Kalendarium badań w ciąży

Przyszłe mamy zgłaszają się na kontrole do lekarza co cztery tygodnie, po 20. tygodniu ciąży – co trzy, po 32. tygodniu – co dwa, a po 36 tc nawet co tydzień. Jeśli jednak zauważysz jakieś niepokojące objawy, idź do ginekologa, nie czekając na planowaną wizytę. Jedne spotkania ze specjalistami będą przyjemniejsze, np. obserwowanie pulsującego serduszka na ekranie USG, a inne możesz wspominać źle, np. częste pobrania krwi. Co ważne, warto przechowywać wyniki badań. Jeśli okaże się, że musisz zmienić lekarza lub trafisz do szpitala (odpukać!), historię ciąży będzie można bez problemu odtworzyć. Polskie Towarzystwo Ginekologiczne opracowało terminarz badań, które trzeba zrobić w prawidłowo przebiegającej ciąży (patrz: Tabela PDF). Tymczasem przeczytaj, po co właściwie wykonuje się niektóre z analiz i jak wygląda samo badanie.

Grupa krwi i czynnik Rh

Jeżeli już kiedyś miałaś robione tego typu badania i masz ich oryginalny wynik, to może nie trzeba będzie ich powtarzać. Ten typ analizy jest ważny z dwóch powodów. Po pierwsze, jeśli przytrafi ci się coś złego i konieczne będzie przetaczanie krwi, to nie wystarczy tylko powiedzieć lekarzowi, jaką masz grupę. By wykonać transfuzję krwi, musi on mieć w ręku dokument, który to stuprocentowo potwierdza. Druga ważna sprawa to czynnik Rh. Chodzi o to, by „wyłowić” kobiety z czynnikiem ujemnym (Rh–). Jeśli ich partnerzy mają czynnik dodatni, istnieje ryzyko, że w tej lub kolejnej ciąży dojdzie do konfliktu serologicznego i organizm matki będzie produkował przeciwciała przeciwko krwinkom płodu. Ciężarnym z czynnikiem k rwi Rh– podaje się wtedy odpowiednio wcześniej przeciwciała, aby uniknąć poważnych powikłań w rozwoju maleństwa.

Badania prenatalne

Tak potocznie nazywane są inwazyjne analizy, dzięki którym można dokładnie ocenić rozwój maluszka. Niestety, niosą one pewne ryzyko komplikacji ciąży. Niekiedy tego typu badanie jest konieczne, aby ostatecznie potwierdzić lub wykluczyć istnienie wady rozwojowej albo genetycznej u dziecka. Najczęściej badania prenatalne zaleca się kobietom po 35. roku życia oraz tym, u których w rodzinie (własnej lub ze strony partnera) wystąpiły jakieś wady genetyczne. Są trzy rodzaje badań inwazyjnych:

Amniopunkcja – pod kontrolą USG pobiera się za pomocą igły płyn owodniowy, bo w nim znajdują się przydatne do badania komórki płodu.
Biopsja kosmówki – pod kontrolą USG lekarz nakłuwa igłą skórę na brzuchu i pobiera próbkę kosmków łożyskowych.
Kardocenteza – pod kontrolą USG lekarz pobiera przez brzuch niewielką ilość krwi pępowinowej dziecka.

WR, czyli odczyn Wassermanna

Badanie to służy wykrywaniu kiły, groźnej choroby zakaźnej przenoszonej drogą płciową. Wykonuje się je dwukrotnie – na początku (wtedy jest najgroźniejsza) i pod koniec ciąży – co pozwala zapobiec kile wrodzonej, która wywołuje u dziecka nieuleczalne zmiany (w przeciwieństwie do tej kiła nabyta matki jest chorobą całkowicie uleczalną i można ją leczyć nawet w czasie ciąży). Badanie to polega po prostu na pobraniu odrobiny krwi do analizy.

Ciśnienie krwi

To proste i znane ci od dawna badanie nabiera nowego znaczenia, gdy jesteś w ciąży. Przede wszystkim ma cię ustrzec przed nadciśnieniem tętniczym. Co prawda u wielu ciężarnych kobiet ciśnienie raczej spada, jednak trzeba być czujnym na jego wahania. Skok ciśnienia ku górze może np. wskazywać na zatrucie ciążowe (gestozę), która występuje u 5–10 proc. przyszłych mam. Objawia się nadciśnieniem, obrzękiem nóg, rąk i twarzy. Lekarz będzie ci mierzył ciśnienie podczas każdej wizyty. Powinno wynosić poniżej 140/90.

Antygen HBS

Tajemniczo brzmiące badanie (analiza krwi) sprawdza, czy jesteś nosicielką wirusa zapalenia wątroby typu B. Jeśli okaże się, że tak, to lekarze podadzą noworodkowi (zaraz po urodzeniu) immunoglobulinę, by nie doszło do zakażenia. Potem zaszczepią go, tak jak inne noworodki.

Poziom cukru we krwi

Cukrzyca w ciąży jest zagrożeniem dla matki i dziecka, dlatego oznaczenie poziomu glukozy w surowicy krwi jest badaniem obowiązkowym. Jeżeli ta choroba nie występowała w waszej rodzinie, badanie przeprowadza się dwukrotnie – na początku pierwszego i pod koniec drugiego trymestru. Krew pobiera się na czczo. Gdy wyniki przekraczają normę, lekarz zleca przeprowadzenie bardziej czułej analizy, tzw. testu obciążenia glukozą. Na badanie przychodzisz przed zjedzeniem śniadania. Najpierw pobiera się krew na czczo. Norma poziomu glukozy wynosi 70–105 mg%, wynik poniżej tej wartości może wskazywać na to, że jesz za mało węglowodanów. Jeśli natomiast wynik przekracza normę, dostaniesz do wypicia wodę z odpowiednią dawką glukozy. Po godzinie lub dwóch powtarza się badanie i porównuje oba wyniki.
[CMS_PAGE_BREAK]

Badanie kardiotokograficzne (KTG)

Dzięki niemu można łatwo monitorować pracę serca maleństwa oraz skurcze macicy mamy. Na brzuch ciężarnej zakłada się specjalne pasy z czujnikami, które są połączone z monitorem KTG. Badanie KTG trwa ok. 15 min.

Cytologia i posiew

Próbka nabłonka z szyjki macicy zostanie zbadana pod mikroskopem pod kątem obecności komórek nowotworowych lub zmian, które mogłyby przerodzić się w nowotwór. W posiewie zaś ocenia się stan bakteriologiczny pochwy i szyjki macicy, czy nie ma w nim drobnoustrojów (paciorkowców typu B, które mogą wywołać zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, zapalenie płuc). Infekcje intymne bardzo często zdarzają się kobietom w ciąży. Dzięki badaniom można szybko je wykryć, rozpoznać konkretny typ drobnoustroju i dopasować właściwe leczenie. Zwykle ma ono postać globulek lub kremów. Niezaleczone infekcje intymne mogą być przyczyną przedwczesnego porodu lub problemów zdrowotnych u noworodka.

Analiza moczu

To jedno z nielicznych badań ciążowych, które robiła także twoja mama i babcia. Jego wynik mówi sporo nie tylko o tym, jak funkcjonują twoje nerki, ale także o stanie całego organizmu. Jeśli laboranci znajdą w próbce białko – może ono wskazywać na zaburzenia pracy nerek. Jeżeli cukier – wykonane zostaną u ciebie dodatkowe badania w kierunku cukrzycy. Gdy natrafią na komórki nabłonka lub okaże się, że liczba leukocytów przekracza normę (powyżej 10 w polu widzenia) – to może być sygnał stanu zapalnego dróg moczowych. Do badania oddawaj zawsze poranny mocz. Postaraj się złapać do sterylnego pojemnika jedynie środkowy strumień. Nie jest zanieczyszczony białkiem ani bakteriami znajdującymi się wokół wejścia do pochwy i na dnie pęcherza.

Morfologia krwi

Na początku ciąży określa się poziom hCG, co może być potwierdzeniem, że spodziewasz się dziecka. Wykonuje się też dokładne badanie składu krwi: liczby krwinek białych (leukocytów) i czerwonych (erytrocytów), poziomu hematokrytu (wskaźnika gęstości krwi) oraz stężenia hemoglobiny (barwnika krwinek czerwonych przenoszącego tlen i dwutlenek węgla). To pierwsze badanie krwi jest ważne, bo stanowi punkt odniesienia dla następnych. Może się potem okazać, że niektóre wartości będą odbiegały od normy, jednak lekarz oceni całą morfologię (proporcje poszczególnych składników) i porówna ją właśnie z tą pierwszą. Częste badania krwi służą temu, by w porę wykryć różne infekcje – wzrasta wtedy liczba krwinek białych (norma to ok. 13 tys./µL). Trzeba jednak pamiętać, że od drugiego trymestru ciąży w ogóle ich przybywa. Lekarz oceni też, czy nie grozi ci niedokrwistość (anemia), która u kobiet ciężarnych zdarza się bardzo często. Wskazuje na nią obniżenie poziomu hemoglobiny we krwi (norma wynosi 11,5–16 G/DL). Jeśli będziesz miała wynik poniżej normy, lekarz może zalecić ci przyjmowanie preparatów z żelazem (jest ono podstawowym składnikiem hemoglobiny) i rozszerzenie diety o produkty bogate w ten pierwiastek.

Zobacz też: Encyklopedia zdrowia w ciąży

Badanie ultrasonograficzne (USG)

Na badanie ultrasonograficzne z utęsknieniem czeka prawie każda przyszła mama, bo to dzięki niemu można zobaczyć dziecko przed porodem. Wykonuje się USG przezpochwowe (zwykle tylko na początku, by stwierdzić ciążę) i zewnętrzne (przez brzuch). Badanie trwa maksymalnie pół godziny. Brzuch pokrywa się wtedy warstwą żelu, która ma poprawić przewodzenie ultradźwięku.
Lekarz przesuwa sondę po brzuchu, a urządzenie rejestruje echo fal, gdy odbijają się od części ciała dziecka. To badanie jest w pełni bezpieczne dla ciebie i maleństwa. W pierwszym trymestrze lekarz ocenia w trakcie USG umiejscowienie ciąży, sprawdza, czy nie jest mnoga. Ocenia czynność serca płodu oraz ustala przewidywany termin porodu. Sprawdza też stan kosmówki, z której w przyszłości powstanie łożysko, i kontroluje przezierność karkową płodu. Niekiedy w pierwszej połowie ciąży zaleca się wypicie dużej ilości wody przed badaniem, bo wypełniony pęcherz działa jak dodatkowa soczewka i czasami lepiej wtedy widać dziecko. Drugie badanie pozwala dokładnie sprawdzić, czy prawidłowo rozwijają się mózg, kręgosłup i narządy wewnętrzne (nerki, serce). Można również zobaczyć płeć dziecka oraz obejrzeć łożysko, dzięki któremu następuje wymiana składników niezbędnych do rozwoju płodu. Natomiast trzecie USG (tuż przed porodem) pomaga ustalić wielkość oraz ułożenie płodu, stan łożyska i ilość płynu owodniowego. To informacje ważne dla lekarza prowadzącego twój poród. Od ginekologa też zależy, ile badań USG będziesz miała.