Reklama

Kompetencje kluczowe są identyfikowane przez Parlament Europejski i Radę Europy. Ostatni raz zostały sformułowane w 2018 roku. Są one odpowiedzią na wyzwania, jakie stawia człowiekowi współczesny świat.

Reklama

Zdobywanie kompetencji kluczowych trwa od dzieciństwa, zwłaszcza od momentu rozpoczęcia edukacji wczesnoszkolnej, ale powinno trwać przez całe życie. Nieco inaczej kształtuje się kompetencje kluczowe w przedszkolu, a inaczej w szkole, lecz zdobywa się je także w rodzinie, w pracy i w różnych społecznościach.

Spis treści:

Co to są kompetencje kluczowe?

Kompetencje kluczowe to umiejętności, które każdy człowiek powinien posiadać, aby móc się w pełni samorealizować, ale też realizować się zawodowo i społecznie w świecie, w jakim przyszło mu żyć.

Na każdą kompetencję składają się:

  • wiedza – pozwala tworzyć nowe idee i teorie na bazie posiadanych informacji;
  • umiejętności – zdolność i możliwość realizacji procesów i korzystania z istniejącej wiedzy do osiągania wyników;
  • postawa – gotowość i skłonność do działania lub reagowania na idee, osoby lub sytuacje.

Kompetencje kluczowe zmieniają się wraz z rozwojem cywilizacyjnym. Obecny świat wymaga od ludzi więcej różnorakich umiejętności niż było to niezbędne w poprzednich stuleciach. Dlatego przedszkolne i szkolne podstawy programowe powinny być modyfikowane tak, aby kształtować u młodego człowieka najistotniejsze dla niego umiejętności, które nazywa się właśnie kompetencjami kluczowymi.

Jakie są kompetencje kluczowe? - lista

Parlament Europejski zdefiniował w 2018 roku osiem kompetencji kluczowych, które stanowią „połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich do sytuacji" oraz fundament podstawy programowej:

1. Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji

Definicja: Kompetencje te polegają na zdolności identyfikowania, rozumienia, wyrażania, tworzenia i interpretowania faktów, uczuć, pojęć w mowie i piśmie przy wykorzystaniu obrazów, dźwięków i materiałów cyfrowych.

2. Kompetencje językowe

Definicja: Znajomość języka pozwalająca na intuicyjne operowanie elementami i zasadami językowymi. Pozwala na budowanie zdań, których użytkownicy języka nigdy wcześniej nie słyszeli, na parafrazowanie zasłyszanych zdań, a także ocenianie wypowiedzi pod kątem poprawności językowej.

3. Kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii

Definicje:
Kompetencje matematyczne to umiejętność rozwijania i wykorzystywania myślenia matematycznego w celu rozwiązywania problemów wynikających z codziennych sytuacji.

Kompetencje naukowe odnoszą się do zdolności i chęci wykorzystywania istniejącego zasobu wiedzy i metodologii do wyjaśniania świata przyrody, w celu formułowania pytań i wyciągania wniosków opartych na dowodach

Kompetencje techniczne i inżynierskie to stosowanie tej wiedzy i metod w odpowiedzi na postrzegane ludzkie potrzeby lub pragnienia. Kompetencje w zakresie nauki, technologii i inżynierii obejmują rozumienie zmian powodowanych przez działalność ludzką i odpowiedzialność poszczególnych obywateli.

4. Kompetencje cyfrowe

Definicja: Kompetencje cyfrowe to wiedza, umiejętności i postawy pozwalające w sposób efektywny, poprawny, bezpieczny, krytyczny, kreatywny i etyczny wykonywać zadania, rozwiązywać problemy, komunikować się, zarządzać informacją, współpracować, tworzyć i dzielić się treściami.

5. Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się

Definicja: Kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się to zdolność do autorefleksji, skutecznego zarządzania czasem i informacjami, konstruktywnej pracy z innymi osobami, zachowania odporności oraz zarządzania własnym uczeniem się i karierą zawodową.

6. Kompetencje obywatelskie

Definicja: Kompetencje obywatelskie to znajomość praw człowieka i konstytucji swojego kraju, a także zakresu działań jego rządu, to również rozumienie ról i zakresu odpowiedzialności instytucji stanowiących politykę na poziomie lokalnym, regionalnym, narodowym, europejskim i międzynarodowym.

7. Kompetencje w zakresie przedsiębiorczości

Definicja: kompetencje w zakresie przedsiębiorczości to między innymi zdolność wykorzystywania szans i pomysłów oraz przekształcania ich w wartość dla innych osób. Przedsiębiorczość opiera się w dużej mierze na kreatywności i krytycznym myśleniu.

8. Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej

Definicja: Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej obejmują rozumienie sposobów kreatywnego wyrażania i wymiany pomysłów i znaczeń w różnych kulturach, za pomocą różnych rodzajów sztuki i innych form kulturalnych, oraz poszanowanie dla tego procesu.

Jak realizować kompetencje kluczowe

Kompetencje kluczowe uczniów, zgodnie z podstawą programową kształcenia ogólnego, należy kształtować na wszystkich etapach edukacyjnych i w szkole podstawowej, i w szkole ponadpodstawowej.

Metody nauczania, które sprzyjają rozwijaniu tzw. kompetencji kluczowych to metody bazujące na samodzielnym dochodzeniu do wiedzy oraz na pracy w grupie, komunikacji w zespole, samoocenie, ocenie koleżeńskiej. Są to:

  • realizacja projektów
  • metoda WebQuest (odmiana metody projektowej; bazująca na wiedzy zdobywanej w internecie)
  • doświadczenia i eksperymenty dla dzieci
  • nauczanie problemowe
  • dyskusja
  • debata
  • inne tzw. metody aktywne.

Kompetencje kluczowe – przykłady

Poniżej podajemy przykłady umiejętności, jakich wymagają poszczególne kompetencje, oraz przykłady metod stosowanych do kształtowania poszczególnych kompetencji.

Przykłady kompetencji w zakresie rozumienia i tworzenia informacji:

  • tworzenie informacyjnych wypowiedzi i tekstów,
  • tworzenie prezentacji,
  • tworzenie tabel i wykresów oraz umiejętność ich odczytywania.

Przykłady kompetencji językowych:

  • rozumienie tekstu mówionego i pisanego,
  • mówienie i pisanie w języku ojczystym i obcym,
  • umiejętność tworzenia różnych form wypowiedzi (list, ogłoszenie, zaproszenie itp.).

Przykłady kompetencji matematycznych oraz kompetencji w zakresie nauk przyrodniczych:

  • umiejętności dodawania, odejmowania, mnożenia, dzielenia i obliczania proporcji,
  • dokonywania obliczeń w pamięci i na papierze,
  • stosowania przeliczników wag i miar w celu rozwiązania wielu zadań i problemów w codziennym życiu.
  • znajomość praw i zasad rządzących przyrodą ożywioną i nieożywioną (m.in. prawa fizyki, chemia, biologia).

Przykłady kompetencji cyfrowych:

  • umiejętność korzystania z mediów,
  • tworzenie treści cyfrowych, w tym programowanie,
  • bezpieczeństwo w sieci i netykieta.

Przykłady kompetencji osobistych, społecznych i w zakresie uczenia się:

  • umiejętność pracy w grupie,
  • organizowania sobie czasu,
  • planowania kariery zawodowej,
  • krytyczna ocena własnej wiedzy i umiejętności.

Przykłady kompetencji obywatelskich:

  • orientacja w wydarzeniach społecznych i politycznych,
  • troska o dobro innych ludzi,
  • jasne wyrażanie własnych opinii i przekonań,
  • aktywność w społeczności lokalnej,
  • odpowiedzialność za swoje czyny.

Przykłady kompetencji w zakresie przedsiębiorczości:

  • umiejętność dostrzegania potrzeb i szans,
  • doskonalenia własnych pomysłów,
  • gotowość do podejmowania ryzyka
  • umiejętność szacowania ryzyka i jego ograniczania.

Przykłady kompetencji w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej:

  • wyrażanie siebie w różnorodny sposób, przy wykorzystaniu swoich mocnych stron i wrodzonych zdolności,
  • ekspresja twórcza w dziedzinie muzyki, sztuk teatralnych, malarstwa, literatury, sztuk wizualnych i innych,
  • udział w życiu kulturalnym,
  • rozumienie znaczenia czynników estetycznych,
  • znajomość i percepcja dzieł kultury.

Źródło: Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22.05.2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie (2018/C 189/01), a opublikowane w Dz.U.UE C z dnia 4 czerwca 2018 r.

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama