Reklama

Pielęgnacja pępka noworodka nadal wywołuje kontrowersje. Wiele nowych rodziców wciąż szuka informacji, czym przemywać kikut pępowinowy. Nadal można też spotkać zwolenników używania spirytusu, którzy przekonują rodziców, że dzięki niemu pępek szybko odpadnie. Są też orędownicy stosowania innych środków. Według aktualnych zasad pępka noworodka nie powinno się przemywać spirytusem. Kikut pępowinowy zagoi się szybciej przy stosowaniu tzw. suchej pielęgnacji pępka. Profesor Ewa Helwich, pediatra neonatolog, krajowy konsultant w dziedzinie neonatologii, wyjaśnia, na czym polegają aktualne zalecenia dotyczące pielęgnacji pępka noworodka.

Reklama

Spis treści:

1. Pielęgnacja pępka noworodka

2. Czym przemywać pępek noworodka

3. Po jakim czasie odpada pępek (kikut pępowinowy)

Pielęgnacja pępka noworodka

Jak dbać o pępek noworodka?

Prof. Ewa Helwich: Należy stosować suchą pielęgnację. Rozpoczyna się ją już w szpitalu. Stosuje się ją u maluszków, które po narodzinach przebywają razem ze swoimi mamami. Staramy się, aby pępek noworodka nie był mocno okryty, aby podczas przewijania noworodka pieluszka była wywinięta poniżej pępowiny, a na niej luźno leżał kaftanik. To zapewnia dostęp powietrza, które przyspiesza wysuszanie tego miejsca i gojenie.

Podobnie powinno się postępować w domu. Może się zdarzyć, że dziecko obficie zabrudzi pieluszkę i siebie przy okazji, że zasiusia to miejsce, co często zdarza się chłopcom. Wtedy wskazane jest umycie pępowiny i jej okolic. Należy to zrobić w ten sam sposób, w jaki podczas przewijania myjemy pupę dziecka wodą i mydłem, a potem delikatne osuszyć.

Jak pielęgnować pępek noworodka? Czy można go dotykać?

- Dotykanie pępka nie jest ani bolesne, ani niebezpieczne dla dziecka. Dopóki pępowina jest wilgotna, jest elastyczna i można nią łatwiej manipulować. Gdy wysycha, przylega do skóry, więc należy ją delikatnie unieść, aby obejrzeć i osuszyć miejsca pod nią. Warto przypomnieć, że kiedy zabieramy się do pielęgnacji pępka, powinniśmy umyć ręce, ponieważ łatwo można przenieść zakażenie. Czasem mamy są przerażone, gdy pępowina oddziela się i widzą kroplę krwi – jest to jednak zupełnie normalne.
Miejsce po pępowinie może być wilgotne, ponieważ tkanka, która łączyła skórę na brzuchu z kikutem pępowinowym, musiała ulec wchłonięciu. Stan ten nie świadczy o infekcji.

Czy można moczyć pępek noworodka podczas kąpieli?

– W tej kwestii nic się nie zmieniło. Wcześniej także mówiliśmy mamom, gdy wychodziły ze szpitala, że dopóki pępowina nie odpadnie i miejsce po nie nie zagoi się, do wanienki trzeba nalewać mniej wody. W czasie kąpieli noworodka brzuszek powinien znajdować się ponad powierzchnią wody. To oczywiste, że w czasie kąpania dziecko się zachlapie – nie sposób tego uniknąć i w niczym mu to nie zaszkodzi. Zamoczoną pępowinę po prostu się osusza. Dawniej jeszcze zalecano, aby woda do kąpieli była przegotowana, teraz już tego nie robimy, chyba że są jakieś obiekcje dotyczące jej czystości.

Czym przemywać pępek noworodka?

– Kiedy dziecko jest już w domu, nie ma takiej potrzeby. Tylko w szpitalu po narodzinach przez pierwsze dwa dni, gdy pępek jest jeszcze wilgotny, czasami przemywamy go substancjami odkażającymi, np. octenidyną (Octenispet) lub chlorheksydyną. Robimy to po to, aby zabezpieczyć dziecko przed bakteriami. To bardzo dobre środki, na które bakterie jeszcze nie zdążyły się uodpornić. Jeśli dziecko z jakichś względów po narodzinach nie przebywa z mamą, wtedy ryzyko kontaktów z bakteriami chorobotwórczymi jest wyższe, więc pępek dezynfekujemy rano i wieczorem.

Dlaczego nie należy przemywać pępka spirytusem?

– Zrezygnowano z tego, ponieważ zaczęto robić badania, które wykazały, że spirytus nie działa na pępek noworodka tak znakomicie, jak uważano. Ze zdumieniem stwierdzono, że wcale nie powoduje jego szybszego wysuszenia ani odpadnięcia. Badaniu poddano dwie grupy dzieci – w jednej stosowano spirytus do pępka, a w drugiej nie używano nic. I właśnie w tej drugiej grupie wysychanie i oddzielanie pępowiny zachodziło szybciej. Spirytus ma właściwości dezynfekujące i osuszające skórę. Ale pępowina w porównaniu ze zwykłą skórą jest obiektem bardziej złożonym. Spirytus działa na nią inaczej, więc używanie go nie ma sensu.

Wielu rodziców nadal pielęgnuje pępek noworodka wg starej szkoły.

– Poprzednia metoda pielęgnacji obowiązywała przez pokolenia, dlatego tak trudno się jej teraz pozbyć. Do przemywania pępka spirytusem są przyzwyczajone położne, ale również babcie, które mogą wywierać presję na młode mamy. Dysponując badaniami, o których mówiłam, nie można jednak popierać czegoś, co nie działa. Dlatego zmieniliśmy zalecenia i mamy nadzieję, że dotrą do wszystkich.

Kikut pępowinowy krwawi, brzydko pachnie

Zdarza się, że pępek noworodka nie goi się prawidłowo. Wydziela nieprzyjemną woń, zaczyna krwawić lub jest mocno opuchnięty. Czy to naturalne?

Co powinno zaniepokoić rodziców w wyglądzie pępka?

– Przede wszystkim zaczerwienienie wokół pępowiny. Jeśli obejmuje parę milimetrów, wystarczy zwrócić większą uwagę na wietrzenie, sprawdzić, czy pępowina nie jest za mocno przykryta. Jeśli zaczerwienienie jest duże, pojawia się obrzęk, cuchnąca wydzielina, można poradzić się położnej, jeśli akurat przychodzi na wizytę patronażową, albo pójść z dzieckiem do lekarza, by zdecydował, co należy zrobić. Jednorazowo można użyć na pępek Octenisept lub chlorheksydynę.

Drobne krwawienie z pępka nie jest powodem do niepokoju – być może doszło do niewielkiego skaleczenia, gdy kikut się zahaczył o ubranko lub pieluszkę. Rankę trzeba odkazić, a o pępek dbać jak dotąd.

Po jakim czasie odpada pępek (kikut pępowinowy)?

Pępek odpada zwykle między 7. a 10. dniem po narodzinach, czasem pod koniec drugiego tygodnia. Są też opinie, że może się utrzymywać aż do 29. dnia życia. Proces ten przebiega dłużej, jeśli pępowina jest gruba, gdy dziecko urodziło się przez cesarskie cięcie lub jest wcześniakiem. U dzieci urodzonych przed czasem większe jest ryzyko infekcji pępka, ale te maluszki zwykle mamy pod opieką w szpitalu i bacznie się im przyglądamy.

Zobacz też:

Reklama
Konsultacja merytoryczna

Prof. dr hab. n. med. Ewa Helwich

Specjalistka neonatologii i chorób płuc, Konsultant Krajowy w dziedzinie neonatologii, ponadto konsultantka w Instytucie Matki i Dziecka w Warszawie oraz członkini Rady Naukowej IPCZD. Jej głównymi kierunkami zainteresowań są wczesne uszkodzenia mózgu, ich ewolucja kliniczna i wpływ na rozwój
Reklama
Reklama
Reklama