Zagrożenie życia matki w ciąży – kiedy wolno ratować kobietę kosztem życia płodu?
Ministerstwo Zdrowia wydaje rekomendacje dotyczące postępowania w przypadku zagrożenia życia matki w ciąży. Decyzja ta ma zapobiegać unikaniu przez lekarzy wykonywania aborcji, gdy zdrowie lub życie ciężarnej jest w niebezpieczeństwie.
Ponieważ nie da się już zaprzeczyć, że wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie wpłynął na sposób podejmowania przez lekarzy decyzji o aborcji z przyczyn zagrażających zdrowiu i życiu kobiety, Ministerstwo Zdrowia postanowiło jasno doprecyzować, jak należy interpretować aktualne przepisy prawne w tej materii. Oto wytyczne, które mają rozwiać wątpliwości, kiedy można dokonać aborcji z przesłanki o zagrożeniu zdrowia i życia kobiety.
Aborcja w sytuacji zagrożenia zdrowia i życia kobiety
Ministerstwo Zdrowia stanęło na stanowisku, że zgodnie z przepisami Ustawy z dnia 7 stycznia 1993 r. o planowaniu rodziny, ochronie płodu ludzkiego i warunkach dopuszczalności przerywania ciąży (Dz. U. Nr 17, poz. 78 z późn. zm.), zgodne z prawem jest niezwłoczne zakończenie ciąży, gdy ciężarna znajdzie się w sytuacji zagrożenia zdrowia lub życia. Przesłanki te są rozłączne, co oznacza, że wystąpienie jednej z nich – zagrożenia zdrowia lub zagrożenia życia – jest wystarczające do podjęcia decyzji o legalnej aborcji w Polsce.
Gdy wiek ciąży określa się na starszy niż ukończone 22 tygodnie ciąży i wystąpią oznaki zagrożenia życia płodu, ostateczną decyzję o zakończeniu ciąży pozostawia się kobiecie. Powinna ona być przy tym wyczerpująco poinformowana o zagrożeniach życia płodu oraz jego szansach na przeżycie i prawidłowy rozwój. Informacji powinni udzielać ginekolog-położnik oraz pediatra-neonatolog.
Ministerstwo Zdrowia podkreśliło, że lekarze nie mogą bać się podejmowania oczywistych decyzji, podejmowanych z uwzględnieniem aktualnej wiedzy medycznej i własnego doświadczenia.
Aborcja w sytuacji przedwczesnego odejścia wód płodowych
Aby zapobiec powtórzeniu się tragedii z Pszczyny, Ministerstwo zdrowia wydało zalecenia dotyczące postępowania w przypadku przedwczesnego odejścia wód płodowych.
Odpływanie płynu owodniowego przed rozpoczęciem I okresu porodu wymaga podjęcia następujących działań:
1. Potwierdzenia faktu odpływania płynu owodniowego poprzez:
- badanie przez pochwę
- ocenę AFI (amniotic fluid index) w badaniu USG
- potwierdzenie odpływania płynu owodniowego za pomocą testów biochemicznych.
2. Odnotowania: czasu i okoliczności, w jakich płyn owodniowy zaczął odpływać, stanu ogólnego pacjentki, czynności serca płodu, położenia i wielkości płodu.
3. Wykonania badań: morfologii krwi obwodowej z rozmazem krwinek białych, CRP, ewentualnie zbadanie innych markerów zakażenia (np. prokalcytonina), oznaczenie układu krzepnięcia z fibrynogenem. Badania powinny być powtarzane tak często, jak wymaga tego aktualna sytuacja kliniczna pacjentki.
4. Wykonania pełnego wymazu bakteriologicznego z antybiogramem. Przy kontynuacji ciąży badanie powtarza się tak często, jak wymaga tego sytuacja kliniczna pacjentki.
5. Zastosowanie profilaktycznej antybiotykoterapii lekiem o możliwie szerokim spektrum działania w dawce jak podczas zakażenia. Po otrzymaniu wyników badań bakteriologicznych podawanie antybiotyku należy ewentualnie zweryfikować.
Gdy płyn owodniowy odpływa w ciąży między 22 a 36 tygodniem ciąży należy dążyć do podawania pełnej dawki leków sterydowych, których celem jest zwiększenie szans płodu na przeżycie. Wskazanie to nie obowiązuje, jeśli istnieją wskazania do wcześniejszego zakończenia ciąży.
Gdy płyn owodniowy odpływa przed ukończeniem 22 tygodnia ciąży należy poinformować kobietę o ograniczonych szansach na przeżycie i prawidłowy rozwój dziecka. Postępowanie lekarzy powinno zależeć od aktualnej sytuacji klinicznej, zaawansowania ciąży i decyzji pacjentki, która powinna zostać odnotowana i poświadczona przez ciężarną i lekarza. Od 23 tygodnia ciąża powinna być kontynuowana tylko wtedy, jeśli nie ma zagrożenia dla zdrowia i życia matki. Kobieta powinna być hospitalizowana.
Zagrożenie życia matki w ciąży – najczęstsze przyczyny
Przyczyny zagrożenia życia i zdrowia kobiety w ciąży dzieli się na te związane z krwotokiem z dróg rodnych oraz na takie, które przebiegają bez krwawienia z dróg rodnych, ale są związane czasowo lub przyczynowo z ciążą.
Przyczyny związane z krwawieniem z dróg rodnych:
- poronienie i ciąża szyjkowa – w I trymestrze ciąży
- przedwczesne oddzielenie łożyska prawidłowo usadowionego – II lub III trymestr
- łożysko przodujące – II lub III trymestr
- pęknięcie macicy – II lub III trymestr.
Przyczyny niezwiązane z krwawieniem z dróg rodnych:
- wstrząs septyczny w przebiegu poronienia septycznego – I trymestr ciąży
- ciężka postać nadciśnienia indukowanego ciążą (stan przedrzucawkowego i rzucawka – II i III trymestr ciąży
- nieme oddzielenie łożyska prawidłowo usadowionego – II i III trymestr ciąży
- pęknięcie mięśnia macicy – II i III trymestr ciąży
- niekardiogenny obrzęk płuc podczas stosowania leków tokolitycznych – II i III trymestr ciąży
- zator tętnicy płucnej i wstrząs septyczny w przebiegu zakażenia błon płodowych – na każdym etapie ciąży.
Źródło: Elżbieta Nowacka, Magdalena Światek-Zdzienicka, Robert Jarzębski, Stany zagrożenia życia w położnictwie, Katedra Anestezjologii i Intensywnej Terapii AM w Warszawie
Zobacz także: