Reklama

Atak astmy polega na nagłym skurczu oskrzeli i oskrzelików, co utrudnia cyrkulację powietrza w drogach oddechowych. Dziecko ma problem ze swobodnym nabraniem powietrza i jego swobodnym wypchnięciem z płuc. Zjawisku temu na ogół towarzyszy niepokój i uczucie duszności. W skrajnym przypadku ciężki atak astmy może prowadzić do śmierci. Na szczęście zdarza się to rzadko i tylko wtedy, gdy pomoc nie nadejdzie na czas. Astmy oskrzelowej, która jest przyczyną ataków, nie trzeba się bać, ale u dzieci koniecznie trzeba ją leczyć. Astmę od dzieciństwa ma m.in. znana dziennikarka i podróżniczka Martyna Wojciechowska, która mimo choroby zdobyła Mount Everest.

Reklama

Spis treści:

Jak rozpoznać atak astmy u dziecka

Wbrew pozorom atak astmy nie zawsze wygląda tak samo. To, jak się objawia i co w takiej sytuacji zrobić, zależy od jego nasilenia. Ogólnie rzecz biorąc, atak astmy może objawiać się:

  • dusznością
  • trudnościami z mową
  • zmianą stanu świadomości
  • zmianą tempa pracy serca i rytmu oddechowego
  • świstami przy oddychaniu
  • pracą dodatkowych mięśni oddechowych.

O tym, że u dziecka może wystąpić atak astmy świadczą następujące symptomy:

  • nasilony kaszel i odkrztuszanie, np. po wysiłku
  • częste nawroty duszności
  • częsta konieczność stosowania wziewnych leków rozszerzających oskrzela
  • napadowa duszność nocna (objaw często towarzyszący tzw. astmie sercowej, częstszej u osób dorosłych).

W lekkim ataku astmy pojawia się lekka duszność i świsty towarzyszące oddychaniu. Dziecko może jednak mówić pełnymi lub niemal zdaniami i jest pobudzone, a jego serce i płuca pracują prawie normalnym rytmem – mogą być lekko przyspieszone. Dziecko nie ma problemu z przyjęciem pozycji leżącej.

Przy średnio nasilonym ataku astmy dziecko woli siedzieć, bo w takiej pozycji lepiej mu się oddycha. Świsty są głośne. Praca serca i płuca przyspieszają, dziecko jest senne lub ospałe, nie może mówić całymi zdaniami. Oddychanie jest na tyle utrudnione, że do pracy mogą włączać się dodatkowe mięśnie oddechowe (międzyżebrowe wewnętrzne, mięśnie brzucha oraz niektóre mięśnie obręczy barkowej) – przestrzenie międzyżebrowe wyraźnie pracują, przy wdechu dziecko może unosić barki, a przy wydechu mocniej pracować brzuchem.

    W przypadku ciężkiego ataku astmy u dziecka może pojawić się jeden lub kilka z poniższych objawów:

    • bladość, zasinienie lub /i marmurkowość skóry wokół ust i pod paznokciami,
    • po każdym słowie dziecko musi zrobić przerwę na oddech,
    • rozszerzanie się skrzydełek nosa,
    • zaburzenia świadomości,
    • w okolicy nosa i ust pojawia się tzw. trójką siniczy,
    • duszność po podaniu leku rozszerzającego oskrzela nie zmniejsza się.

    W przypadku stwierdzenia jednego lub kilku wyżej wymienionych objawów cięzkiego ataku astmy trzeba wezwać karetkę. Bardzo przydatny jest też w takiej sytuacji pulsyksometr, który mierzy wysycenie krwi tlenem, czyli saturację krwi. Jeśli saturacja spada poniżej 93 procent, trzeba wzywać pomoc.

    Pierwsza pomoc podczas ciężkiego ataku astmy

    Przede wszystkim zapewnij dziecku wygodną pozycję, podaj środek rozszerzający oskrzela. Zachowaj spokój i zachęcaj dziecko do spokojnego oddychania. Jeśli atak astmy u dziecka był spowodowany alergią – usuń czynnik alergizujący. W czasie ataku nie podawaj dziecku picia i jedzenia. Postaraj się także uspokoić malucha.

    W przypadku ciężkiego ataku astmy, w oczekiwaniu na ratowników:

    • jeśli to możliwe, usuń przyczynę ataku (np. alergen),
    • podaj dziecku dodatkową dawkę leku wziewnego rozszerzającego oskrzela,
    • pomóż dziecku usiąść z tułowiem pochylonym do przodu i szeroko podpartymi rękoma – pozycja ta ułatwia włączenie się do pracy dodatkowych mięśni oddechowych,
    • dziecko powinno mieć dostęp do świeżego powietrza (Uwaga! Zimne powietrze może nasilić duszność),
    • zachowaj spokój i staraj się uspokajać dziecko,
    • cały czas pozostawaj przy dziecku,
    • nie podawaj żadnych dodatkowych leków, zwłaszcza w postaci pastylek czy syropów,
    • nie podawaj dziecku jedzenia ani napojów.

    Co to jest astma oskrzelowa u dzieci?

    Astma (oskrzelowa) nazywana jest również dychawicą oskrzelową i oznacza „trudności w oddychaniu”. Jest to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych. W wyniku podrażnienia następuje ich zwężenie, co jest spowodowane skurczem mięśni otaczających ścianę dróg oddechowych oraz obrzękiem błony wyścielającej od wewnątrz oskrzela. Czasami również duża ilość śluzu produkowanego przez tę błonę pogłębia zwężenie. Wszystko to powoduje, że dziecku trudno jest oddychać.

    Stan zapalny dróg oddechowych prowadzi do niekontrolowanych skurczów oskrzeli i gromadzenia się w nich gęstego śluzu, w efekcie czego dziecko ma duszności. Ataki astmy u dzieci występują najczęściej nocą lub nad ranem.

    Wyróżniamy dwa rodzaje astmy u dzieci:

    • astma oskrzelowa atopowa – reakcja oskrzeli na różne alergeny,
    • astma oskrzelowa nieatopowa – czyli reakcja oskrzeli na zimno, gorąco, wysiłek fizyczny lub emocje.

    Objawy astmy u dzieci

    Do głównych objawów astmy u dzieci należą:

    • duszność,
    • trudności w złapaniu oddechu,
    • świszczący oddech,
    • suchy, męczący kaszel, którego przyczyną nie jest infekcja,
    • uczucie ucisku, łaskotania, gniecenia w klatce piersiowej,
    • szybsze zmęczenie – po niewielkim wysiłku dziecko jest spocone i ma problemy z oddychaniem.

    Astma jest chorobą, która rozwija się już od wczesnego dzieciństwa: 80 procent osób pierwsze objawy astmy miało do 3. roku życia. Zwykle jednak przez wiele lat pozostaje nierozpoznana. Lekarze wciąż jeszcze często uważają, że gdy dziecko kaszle, to przyczyną jest infekcja i niepotrzebnie podają mu antybiotyki.

    Przyczyny astmy oskrzelowej u dziecka

    Przyczyną astmy oskrzelowej u dzieci są najczęściej zaburzenia alergiczne, zależne od przeciwciał IgE. Przeciwciała te po połączeniu z cząsteczkami alergenów wywołują szereg reakcji immunologicznych i biochemicznych, prowadzących do wyzwolenia tzw. kaskady zapalnej.

    O wystąpieniu astmy u dzieci decyduje jeszcze szereg innych czynników. Są to:

    Astma często jest uwarunkowana dziedzicznie. Jeśli u rodziców dziecka stwierdzono astmę, atopowe zapalenie skóry lub inną alergię, to istnieje duże ryzyko, że dziecko może zachorować na astmę.

    Najczęstsze alergeny wywołujące astmę

    Jeżeli okaże się, że przyczyną astmy u dziecka jest alergia, lekarz będzie chciał sprawdzić, na co dziecko jest uczulone.

    U niemowlęcia zwykle przyczyną astmy jest alergia pokarmowa na:

    • białko mleka krowiego,
    • jajka,
    • ryby,
    • czekoladę,
    • orzechy.

    U nieco starszych dzieci przyczyną alergii są najczęściej alergeny wziewne, np. roztocza kurzu domowego, grzyby pleśniowe, pyłki drzew, traw.

    Jak rozpoznać astmę u dziecka?

    Trudno zdiagnozować astmę u małych dzieci, gdyż nie ma jednoznacznych badań, które mogą ją potwierdzić. Lekarz stawia diagnozę na podstawie objawów. Jest spore prawdopodobieństwo astmy, jeżeli dziecko ma:

    • nietypowe infekcje przebiegające bez gorączki,
    • choruje na zapalenie oskrzeli trzy, cztery razy w roku,
    • ma suchy, napadowy kaszel, występujący głównie nocą, nad ranem oraz po wysiłku fizycznym,
    • ma świszczący oddech,
    • jest leczone antybiotykami, po których choroba kończy się, ale po 2–3 tygodniach powraca.

    Astmę u dziecka rozpoznaje się również na podstawie tego, jak dziecko reaguje na zapisane przez lekarza leki rozszerzające oskrzela i sterydy wziewne. Jeżeli pomagają – lekarz może potwierdzić diagnozę choroby u dziecka. Wiarygodne analizy można jednak przeprowadzić, dopiero gdy dziecko ma 5-6 lat i można poddać go badaniu spirometrycznemu. Mierzy ono objętość i pojemność płuc oraz przepływy powietrza znajdującego się w płucach i oskrzelach.

    Astma oskrzelowa u dzieci – diagnoza

    Astmę u dziecka może zdiagnozować alergolog poprzez:

    • wywiad – lekarz dokładnie wypyta, jak często dziecko choruje, kaszle, czy w rodzinie ktoś ma alergię i astmę,
    • testy alergiczne – u najmłodszych są to zwykle testy z krwi, u starszych (od 3. roku) – także testy skórne, zdarza się, że wynik testów niczego nie wykrywa, chociaż maluch ma uczulenie,
    • spirometrię – sprawdza tzw. pojemność oddechową płuc, można ją przeprowadzić najwcześniej ok. 5. roku życia, gdyż dziecko musi współpracować z lekarzem, aby w odpowiedni sposób dmuchnąć w specjalną rurkę).

    Leczenie astmy u dzieci

    Dziecku podaje się leki zapisane przez lekarza – zwykle są to sterydy działające przeciwzapalnie, do wdychania przez specjalną pediatryczną tubę do inhalacji (kupisz w aptece) lub przez inhalator (nebulizator). Starsze dzieci, w wieku szkolnym, mogą już korzystać z leków wziewnych bez tuby.

    Choremu dziecku podaje się:

    • lek kontrolujący objawy – trzeba go przyjmować regularnie, zapobiega nagłym skurczom oskrzeli i napadom astmy, ma działanie przeciwzapalne,
    • lek łagodzący objawy – rozluźnia mięśnie wokół zwężonych dróg oddechowych, pomaga w przypadku ataku astmy lub nasilenia objawów, rozszerza oskrzela, dzięki czemu łatwiej się oddycha.

    Lekarz może także zalecić podawanie dziecku leków przeciwhistaminowych, które zmniejszą objawy alergii.

    Nie można przerywać leczenia – astma to podstępna choroba: ma okresy, gdy się cofa, jednak może wrócić. Odstawić leki możesz dopiero po konsultacji z lekarzem.

    Astma oskrzelowa u dzieci – zapobieganie

    Aby przeciwdziałać pojawieniu się astmy u dziecka:

    • eliminuj z jego otoczenia alergeny – jeżeli dziecko jest uczulone na białko mleka krowiego, nie podawaj mu go (ani żadnych mlecznych przetworów),
    • czytaj etykiety produktów, które kupujesz: białka mleka często znajdują też w pieczywie, ciastkach, wędlinach,
    • gdy dziecko jest uczulone na roztocza kurzu domowego, zwiń dywany, często pierz pościel, sprzątaj odkurzaczem z filtrem,
    • jeżeli przyczyną problemów są pyłki drzew, sprawdź, kiedy pylą rośliny i wychodź wtedy z dzieckiem na dwór rano, wieczorem lub po deszczu.

    Astma to choroba przewlekła, która może utrzymywać się przez całe życie. Można też skutecznie ją opanować i utrzymywać pod kontrolą.

    Aktywność fizyczna lekiem na astmę u dziecka

    Ruch jest sprzymierzeńcem, pomaga zwalczyć astmę. Niepokoi cię kaszel po wysiłku u dziecka? Nic nie szkodzi, jeżeli po jeździe na rowerze czy grze w piłkę dziecko zaczyna kasłać. Warto podać środek rozszerzający oskrzela i pozwolić dalej się bawić. To lepsze niż siedzenie w domu. Oczywiście unikaj uprawiania sportu na świeżym powietrzu z dzieckiem, które ma astmę, kiedy pylą uczulające je rośliny!

    Zachęcaj dziecko do aktywności fizycznej. Szczególnie korzystne jest pływanie.

    Test kontroli astmy u dziecka

    W rozpoznawaniu astmy u dziecka pomocny może być test kontroli astmy. Można go przeprowadzić już u przedszkolaka – pierwsze pytania są skierowane do dziecka.

    Pytania do dziecka:

    1. Jak się czujesz?

    • Bardzo źle – 0 pkt
    • Średnio – 1 pkt
    • Dobrze – 2 pkt

    2. Czy chętnie dziś bawisz się i biegasz?

    • Jestem trochę zmęczony – 1 pkt
    • Nie, źle się czuję – 0 pkt
    • Oczywiście! – 3 pkt

    3. Czy często kaszlesz?

    • Tak, bardzo często – 0 pkt
    • Czasami – 2 pkt
    • Wcale – 3 pkt

    4. Czy budzisz się w nocy z powodu kaszlu?

    • Czasami – 1 pkt
    • Tak, bardzo mi on przeszkadza – 0 pkt
    • Nie – 3 pkt

    Pytania dla mamy:

    1. Przez ile dni w ciągu ostatnich czterech tygodni dziecko miało objawy astmy?

    • Codziennie – 0 pkt
    • 19–24 dni – 1 pkt
    • 11–18 dni – 2 pkt
    • 4–10 dni – 3 pkt
    • 1–3 dni – 4 pkt
    • Wcale – 5 pkt

    2. Przez ile dni w ciągu ostatnich czterech tygodni dziecko miało w ciągu dnia świszczący oddech?

    • Codziennie – 0 pkt
    • 19–24 dni – 1 pkt
    • 11–18 dni – 2 pkt
    • 4–10 dni – 3 pkt
    • 1–3 dni – 4 pkt
    • Wcale – 5 pkt

    3. Przez ile dni w ciągu ostatnich czterech tygodni dziecko budziło się w nocy z powodu kaszlu?

    • Codziennie – 0 pkt
    • 19–24 dni – 1 pkt
    • 11–18 dni – 2 pkt
    • 4–10 dni – 3 pkt
    • 1–3 dni – 4 pkt
    • Wcale – 5 pkt

    Wynik:

    • 19 punktów i mniej: Astma u dziecka nie jest tak dobrze leczona, jak mogłaby być. Skonsultuj się z lekarzem, powiedz mu o objawach, jakie ma dziecko, i zapytaj, co można zmienić w sposobie leczenia.
    • 20 punktów i więcej: Astma u dziecka jest dobrze leczona. Pamiętaj jednak, że astma jest chorobą nieprzewidywalną, dlatego jeśli chcesz odstawić dziecku leki lub zmienić ich dawkowanie, porozmawiaj na ten temat z lekarzem.

    Zobacz też:

    Reklama
    Reklama
    Reklama
    Reklama