Z nami uporządkujesz wiedzę na temat przypadków, poznasz teorię i wykonasz kilka ćwiczeń. Układając je, postaraliśmy się, by nie zabrakło rzeczowników, których odmiana jest dość trudna. W razie wątpliwości – zawsze możesz sięgnąć do klucza z prawidłowymi odpowiedziami.
Spis treści
Przypadki to kategoria gramatyczna, dzięki której wiemy, jaką funkcję w zdaniu pełnią:
Wymienione części mowy odmieniają się przez przypadki. Odmiana części mowy przez przypadki to deklinacja. Podczas odmiany przez przypadki poszczególne części mowy mają różne formy (przybierają różne końcówki).
Wystarczy zapamiętać, jakie przypadki występują w języku polskim i jakie odpowiadają im pytania, aby odmiana wyrazów przez przypadki stała się prosta. Pytania odpowiadające poszczególnym przypadkom łatwiej zapamiętać, dzięki słówkom pomocniczym, które podajemy niżej.
W języku polskim mamy siedem przypadków:
Sprawdźmy teraz, czym charakteryzują się poszczególne przypadki gramatyczne.
To pierwszy z 7 przypadków w języku polskim. To właśnie w mianowniku występują hasła w słownikach, w mianowniku również często występuje podmiot w zdaniu.
Mianownik odpowiada na pytania: kto? co? (kto jest? co jest?)
Przykłady części mowy w mianowniku: mama (rzeczownik w liczbie pojedynczej), domy (rzeczownik w liczbie mnogiej) piękna (przymiotnik), my (zaimek), jedenaście (liczebnik), mówiący (imiesłów przymiotnikowy czynny – odmienny).
Dopełniacz
Dopełniacz odpowiada na pytania: kogo? czego (kogo nie ma? czego nie ma?)
Dopełniacz to drugi przypadek w języku polskim. Często stosujemy go w zdaniach przeczących (np. Jacek nie kupił lodów czekoladowych) lub w zdaniach, w których występuje relacja przynależności (np. Szarlotka Żanety nie ma sobie równych).
Przykłady części mowy w dopełniaczu: kogo? czego? – mamy (w liczbie pojedynczej), mam (w liczbie mnogiej), pięknej, nas, jedenastu, mówiącego
Celownik odpowiada na pytania: komu? czemu? (komu się przyglądam? czemu się przyglądam?)
Celownik to trzeci przypadek w języku polskim. Bardzo często możemy go spotkać w towarzystwie takich czasowników jak:
Forma celownika często łączy się też z przyimkami:
Przykłady części mowy w celowniku: (komu? czemu? się przyglądam) mamie (w liczbie pojedynczej), mamom (w liczbie mnogiej), pięknej, nam, jedenastu, mówiącemu
Biernik odpowiada na pytania: kogo? co? (kogo widzę? co widzę?)
To czwarty przypadek gramatyczny w języku polskim. Rzeczowniki i zaimki osobowe (ja, ty, on) występujące w bierniku (a więc: mnie, ciebie, jego) – pełnią w zdaniach funkcję dopełnienia (bliższego), natomiast przymiotniki w bierniku – funkcję przydawki.
Przykłady części mowy w bierniku: (kogo? co? widzę) mamę (w liczbie pojedynczej), mamy (w liczbie mnogiej), piękną, nas, jedenasty, mówiącego
Narzędnik odpowiada na pytania: (z) kim? (z) czym? (z kim idę? z czym idę)
Narzędnik to piąty przypadek w języku polskim. Służy do określania:
Narzędnik lubi towarzystwo przyimków, np. z, pod, nad.
Miejscownik odpowiada na pytania: o kim? o czym? (o kim myślę? o czym myślę?)
To szósty przypadek w języku polskim. Miejscownik opisuje miejsce (w związku z tym wymaga użycia przyimka, np. „o”, „w”).
Przykłady części mowy w bierniku: (o) mamie, (o) pięknej, (o) nas, (o) jedenastym, (o) mówiącym
Wołacz nie odpowiada na żadne pytania.
To ostatni przypadek w języku polskim. Rzeczowniki w formie wołacza pełnią funkcję apelu (zawołania) kierowanego do osób lub rzeczy. We współczesnej polszczyźnie potocznej coraz częściej zamiast wołacza używamy mianownika (np. (o) Marcin, zamiast (o) Marcinie.
Przykłady części mowy w wołaczu: (o) mamo! (o) piękna!, (o) my!, (o) jedenasty!, (o) mówiący!
Ćwiczenie 1.
Odmień przez przypadki (w liczbie mnogiej i pojedynczej) rzeczowniki z przymiotnikami: tutejszy ksiądz, mały książę, urocza księżniczka. Odpowiedzi znajdziesz na końcu.
Ćwiczenie 2.
Jak będzie wyglądała odmiana przez przypadki rzeczowników połączonych z liczebnikami? Odmień w liczbie mnogiej: dwóch sędziów, pięciu wegetarian i pięćdziesiąt kilogramów.
Ćwiczenie 3.
Dopisz do rzeczowników odpowiednie formy przypadków.
Podaj:
Odpowiedzi:
Ćwiczenie 1 – odpowiedzi
Liczba pojedyncza:
M. tutejszy ksiądz, mały książę, urocza księżniczka
D. tutejszego księdza, małego księcia, uroczej księżniczki
C. tutejszemu księdzu, małemu księciu, uroczej księżniczce
B. tutejszego księdza, małego księcia, uroczą księżniczkę
N. tutejszym księdzem, małym księciem, uroczą księżniczką
Ms. tutejszym księdzu, małym księciu, uroczej księżniczce
W. tutejszy księże! mały książę! urocza księżniczko!
Liczba mnoga:
M. tutejsi księża, mali książęta, urocze księżniczki
D. tutejszych księży, małych książąt, uroczych księżniczek
C. tutejszym księżom, małym książętom, uroczym księżniczkom
B. tutejszych księży, małych książąt, urocze księżniczki
N. tutejszymi księżmi, małymi książętami, uroczymi księżniczkami
Ms. tutejszych księżach, małych książętach, uroczych księżniczkach
W. tutejsi księża! mali książęta! urocze księżniczki!
Ćwiczenie 2 – odpowiedzi
M. dwóch sędziów, pięciu wegetarian, pięćdziesiąt kilogramów
D. dwóch sędziów, pięciu wegetarian, pięćdziesięciu kilogramów
C. dwóm sędziom, pięciu wegetarianom, pięćdziesięciu kilogramom
B. dwóch sędziów, pięciu wegetarian, pięćdziesiąt kilogramów
N. dwoma sędziami, pięcioma wegetarianami, pięćdziesięcioma kilogramami
Ms. dwóch sędziach, pięciu wegetarianach, pięćdziesięciu kilogramach
W. dwóch sędziów! pięciu wegetarian! pięćdziesiąt kilogramów!
Ćwiczenie 3 – odpowiedzi
D. l. poj. kiwi: kiwi
C. l. poj. Amerykanin: Amerykaninowi
B. l. poj. poeta: poetę
N. l. mn. wiosna: wiosnami
Ms. l. mn. radio: radiach
W. lm. uczniowie: uczniowie!
Zobacz także:
![Wszystkie części mowy jak na dłoni [pytania i przykłady części mowy]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/wszystkie-czesci-mowy-jak-na-dloni-pytania-i-przyklady-czesci-mowy-120796-4_3_800.jpg)
Z częściami mowy mamy do czynienia w wielu sytuacjach, kiedy mówimy, gdy piszemy (np. wypracowanie, post na Instagramie czy SMS-a), gdy słuchamy (np. tego, co mówią lub śpiewają inni ludzie) lub kiedy czytamy (np. książki, wiadomości, a nawet napisy na murach). Sprawdź, jakie wyróżniamy części mowy i co warto wiedzieć o każdej z nich. Przy okazji przekonasz się, że nie są ci tak zupełnie obce. Spis treści: Części mowy – co to takiego? Części mowy: charakterystyka (pytania, przykłady ) Odmienne i nieodmienne części mowy Jak jeszcze dzielimy części mowy? Części mowy: co to w ogóle jest? Części mowy to nic innego jak wyrazy, których używamy na co dzień. W języku polskim mamy 10 części mowy, to: rzeczownik czasownik przymiotnik liczebnik zaimek przysłówek przyimek spójnik wykrzyknik partykuła. Części mowy dzieli się na odmienne i odmienne. To jest najważniejszy podział dotyczący części mowy. Na wszystkich 10 części mowy: 5 jest odmiennych, 5 nieodmiennych. Odmienne części mowy to: rzeczownik czasownik przymiotnik liczebnik zaimek. Nieodmienne części mowy: przysłówek przyimek spójnik wykrzyknik partykuła. Więcej o odmiennych i nieodmiennych częściach mowy piszemy w dalszej części tekstu. Części mowy: charakterystyka (pytania plus przykłady) Oto wszystkie części mowy, które występują w języku polskim: Rzeczownik odpowiada na pytania: kto? co? oznacza: osoby, przedmioty, rośliny, zwierzęta, cechy, czynności lub pojęcia przykłady rzeczowników: dom, mama, Gdańsk, uspokojenie, szczerość, solidarność rodzaje rzeczowników: pospolite (kot, szkoła, talerz), własne (Maria, Bambi, Wawel), żywotne (źrebię), nieżywotne (zabawka) funkcje rzeczownika w zdaniu: jako...
![Części zdania: jakie są i na jakie pytania odpowiadają? [najważniejsze informacje + przykłady]](https://s3.mamotoja.pl/newsy/czesci-zdania-jakie-sa-i-na-jakie-pytania-odpowiadaja-najwazniejsze-informacje-przyklady-122262-4_3_800.jpg)
Części zdania w języku polskim jest o połowę mniej niż części mowy. Sprawdź, jakie są części zdania, które z nich są główne i dlaczego tak je nazywamy. Dowiedz się, jaką rolę pełnią oraz jak zapamiętać pytania, na jakie odpowiadają poszczególne części zdania. Spis treści: Części zdania – jakie są ? Części zdania – charakterystyka Główne części zdania: podmiot i orzeczenie Inne ważne części zdania: przydawka, orzeczenie, dopełnienie Części zdania: jakie są? Części zdania to elementy, z których składa się zdanie. Części zdania mogą być wyrażone jednym wyrazem lub związkiem wyrazowym. Wyróżniamy 5 części zdania: podmiot – ściśle wiąże się z orzeczeniem orzeczenie – określa podmiot przydawka – określa podmiot i części zdania wyrażone rzeczownikiem dopełnienie – określa orzeczenie okolicznik – określa orzeczenie Części zdania: charakterystyka Podmiot Określa wykonawcę czynności w zdaniu, podmiotem może być osoba, zwierzę, przedmiot lub zjawisko abstrakcyjne (podmiot, tak jak rzeczownik, odpowiada na pytania: kto? co?) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną. kto? Kasia Orzeczenie Informuje, co robi podmiot w zdaniu, odpowiada na pytania czasownika: co robi? co się z nim dzieje?, czyli podobnie jak czasownik – określa czynność lub stan) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną. co robi? pije Przydawka Określa rzeczownik, odpowiada na pytania: jaki? jaka? jakie? który? która? które? czyj? czyja? czyje? ile? z czego?) Przykład: Kasia często pije po południu słodką herbatę z cytryną . jaką (herbatę)? słodką, jaką (herbatę)? z cytryną Dopełnienie...
Choć trudno w to uwierzyć, na świecie jest język, w którym występują tylko dwa liczebniki: mało (hoi) i dużo (baagiso). W języku polskim istnieje nieco więcej liczebników liczebników niż w języku Indian Piraha z amazońskiej dżungli – i całe szczęście. Spis treści: 1. Co to jest liczebnik? 2. Podział liczebników 3. Odmiana liczebników Odmiana liczebników zbiorowych Odmiana liczebników porządkowych Odmiana liczebników ułamkowych 4. Liczebnik porządkowy a interpunkcja w języku polskim Co to jest liczebnik? Liczebnik to część mowy, dzięki której możemy określać takie cechy jak: liczby, liczebność, ilość, wielokrotność oraz kolejność. Liczebnik odpowiada na pytania: ile? który (z kolei)? Przykłady liczebników: Siódemka to jego szczęśliwa liczba. Asia ma cztery lata i sto cztery centymetry wzrostu. Spóźnił się już piąty raz w tym tygodniu. Rehabilitacja trwała wiele miesięcy, ale Michał czuje się już dobrze. Adam Małysz czterokrotnie zdobył Puchar Świata w skokach narciarskich. Wsyp trzy czwarte szklanki mąki. Jedno jest pewne: z liczebnikami spotykamy się dużo częściej niż na lekcjach języka polskiego i matematyki. Podział liczebników Jeśli chodzi o podział liczebników wyróżniamy: Liczebniki główne , np. osiemnaście, tysiąc, milion Liczebniki porządkowe , np. pierwszy, tysięczny, milionowy Liczebniki zbiorowe , np. troje, pięcioro, osiemnaścioro Liczebniki ułamkowe , np. trzy czwarte, jedna czwarta Liczebniki nieokreślone , np. dużo, mało, kilka Liczebniki mnożne , np. potrójny, poczwórny, Liczebniki wielorakie np. dwojako, czworaki Wbrew pozorom, rozmaitość liczebników wcale nie utrudnia, a ułatwia nam życie. Tylko spróbujmy sobie wyobrazić, że w języku polskim występują wyłącznie...
