Błony płodowe – rodzaje i funkcje błon płodowych
Błony płodowe otaczają nie tylko ludzki płód. Występują także u gadów, ptaków i innych ssaków. Ich zadaniem jest ochrona płodu, a także udział w jego odżywianiu oraz magazynowanie szkodliwych metabolitów. Wyróżnia się cztery błony płodowe. Worek płodowy powstaje z trzech z nich: owodni, kosmówki i omoczni.
Błony płodowe powstają z zygoty, czyli zapłodnionej komórki jajowej, ale nie są częściami zarodka. Tworzą środowisko, w którym płód może się prawidłowo rozwijać. Są dobrze widoczne w jajku, w którym rozwija się zarodek ptaka. U ludzi niektóre z błon płodowych przekształcają się w inne struktury, np. łożysko. Za pomocą pępowiny są połączone z zarodkiem.
Rodzaje i funkcje błon płodowych
Błony płodowe pierwszy raz pojawiły się u gadów i jako przydatny wynalazek ewolucji zostały przekazane ptakom i ssakom. Wyróżnia się następujące rodzaje błon płodowych:
1. Owodnia
Otacza płód pęcherzem wypełnionym płynem owodniowym. Owodnia to szczelnie zamknięty worek, który stanowi miejsce rozwoju płodu. Zgromadzony w nim płyn zapobiega wysychaniu płodu, pozwala utrzymać stałą temperaturę i chroni przed mechanicznymi uszkodzeniami.
Ze względu na umiejscowienie wyróżnia się trzy typy owodni:
- owodnię pępowinową,
- owodnię pokrywająca łożysko
- owodnię pokrywająca pęcherz płodowy.
2. Kosmówka
Położona jest między owodnią a błoną śluzową macicy. Powstaje w 2-3 tygodniu rozwoju zarodka. Osłania zarodek i pozostałe błony płodowe. Około 10 tygodnia ciąży kosmówka dzieli się na kosmówkę gładką i kosmatą. Kosmówka kosmata łączy się z częścią błony śluzowej macicy (z tzw. doczesną podstawową), tworząc łożysko. Kosmówka gładka wraz z częścią owodni i omocznią tworzą worek płodowy.
Zobacz także
Czasami dochodzi od odklejenia kosmówki od ściany macicy. Najczęściej dzieje się tak, gdy występuje tzw. krwiak podkosmówkowy. Odklejenie się kosmówki stanowi zagrożenie dla płodu.
3. Omocznia
Znajduje się między owodnią a kosmówką. Powstaje około 16 dnia rozwoju zarodka. Zadaniem omoczni jest gromadzenie zbędnych produktów przemiany materii zarodka. Z czasem wypełnia się ona i zrasta z owodnią i kosmówką, a między 3 a 5 tygodniem ciąży w jej ścianach powstają naczynia krwionośne, które z czasem tworzą tętnice i żyłę pępowinową.
Wewnątrzzarodkowa część omoczni z czasem zanika, pozostaje tylko tzw. moczownik, który w życiu pozapłodowym tworzy więzadło pępkowe pośrodkowe.
4. Pęcherzyk żółtkowy
Pojawia się między 5 a 6 tygodniem ciąży. Początkowo pełni funkcję odżywczą dla płodu, a do czasu powstania naczyń krwionośnych omoczni także pełni funkcję krwiotwórczą i oddechową. Na jego powierzchni powstają pierwsze krwinki i naczynia krwionośne. Pęcherzyk żółtkowy po wytworzeniu się łożyska zanika.
Przedwczesne pęknięcie błon płodowych
O przedwczesnym pęknięciu błon płodowych mówi się wtedy, gdy ciąża jest donoszona, błony płodowe pękają, ale poród nie zaczyna się w ciągu godziny. Istnieje jeszcze pojęcie przedłużonego pęknięcia błon płodowych, które oznacza pęknięcie błon płodowych wcześniej niż 18 godzin przed rozpoczęciem porodu lub gdy błony płodowe pękają przed 37 tygodniem ciąży.
Do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych częściej dochodzi w przypadku:
- wielowodzia
- ciąży mnogiej
- zakażenia u matki
- wady wrodzonej macicy
- wady płodu
- niedożywienia matki.
Przedwczesne pęknięcie błon płodowych wymaga konsultacji z lekarzem i podania leków, które ochronią płód przed zakażeniem i dadzą mu czas na na dojrzenie do porodu. W sytuacji, gdy błony płodowe i łożysko są już zakażone, podaje się antybiotyki i kończy ciążę porodem.
Zobacz także: