Wielki Czwartek: co się wydarzyło, jak się obchodzi, ciekawostki związane ze świętem
Co się wydarzyło w Wielki Czwartek? Co, zgodnie z tradycją, powinno się robić tego dnia, a czego należy unikać? Czy w Wielki Czwartek obowiązuje post? Czy w Wielki Czwartek koniecznie trzeba zjeść coś zielonego? Poznaj historię i tradycje związane z Wielkim Czwartkiem. Sprawdź, czy jest to dzień wolny od pracy i szkoły.
Wielki Czwartek to dzień, który rozpoczyna Triduum Paschalne. Oznacza to, że do Wielkanocy zostało trzy dni. W związku z tym, że Wielkanoc jest świętem ruchomym – również Wielki Czwartek nie ma stałej daty. Tyle tylko, że za każdym razem, zgodnie z nazwą, jest to czwarty dzień tygodnia. W Wielki Czwartek milkną dzwony kościelne, które usłyszymy dopiero w wielkanocny poranek. Co jeszcze dzieje się tego dnia?
Spis treści:
- Co się wydarzyło w Wielki Czwartek?
- Co się robi w Wielki Czwartek – polskie zwyczaje?
- Wielki Czwartek: ciekawostki z innych krajów
Co się wydarzyło w Wielki Czwartek?
W pierwszy Wielki Czwartek w dziejach miała miejsce ostatnia wieczerza Jezusa w Wieczerniku. Wkrótce potem Jezus został pojmany i ukrzyżowany. Prócz Chrystusa, w wieczerzy brało udział 12 uczniów. Właśnie wtedy został ustanowiony sakrament eucharystii oraz sakrament kapłaństwa.
Jak podaje Biblia: Jezus już podczas Ostatniej Wieczerzy wiedział, że to ostatnie chwile, które spędzi z uczniami. Zanim wieczerzę opuścił Judasz, który zdradził swego nauczyciela – Chrystus obmył wszystkim swoim uczniom nogi. Pożegnał się z nimi, zapewniając o swym powrocie i zapowiadając przyjście Ducha Świętego oraz czasy nienawiści do wszystkich uczniów Jezusa. Tego dnia św. Piotr zapewnił Jezusa, że na zawsze pozostanie mu wierny. Jezus odpowiedział na to, że Piotr zaprze się go wkrótce i to aż trzykrotnie.
Co się robi w Wielki Czwartek?
W Wielki Czwartek, podczas mszy świętej, papież obmywa nogi zaproszonym na mszę osobom ubogim (np. uchodźcom) lub więźniom. Obrzęd ten odbywa się również w niektórych kościołach w Polsce i innych krajach – nogi wiernym obmywają kapłani. Zwyczaj ten jest praktykowany w Kościele od 1979 roku.
W Wielki Czwartek obchodzi się również wspomnienie ustanowienia sakramentu Eucharystii. Wielu wiernych tego dnia odbyło już sakrament pokuty i przystępuje do komunii. Wielki Czwartek jest też jednocześnie świętem duchownych. W ten dzień ustanowiono sakrament kapłaństwa. Na pamiątkę tego wydarzenia księża przyjmują często kwiaty i najlepsze życzenia od swych parafian.
Jak nazywa się msza odprawiana w Wielki Czwartek? To Msza Wieczerzy Pańskiej. Przy czym msza, którą odprawia się w kościołach katedralnych, nazywana jest Mszą Krzyżma (w jej trakcie święci się krzyżmo – święty olejek służący do namaszczania chorych, bierzmowanych, podczas chrztu czy święceń kapłańskich).
Podczas wieczornej mszy świętej w Wielki Czwartek milkną dzwony – dźwięk ich bicia zastępuje odgłos kołatek. Dzwony kościelne będą rozbrzmiewać dopiero w poranek wielkanocny.
Czego nie robić w Wielki Czwartek?
Dawniej, począwszy od Wielkiego Czwartku na sześć dni powstrzymywano się od takich prac jak: przędzenie, młócenie zboża, pranie (poprzez tłuczenie tzw. kijanką), rąbanie drew. Współcześnie rzadko obchodzi się popularny zwyczaj „wieszania Judasza”. Ten zwyczaj, pochodzący z XVIII w. współcześnie wydaje się być kontrowersyjny. Polegał on bowiem na wieszaniu (lub paleniu) specjalnie ucharakteryzowanej kukły, która pełniła rolę zdrajcy Jezusa. Podczas obchodów "wieszania Judasza" w 2019 roku, miejscowości Pruchnik dorośli mieli też zachęcać dzieci do bicia kukły - wiszącej na słupie i wystylizowanej na ortodoksyjnego Żyda (m.in. charakterystyczne pejsy). Następnie kukła była wleczona ulicami, by na koniec utonąć w odmętach rzeki. Sprawa odbiła się szerokim echem - jej przebieg potępił m.in. Episkopat Polski.
Wielki Czwartek: ciekawostki z innych krajów
- W Austrii istnieje tradycja, zgodnie z którą w Wielki Czwartek trzeba zjeść coś zielonego.
- W Czechach na Wielki Czwartek mówi się „Zielony Czwartek”. A to dlatego, że zgodnie z ludowym przekonaniem – Pan Jezus modlił się tego dnia na zielonej łące. Do dziś w Czechach w Wielki Czwartek piecze się też „judasze” – bułeczki z drożdżowego ciasta, które mają być podobne do biblijnego zdrajcy.
- Na Słowacji Wielki Czwartek nie jest początkiem Triduum Paschalnego, ale początkiem Świąt Wielkanocnych. Niektóre gospodynie do dziś kultywują dawną tradycję, by do zmroku wyczyścić dokładnie wszystkie naczynia, w których przygotowywane były świąteczne potrawy.
- W Danii Wielki Czwartek jest dniem wolnym od pracy, nie ma też lekcji w szkole.
- We Francji w Wielki Czwartek dzieci przygotowują specjalne gniazda, do których świąteczny zajączek przyniesie im w Wielkanoc czekoladowe jajka.
Zobacz także: