Netykieta, czyli zasady dobrego zachowania w internecie, są tak samo ważne (a może nawet ważniejsze), niż zasady dobrego zachowania w życiu codziennym. Wszystko dlatego, że to, co robimy w internecie, pozostawia ślad, do którego można dotrzeć przez długi czas.
Zatem złe zachowanie w internecie to nie to samo, co incydent złego zachowania w obecności kilku osób, z którymi być może nigdy się już nie spotkamy. Na oznaki łamania przez ciebie netykiety może po długim czasie trafić ktoś obcy – np. przyszły pracodawca. Każda osoba (duża czy mała) spędzająca czas w sieci powinna znać zasady netykiety.
Poniżej spisujemy najważniejsze zasady obowiązujące w internecie. Staraj się ich przestrzegać, gdyż ich łamanie może wpływać niekorzystnie na twoje relacje w internecie i w życiu codziennym – teraz i w przyszłości.
Przestrzeganie netykiety pozwala na dbanie o relacje prywatne i zawodowe, pomaga też walczyć z przemocą i dezinformacją w sieci.
Nie ma nic bardziej irytującego niż to, gdy ktoś, z kim usiłujesz rozmawiać, co chwilę zerka w telefon lub ekran komputera. Zasada ta dotyczy wszystkich: współpracowników, członków rodziny, partnera, dzieci, nieznajomych. Cokolwiek robisz w internecie, to najczęściej może poczekać.
W internecie nie obrażaj, nie atakuj, nie ośmieszaj innych. Jeśli w kontakcie w cztery oczy lub w większym towarzystwie nie zdecydowałbyś się użyć słów, które zamierzasz napisać, nie pisz ich. Dużo łatwiej jest atakować przez internet, ale taki atak może być nie mniej krzywdzący niż ten dokonany osobiście.
Zasada ta dotyczy nie tylko języka. Obraz też potrafi budzić negatywne emocje. Dlatego zanim wrzucisz do sieci jakiś obrazek, zastanów się, czy nie obrazi on czyichś uczuć.
Tak samo często, jak w prawdziwym życiu, używaj zwrotów: proszę, dziękuję. Unikaj pisania wypowiedzi wielkimi literami – uznawane jest to za krzyk.
Zdjęcie pokazujące nagość lub sytuację budzącą kontrowersje (picie alkoholu, zażywanie niedozwolonych substancji itp.) nie powinny trafiać do internetu. To, że je skasujesz po pewnym czasie, nie znaczy, że ktoś nie dotrze do tych materiałów, bo mogły zdążyć już pójść dalej w świat.
Nie jesteś pewien, czy treści, które chcesz opublikować są OK? Zastanów się, jak byś się poczuł, gdyby zobaczył je twój szef, twoi rodzice, partner lub dzieci. Jeśli masz najmniejsze nawet wątpliwości, nie publikuj ich.
Jeśli funkcjonujesz w grupie w internecie, zachowuj się tak, aby nikt z niej nie czuł się wykluczony. Nie komunikuj, że wyślesz coś fajnego kilku osobom, że organizujesz imprezę, a zaproszenia wyślesz tylko wybranym itp. Nie żartuj też z nikogo na forum całej grupy.
Jeśli nie zamierzasz z kimś utrzymywać długoterminowego kontaktu, nie zapraszaj go do grona znajomych, ani nie przyjmuj od niego zaproszenia. Nie akceptuj też zaproszenia do znajomych wysyłanego przez słabo znane ci osoby lub w ogóle nieznane. Nigdy nie wiesz, kto jest po drugiej stronie i jak wykorzysta informacje o tobie, które zdobędzie poprzez internet.
Nie publikuj w internecie zdjęć grupowych bez uzyskania zgody na publikację wizerunku wszystkich osób znajdujących się na zdjęciu. Nie ujawniaj adresów e-mail innych osób – przesyłając maila dalej, używaj opcji BCC zamiast CC. Opcja BCC pozwala ukryć adresy e-mail osób, do których przekazujesz maila.
Kupon na duży rabat? Sensacyjna informacja? Zanim prześlesz je dalej, postaraj się sprawdzić, czy informacje w nich zawarte są prawdziwe. To podstawowa zasada pozwalająca walczyć z fake newsami. Każdego miesiąca użytkownicy Facebooka angażują się w powielanie nieprawdziwych informacji aż 70 milionów razy!
Nie rozsyłaj treści, których ktoś mógłby nie chcieć otrzymać – dotyczy to zarówno informacji jak i obrazków. Nie otwieraj też spamu, czyli masowo wysyłanych informacji poprzez e-mail lub sms. Otwieranie ich, a zwłaszcza wchodzenie w zawarte w nich linki, to proszenie się o kłopoty – najpaskudniejsze wirusy komputerowe właśnie w ten sposób rozsyłano po świecie.
Zwolniony z odpowiedzi jesteś jedynie wtedy, gdy wiadomość pochodzi od osoby ci nieznanej lub jest ewidentnym spamem. Postaraj się odpowiadać najszybciej jak to możliwe, a jeśli nie masz czasu, uprzedź, że odpowiesz za kilka dni.
Zwłaszcza jeśli jesteś na portalach związanych z pracą lub prowadzisz biznes w sieci. Nie ma nic bardziej irytującego niż tracenie czasu na nieaktualne oferty i propozycje.
Powyższe 10 zasad można omówić z dziećmi. Na początek jednak warto posłużyć się skróconą wersją netykiety dla dzieci. Zasady te najczęściej ogranicza się do 4 pytań, które dziecko powinno sobie zawsze zadać, zanim coś w internecie opublikuje. Jeśli odpowiedź na którekolwiek z tych pytań brzmi „nie”, lepiej tego nie robić.
Naucz dziecko podejmowania prób weryfikowania informacji, czyli np. posługiwania się wyszukiwarkami oraz ufania renomowanym stronom. Części treści jednak zweryfikować w ten sposób się nie da – np. plotki. Niedających się potwierdzić informacji lepiej nie publikować lub nie rozprzestrzeniać dalej.
Czy informacje, jakie zawiera email, SMS lub obrazek mogą się komuś do czegoś pożytecznego przydać? Nie? Nie publikuj, nie przekazuj dalej. Wyjątkiem są żarty, ale te naprawdę śmieszne i spełniające warunek z ostatniego pytania.
W sieci nie brakuje tekstów, memów, obrazków, żartów, które nic nie wnoszą. Równie dobrze mogłoby ich nie być, bo albo nie dostarczają wartościowej wiedzy, ani nie bawią, albo nie skłaniają do pozytywnego działania. Skoro mogłoby ich nie być, to niech faktycznie ich nie będzie – nie ma sensu tego publikować ani „forwardować”.
Jeśli treść, którą dziecko zamierza przekazać dalej lub dopiero umieścić w internecie, może komukolwiek sprawić przykrość (ze względu na płeć, kolor skóry, orientację seksualną, tożsamość płciową, religię, przekonania itp.), nie należy tego robić.
Zobacz także:
Małgorzata Ćwiek zajmuje się w Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę programami edukacyjnymi poświęconymi m.in. bezpiecznemu korzystaniu dzieci z internetu . Zobacz film, z którego dowiesz się, na co zwracać uwagę podczas korzystania dziecka z sieci i w jaki sposób budować z nim relacje, aby w przyszłości nie bało się mówić o swoich problemach i nie szukało próby ich rozwiązania w świecie wirtualnych znajomości. "Czy ona mówi prawdę, kiedy podaje, że ma 6 lat?" Zdaniem socjoterapeutki, od najmłodszych lat trzeba dzieci uwrażliwiać na znajomości w sieci. "Nigdy nie możemy mieć pewności, z kim tak naprawdę rozmawiamy i jakie są intencje tej osoby " – podkreśla. "Czy ona mówi prawdę, kiedy podaje, że ma 6 lat. Czy rzeczywiście tak jest?" – mówi Ćwiek. Przestrzega, że niebezpieczeństwo takich znajomości polega też na tym, że z reguły bazują one na "uderzaniu w czuły punkt dziecka". "Jeżeli ktoś zauważy, że dziecko poszukuje akceptacji, to będzie chciał zostać jego przyjacielem, na którego zawsze będzie można liczyć , zawsze będzie online" – podkreśla. Przeczytaj też : Ruszył rejestr pedofilów i gwałcicieli! Sprawdzaj! Dlatego, zanim udostępnimy dziecku jakąkolwiek aplikację czy stronę internetową, należy ją sprawdzić, przeczytać jej regulamin . Dopiero wtedy możemy podjąć decyzję, czy nadaje się ona dla naszego dziecka. "Nie wszystkie serwisy są dla małych dzieci, o czym rodzice nie zawsze wiedzą" – mówi Ćwiek. A dzieci z tego korzystają, ponieważ "wszyscy to mają, to dlaczego ja miałobym nie mieć". Socjoterapeutka powtarza, aby sprawdzać, weryfikować ustawienia urządzeń mobilnych lub komputerów stacjonarnych tak, aby wyświetlane treści były filtrowane , w zależności od wieku dziecka. Twórz bliskość od małego Ćwiek podkreśla, jak ważne...
Dokumentowanie życia dzieci w internecie stało się niemal normą społeczną. Rodziców rozpiera duma z powodu rozwoju ich maluchów, dokonań oraz sukcesów i bardzo chętnie chcą to pokazać światu. Jednak publikacja zdjęć i nagrań w internecie niesie ze sobą wiele negatywnych konsekwencji. Zobacz, na czym polega sharenting i co zrobić, aby zachować w nim umiar i uchronić dziecko przed niebezpieczeństwami czyhającymi w sieci. Sharenting: na czym polega skala zagrożenia ochrona wizerunku dziecka jak udostępniać wizerunek dziecka w sieci Co to jest sharenting? Słowo sharenting powstało z połączenia dwóch angielskich słów „share" (dzielić się) i „parenting" (rodzicielstwo). Oznacza regularne zamieszczanie przez rodziców w internecie, głównie na portalach społecznościowych, blogach oraz forach dyskusyjnych, szczegółowych informacji, zdjęć i filmów z życia dzieci. Większość rodziców publikuje zdjęcia z codzienności dziecka, wakacyjnych podróży lub ważnych wydarzeń z jego życia. Ale bywa i tak, że fotografie są zaaranżowane, a dzieci na nich wystylizowane, aby rozśmieszyć odbiorców. I to już jest mocne naruszenie praw dziecka. Troll parenting polega na pokazywaniu w sieci przez rodziców treści kompromitujących ich dzieci lub pokazujących trudne dla nich, wstydliwe czy wręcz upokarzające momenty. Ostatnio głośnym tego przykładem jest zabawa na Tik Toku , polegająca na wylewaniu na niemowlę wody i obserwowaniu jego reakcji. Jak wielu rodziców ulega sharentingowi? Raport London School of Economics (2018 rok) pokazuje, że: 75 proc. rodziców regularnie korzystających z internetu dzieli się zdjęciami lub filmami swoich dzieci, częściej rozpowszechniają je rodzice młodszych dzieci, 25 proc. rodziców wrzuca zdjęcia dziecka do sieci średnio raz na tydzień, częściej sharenting...
