Szczepionki HPV: czy są szkodliwe? Od ilu lat? Bezpieczeństwo i skuteczność szczepienia na HPV

Szczepionki przeciw HPV zalecane są dziewczynkom i chłopcom. Groźny wirus u kobiet powoduje raka szyjki macicy oraz raka sromu i pochwy. U mężczyzn — raka prącia i odbytu. Zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn zarażonych wirusem może on powodować też nowotwory umiejscowione w okolicach szyi i głowy.

Czy wiesz, że w Polsce nosicielami wirusa HPV może być nawet 80 proc. osób, podczas gdy w wielu krajach właśnie dzięki szczepionkom udało się niemal całkowicie wyeliminować wirusa brodawczaka ludzkiego?

Spis treści:

• Szczepionki HPV w szkołach i aptekach: od kiedy?
• Szczepionka HPV: czy jest szkodliwa?

1. Szczepienie na HPV a choroby autoimmunologiczne
2. Duński dokument o szczepionkach HPV
3. Szczepienie HPV a płodność

• HPV – szczepić czy nie?
• Powikłania po szczepieniu HPV
• Szczepionka na raka szyjki macicy – skuteczność
• Kto i kiedy powinien się zaszczepić przeciw HPV

Szczepionki HPV w szkołach i aptekach: od kiedy?

Przypominamy, że w Polsce można szczepić dzieci przeciwko HPV za darmo. Program zakłada bezpłatne szczepionki dla chłopców i dziewczynek, w wieku od 9. do 18. roku życia.

Warunkiem skuteczności szczepionki przeciw HPV jest podanie jej przed rozpoczęciem życia seksualnego. Wirus brodawczaka ludzkiego przenoszony jest bowiem drogą płciową.

Na szczepionkę nie trzeba mieć skierowania, wystarczy zarejestrować się na szczepienie:

• w przychodni POZ,
• przez IKP (Internetowe Konto Pacjenta) lub
• przez infolinię +48 800 100 101.

Jak zapowiada ministerstwo zdrowia, szczepionka przeciw HPV będzie dostępna w szkołach i aptekach od września 2024 roku.

„Jestem pewna, że od września będziemy mogli szczepić dziewczęta i chłopców przeciwko HPV w szkołach. Zaawansowane są też rozmowy z farmaceutami, w aptekach też będziemy szczepić” – powiedziała na antenie radia RMF24 min. Izabela Leszczyna.

Szczepionka HPV: czy jest szkodliwa?

Bezpieczeństwo szczepionek przeciwko HPV jest poddawane w wątpliwość m.in. ze względu na obecność w nich wodorotlenku glinu (aluminium), posądzanego o wywoływanie syndromu ASIA (chorób autoimmunologicznych wywołanych przez szczepienia) oraz powodowania innych niepożądanych reakcji poszczepiennych u młodych kobiet:

• kompleksowego zespołu bólu regionalnego (CRPS),
• zespołu posturalnej tachykardii ortostatycznej, związanego z nieprawidłowym przyspieszeniem pracy serca podczas siadania lub wstawania (POTS),
• przedwczesnego wygasania czynności jajników (POF),
• wywoływanie chorób autoimmunologicznych.

Naukowcy ponad wszelką wątpliwość obalili tezy antyszczepionkowców i udowodnili, że szczepienie przeciw HPV jest bezpieczne:

Szczepienie na HPV a choroby autoimmunologiczne

​Eksperci Europejskiej Agencji Leków (EMA), po przeanalizowaniu wszystkich zgłoszeń działań niepożądanych nie potwierdzili związku między podaniem szczepionki przeciw HPV a pojawieniem się zespołów chorobowych (CRPS i POTS). Dodatkowo stwierdzono, że obydwa schorzenia mogą występować również u osób niezaszczepionych. Tezę o syndromie ASIA również obalono w rozlicznych badaniach, m.in. przeprowadzonych przez WHO.

Duński film o szczepieniach przeciw HPV

Między bajki należy włożyć informacje z filmu o duńskich dziewczynkach cierpiących na powikłania po podaniu szczepionki przeciw HPV. Insynuacje te obaliły badania (Arnheim-Dahlström, BMJ 2013 – 997 585 badanych), które nie wykazały sugerowanego związku między podaniem szczepionki HPV a migrenami, omdleniami, powikłaniami neurologicznymi i zakrzepowo-zatorowymi oraz chorobami autoimmunologicznymi (Grimaldi-Bensouda L, J Autoimmun. 2017; Skufca, Vaccine 2018).

​Szczepienie HPV a płodność

Jednoznacznie obalono też zarzuty, jakoby szczepionka HPV obniżała płodność (McInerney, Paediatr Perinat Epidemiol. 2017), a zarzut ten często używany jest przez antyszczepionkowców wierzących, że szczepionki mają służyć depopulacji Ziemi. Także doniesienia z Australii o trzech dziewczynkach, które rzekomo przestały miesiączkować wskutek podania szczepionki, obaliły badania naukowe (Naleway, Pediatrics. 2018).

HPV – szczepić czy nie?

Szacuje się, że w ciągu życia wirusem HPV zarazi się 80 proc. aktywnych seksualnie dorosłych. Istnieje ponad sto wariantów wirusa brodawczaka ludzkiego, ale na szczęście nie każdy z nich jest groźny. Najgroźniejsze są typy HPV 16, 18, 31 i 45, które odpowiadają za rozwój raka szyjki macicy (typ 16 i 18 odpowiada za 70 proc. jego przypadków!). Z kolei typy 6 i 11 wirusa HPV odpowiadają za około 90 proc. przypadków brodawek narządów moczowo-płciowych, tzw. kłykcin kończystych. Zatem na pytanie: czy szczepić na HPV, czy nie, odpowiedź może być tylko jedna: szczepić!

„Bezpieczeństwo szczepionki przeciw HPV jest śledzone od 2006 roku, także u kobiet ciężarnych czy chorych z innymi ciężkimi obciążeniami. Niestety, z roku na rok zainteresowanie nimi spada, a coraz więcej rodziców nie decyduje się zaszczepić swoich córek, pomimo tego, że na raka szyjki macicy umiera w Polsce każdego roku ponad 1700 kobiet. A przecież wirus HPV wywołuje nie tylko raka szyjki macicy, ale także kłykciny kończyste czy złośliwe zmiany w obrębie jamy ustnej” – przekonuje prof. dr hab. n. med. Ewa Bernatowska, Kierownik Kliniki Immunologii Instytutu „Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka’’.

Powikłania po szczepieniu HPV

Do tej pory na świecie podano już ponad 270 milionów dawek szczepionki HPV. Na tej podstawie oraz na bazie zgłaszanych niepożądanych odczynów można już powiedzieć z całą pewnością, że preparat jest dobrze tolerowany i bezpieczny.

W USA szczepionka HPV (9-walentna) podawana jest od 2014 roku wszystkim kobietom i mężczyznom w przedziale wieku 9-26 lat. Do chwili obecnej podano tam ponad 28 milionów dawek preparatu. W tym czasie zanotowano 259 zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych na każdy milion dawek w tym 7 poważnych NOP na każdy milion dawek. 97,4 proc. zgłoszeń obejmowało odczyny łagodne (zawroty głowy, omdlenia, ból głowy i reakcje w miejscu wstrzyknięcia).

Najczęściej występującymi odczynami były:

• odczyny miejscowe: bolesność, zaczerwienienie, obrzęk w miejscu wstrzyknięcia,
• NOP ogólne: gorączka, ból głowy i mięśni, zawroty głowy.

Rzadziej występowały:

• nudności,
• wymioty,
• biegunka,
• ból brzucha.

Objawy ustępowały w ciągu 2-3 dni po szczepieniu. Nie wykazano związku między podaniem szczepionki a ciężkimi powikłaniami.

Nie wykazano też związku między podaniem preparatu a:

• zespołem bólu regionalnego (CRPS),
• zespołem posturalnej tachykardii ortostatycznej (POTS),
• chorobami autoimmunizacyjnymi,
• przedwczesnym wygasaniem czynności jajników (POF).

Szczepionka na raka szyjki macicy – skuteczność

Skuteczność szczepionki HPV oceniono po 10 latach jej stosowania w krajach prowadzących to szczepienie. Zaobserwowano obniżenie infekcji wirusem HPV typu 6, 11, 16 i 18 oraz zmniejszenie zachorowalności na brodawki narządów płciowych – w obu przypadkach o 90 proc! Zmniejszenie patologii wysokiego stopnia ryzyka szyjki macicy oceniono na 85 proc.

Zarzut antyszczepionkowców, że szczepionka HPV nie daje długotrwałej ochrony, jest nieprawdziwy. Preparat stosowany jest na świecie od 13 lat. W 2019 roku opublikowano wyniki badań, które wykazały, że po 12 latach w organizmie szczepionych osób poziom przeciwciał nadal utrzymuje się na stałym wysokim poziomie (Artemchuk, J Infect Dis. 2019). Czy tak będzie za kolejne 10, 20, 30 lat? O tym dopiero się przekonamy, jednak nie można twierdzić, że szczepionka HPV nie daje długotrwałej ochrony.

Kto i kiedy powinien się zaszczepić przeciw HPV?

Szczepienia przeciw HPV są zalecane przez Polskie Towarzystwo Ginekologiczne dziewczynkom w wieku 11-12 lat, dziewczętom w wieku 13-18 lat, które nie zostały wcześniej zaszczepione, oraz chłopcom powyżej 11-12 lat.

Dostępne w Polsce szczepionki przeciw HPV:

• szczepionka dwuwalentna przeciw typom HPV 16 i HPV 18. Można nią szczepić kobiety oraz dziewczynki w wieku powyżej 9 lat.
• szczepionka czterowalentna przeciw typom HPV 16, HPV 18, HPV 6 i HPV 11. Można nią szczepić kobiety oraz dziewczynki w wieku powyżej 9 lat oraz mężczyzn i chłopców w wieku powyżej 9. roku życia.
• szczepionka dziewięciowalentna przeciw typom HPV 16, 18, 31, 33, 45, 52, 58 oraz HPV 6 i 11. Można nią szczepić kobiety oraz dziewczynki w wieku powyżej 9 lat oraz mężczyzn i chłopców powyżej 9. roku życia.

Szczepionkę najlepiej podać, zanim organizm zetknie się z wirusem, czyli przed rozpoczęciem współżycia. To dlatego szczepienie przeciw wirusowi HPV jest wpisane do Kalendarza Szczepień Ochronnych (szczepienie zalecane). Szczepi się chłopców i dziewczynki, jeszcze zanim rozpoczną aktywność seksualną.

Jednak zaszczepić warto się w każdym momencie – zachęcają lekarze. Jeśli jako dorosła kobieta dotąd nie zetknęłaś się z wirusem, nie można wykluczyć, że nie stanie się tak w przyszłości. Szczepienie to najlepsza ochrona przed zakażeniem najgroźniejszymi typami wirusa HPV (typ 16 i 18), które odpowiadają za większość przypadków raka szyjki macicy. Szczepić mogą się także mężczyźni, bo wirus HPV dotyczy także ich (może wywoływać raka prącia, gardła, jamy ustnej).

Warto pamiętać, że gdy doszło już do zakażenia wirusem, szczepionka go nie zwalczy. Pobudzi jednak siły odpornościowe organizmu, dzięki czemu będzie mógł on łatwiej uporać się z infekcją. Uwaga! Nawet gdy się zaszczepiłaś, regularnie wykonuj cytologię.

Zobacz też:

• Czy warto szczepić dzieci przeciw HPV? Wyjaśnia ekspert
• Po co szczepić chłopców przeciwko HPV
• Wywołane HPV kłykciny kończyste szybko rosną w ciąży