Wielki Post, dlatego dawniej wiązał się z okresem folgowania sobie w jedzeniu, sięgania po mięsiwa i trunki, aby później rozstać się z nimi na czas Wielkiego Postu. Najbardziej znane na świecie tradycje karnawałowe związane są z miastami Rio de Janeiro i Wenecją.

Reklama

Wiele osób uważa, że karnawał zaczyna się wraz z końcem adwentu, czyli w Boże Narodzenie. Sprawdź, kiedy naprawdę zaczyna się karnawał 2024.

Spis treści:

Historia karnawału

Pierwsze wzmianki o karnawale pochodzą z X wieku z Wenecji we Włoszech. Pierwszy raz użyto słowa karnawał, a dokładniej carnevale, w dokumencie z roku 904, w którym wspomniano o publicznej rozrywce, którą nazwano karnawałem. W kolejnych wiekach w Wenecji rozwinęła się tradycja noszenia podczas karnawału masek i przebrań, co pozwalało ukryć swoją tożsamość. Pozwalało też zacierać podział ludzi na klasy społeczne, wyznawaną religię i płeć, co umożliwiało nieskrępowaną zabawę, ale też drwiny z bogatych, arystokracji, władzy i duchowieństwa.

Karnawał: kiedy początek i koniec w 2024

Karnawał, rozumiany obecnie jako czas zabaw (a nie "żegnania się z mięsem"), zawsze zaczyna się tego samego dnia – 6 stycznia. Wtedy w kościele katolickim wypada święto Trzech Króli. Zakończenie karnawału jest ruchome i przypada na wtorek przed Środą Popielcową. Ostatnie pięć dni karnawału to tzw. ostatki, które niegdyś były szczególnie hucznie świętowane.

W 2024 roku karnawał będzie trwał od soboty 6 stycznia do wtorku 13 lutego. W dniu 14 lutego wypada bowiem Środa Popielcowa, od której rozpoczyna się Wielki Post.

O ile w ubiegłym roku karnawał liczył 47 dni, to w 2024 będzie to 39 dni. Tegoroczny karnawał będzie dość krótki, zwłaszcza gdy weźmiemy pod uwagę, że w 2022 roku karnawał trwał aż 55 dni.

Karnawał w Polsce (zwyczaje dawniej i dziś)

Obecnie karnawał to czas spotkań ze znajomymi, domowych potańcówek i bali, także maskowych, które organizowane są zarówno w eleganckich miejscach, jak i szkołach oraz przedszkolach. W porównaniu z dawną polską tradycją obecne świętowanie karnawału wypada blado.

Jak wyglądał karnawał w dawnej Polsce?

Pierwsze wzmianki o karnawale w Polsce pochodzą z XVII wieku. Jednak tradycje zabaw odbywających się w okresie karnawału na ziemiach polskich mają dłuższy rodowód. Wiele z nich wywodzi się z dawnych zwyczajów związanych z wierzeniami naszych przodków i oddawania czci bogom urodzaju.

Karnawał w dawnej Polsce był świętowany hucznie, szczególnie dotyczyło to ostatków (ostatnich pięciu dni). Ulubionym zwyczajem karnawałowym szlachty były kuligi. Wsiadano do sań i jeżdżono od dworu do dworu, gdzie jedzono, pito i tańczono.

Zamożni Polacy organizowali tzw. reduty, czyli bale maskowe na wzór wenecki. Na niektórych z nich zbierano pieniądze na cele dobroczynne. Przede wszystkim były to jednak okazje do spotkań, podczas których można było ukryć swoją tożsamość. Wykorzystywano je więc także do spotkań kochanków.

W miastach i na wsiach organizowano barwne pochody i zabawy na świeżym powietrzu. W czasie ostatków przebierańcy wędrowali od domu do domu i oczekiwali poczęstunku lub drobnych podarków. Głośno hałasujące i śpiewające grupy przebranych ludzi nazywano maszkarami zapustnymi. Przypisywano im rolę budzenia wiosny.

Ważnym elementem karnawału były tańce, które wywodzą się ze starych zwyczajów, kiedy to wysokimi podskokami tanecznymi zaklinano przyrodę – im wyższe podskoki, tym wyżej miało rosnąć zboże.

Podczas biesiad na polskich stołach w karnawale królował bigos, ale też kiełbasa, wędliny, pasztety, ryby i dziczyzna. Jedzono też kaszę ze skwarkami, pito wino, miód i piwo. Największe obżarstwo przypadało na ostatki – w końcu trzeba było się najeść do syta przed Wielkim Postem. Karnawałowe biesiady ostatecznie kończono tzw. podkurkiem – goście dostawali posiłek z mleka, jaj i śledzi, co miało symbolizować przejście od potraw mięsnych do postnych.

Zwyczaje karnawałowe na świecie

Tradycje karnawałowe są najbardziej rozpowszechnione w krajach chrześcijańskich, gdzie obchodzono Boże Narodzenie i Wielkanoc oraz poszczono w Wielki Post. Poniżej opisujemy najciekawsze zwyczaje karnawałowe – to prawdziwe karnawałowe ciekawostki.

Parada w Rio de Janeiro, Brazylia

Obchodzony od XVII wieku karnawał w Rio de Janeiro przyciąga tłumy turystów. Odbywa się tu wielka barwna taneczna parada, a jej największą atrakcją jest konkurs szkół samby, podczas którego liczne zespoły prezentują swoje umiejętności taneczne – przez pięć dni i pięć nocy na ruchomej platformie, zwanej sambodromem, odbywają się taneczne pokazy.

Pogrzeb sardynki w Hiszpanii

Pogrzeb sardynki to topienie w morzu papierowej kukły ryby. Uroczystość odbywa się w Środę Popielcową i kończy karnawał, który szczególnie barwny jest na hiszpańskiej wyspie Teneryfa. Odbywają się tu liczne parady, koncerty i konkursy dla dzieci i dorosłych. Utopienie kukły ryby po żałobnej procesji to symbol odrodzenia się ludzi do nowego życia.

Maski w Wenecji

Karnawał w Wenecji inauguruje tak zwany lot anioła – akrobata na stalowych linach unosi się nad Placem św. Marka. Tradycja ta zainaugurowana została w 1548 roku, kiedy jeden z artystów wspiął się na dach dzwonnicy, a stamtąd „poszybował” aż do Pałacu Dożów.

W Wenecji i całych Włoszech karnawał wiąże się z licznymi zabawami ulicznymi, których uczestniczy noszą na twarzach maski – słynne maski weneckie.

Bitwy kwiatowe – Francja

We Francji w karnawale organizowane są parady i tańce, a w położonej nad Morzem Śródziemnym Nicei odbywa się kwiatowa bitwa. Przez miasto przejeżdżają platformy ozdobione kwiatami, a uczestnicy parady obrzucają się kwiatami. Tradycja pochodzi z XIX wieku, kiedy mieszkańcy Lazurowego Wybrzeża zaczęli organizować kwiatowe pojedynki.

Kot w beczce w Danii

Karnawał w Danii to przede wszystkim czas zabaw dla dzieci. Jednym z tradycyjnych konkursów dla najmłodszych jest uderzanie kijem w wiszącą beczkę z namalowanym na niej kotem. W beczce znajdują się słodycze. To dziecko, które w ramach wskazanej liczby uderzeń sprawi, że beczce odpadnie dno i uwolni słodycze, otrzyma tytuł Kociego Króla.

Uwaga na krawaty – karnawałowy zwyczaj w Niemczech

W ostatni czwartek karnawału kobiety obcinają mężczyznom krawaty i rekompensują im to całusami. Zwyczaj najbardziej rozpowszechniony jest w Westfalii. O godzinie 11.11 panie wdzierają się do miejskich ratuszy, aby uciąć krawaty urzędnikom i symbolicznie przejąć władzę. Zwyczaj ten to pamiątka wydarzeń z 1824 roku, gdy grupa praczek wdarła się do ratusza, aby wziąć udział w zabawach karnawałowych zarezerwowanych wówczas tylko dla mężczyzn.

Parada Gilles – Belgia

Karnawał w Binche w Belgii został wpisany na listę niematerialnego dziedzictwa UNESCO. Zgodnie z panującym tu zwyczajem we wtorek, znany jako Mardi Gras (tłusty wtorek), w mieście odbywa się para sławiąca wiosnę. Uczestniczy w niej 600 mężczyzn ubranych w tuniki, spodnie z juty, kapelusze ze strusich piór i woskowe maski z zielonymi okularami, wąsami i bródką. Noszący te stroje panowie nazywani są Gilles. Zostać nimi mogą wyłącznie mieszkańcy Binche. Gilles niosą kosze z pomarańczami, którymi rzucają w tłum, co ma przynosić szczęście.

Zobacz też:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama