Styl romański: cechy architektury romańskiej, budowle w stylu romańskim
Styl romański to potężne i kosztowne budowle, głównie sakralne, które w średniowiecznej Polsce fundowali kolejni władcy piastowscy, chcąc zyskać przychylność Kościoła. Główne cechy stylu romańskiego w architekturze to prostota, solidność i masywność.
Styl romański został stworzony i rozwinął się dzięki narodom romańskim (Włosi, Francuzi), a nawiązywał do tradycji starożytnego Rzymu (stąd nazwa stylu pochodząca od słowa „Roma”). W Polsce styl romański dominował w sztuce i architekturze od XI do XIII wieku, a kolejne budowle sakralne, kościoły i klasztory, które wznoszono za pieniądze władców, miały dowodzić ich pobożności.
Styl romański: co to?
Styl romański to kierunek w architekturze i sztuce zainspirowany tradycjami starożytnego Rzymu. W Polsce rozwinął się po chrzcie władcy Mieszka I (966 r.). Dla kolejnych władców fundowanie Kościołowi okazałych i drogich budowli w stylu romańskim było okazją do zaprezentowania swojej potęgi i zyskania wpływów u hierarchów kościelnych. To właśnie dlatego – ze względu na duże koszty – wznoszono przede wszystkim romańskie budowle sakralne: kościoły, kaplice i klasztory. Często były to nieliczne bądź jedyne murowane budynki, jakie stały w promieniu wielu kilometrów.
Cechy stylu romańskiego
Choć pierwsze budynki romańskie cechowała skromność i niewielkie rozmiary, były to budowle solidne i eleganckie. Materiały budowlane wykorzystywane w stylu romańskim to ociosane bloki granitu lub piaskowca w formie prostopadłościanów, które tworzyły grube i mocne ściany. Z tego powodu budowle romańskie mogły służyć nie tylko do celów religijnych, ale i jako schronienie dla lokalnej ludności.
Styl romański to budowle budowane na planie kwadratu, prostokąta, koła (rotundy) lub krzyża. Najważniejszą część budowli stanowił zwykle prostopadłościan głównej nawy, do którego dostawiano prostopadłościany wież kwadratowych lub walce wież okrągłych. Półkolista absyda w kształcie półwalca ze stożkowatym dachem wskazywała na miejsce, w którym znajdował się ołtarz.
Z powodu grubych i masywnych ścian budowle romańskie miały przeważnie niewielkie okna oraz drzwi, które nie zaburzały statyczności całego budynku. Wąskie okienka przedzielano kolumnami, aby je wzmocnić – to tzw. biforia.
Chociaż styl romański to skromność i prostota, budowlom nie skąpiono ozdób w postaci rzeźb i kolumienek. Kolumny stawiano zwykle po bokach wejścia do świątyni, a na półkolistych tympanonach (w górnej części portalu) rzeźbiono postacie świętych albo fundatora budowli.
Główne cechy budowli w stylu romańskim:
- prosta forma,
- masywne mury,
- małe okna i drzwi,
- skromne dekoracje rzeźbiarskie.
Zobacz też: