Zgrzytanie zębami u dzieci – co oznacza, kiedy wymaga leczenia?
Zgrzytanie zębami u dzieci do 3. roku życia nie powinno budzić obaw. Na wszelki wypadek lepiej sprawdzić u specjalisty, czy jest to zgrzytanie normalne, fizjologiczne czy patologiczne, czyli szkodliwe. Przyczyną zgrzytania zębami mogą być owsiki, jak również wada zgryzu, stres dziecka, a nawet przesiadywanie przed telefonem czy tabletem.
Zgrzytanie zębami (bruksizm) dotyczy 20-50 proc. dzieci. Do około trzeciego roku życia nie powinno niepokoić, bo jest związane z rozwojem dziecka i wzrostem twarzoczaszki. Jeśli nie ustanie, gdy pokażą się pierwsze zęby stałe, należy skonsultować się z ortodontą, który znajdzie przyczynę nieprawidłowości, przygotuje plan leczenia i zabezpieczy zęby przed zniszczeniem.
Spis treści:
- Zgrzytanie zębami u niemowląt i małych dzieci
- Zgrzytanie zębami w nocy
- Inne przyczyny zgrzytania zębami u dzieci
- Skutki bruksizmu u dzieci
- Jak leczyć zgrzytanie zębami
Zgrzytanie zębami u niemowląt
Zgrzytanie zębami u małych dzieci nie ma nic wspólnego z patologią. Małym dzieciom co pewien czas wyrasta kolejny ząb, zmienia się ustawienie żuchwy oraz zębów w stosunku do szczęki. Dziecko musi się do tego wszystkiego przyzwyczaić. Nowy układ w jamie ustnej może przyczynić się do wystąpienia zgrzytania zębami. U niemowląt przyczyną zgrzytania zębami może też być niedojrzałość układu nerwowo-mięśniowego.
Nowe zęby u niemowląt i małych dzieci mogą utrudniać płynne ruchy żuchwą. Zgrzytanie zębami dostosowuje łuki zębowe do siebie i na tym etapie rozwoju dziecka nie jest groźne.
Zgrzytaniu we wczesnym dzieciństwie sprzyja też inna budowa zębów mlecznych. Mleczaki mają mniejsze guzki oraz płytsze bruzdy w trzonowcach, co powoduje mniejsze zazębienie u dziecka. Powierzchnie zębów, które się ze sobą stykają, są mniej lub bardziej płaskie, co ułatwia zgrzytanie.
Zgrzytanie zębami w nocy
Gdy dziecko zgrzyta zębami w nocy, rodzice zwykle podejrzewają, że przyczyną są pasożyty, a dokładniej – owsiki. Dopiero gdy długi proces namierzenia winowajcy nie przyniesie efektu, idą do psychologa lub do dentysty. Specjaliści radzą, by z odwiedzaniem lekarzy poczekać do momentu, gdy pojawią się zęby stałe. Jeżeli zgrzytanie wtedy nie ustanie, należy skonsultować się z ortodontą. Zazwyczaj przyczyną zgrzytania okazuje się wada zgryzu.
Czasami zgrzytanie zębami w nocy może świadczyć o tym, że dziecko ma niedobory magnezu albo nieprawidłową budowę jamy ustnej lub dróg oddechowych. Maluch może wtedy także oddychać przez usta, chrapać lub cierpieć na bezdech senny.
Inne przyczyny zgrzytania zębami u dzieci
Jeżeli u dziecka nie występuje problem ze zgryzem, trzeba szukać innych czynników powodujących zgrzytanie. Warto zastanowić się, czy maluch nie jest zbyt często narażony na stres. Źródłem problemów psychologicznych mogą być stresujące sytuacje zarówno w szkole, jak i w domu. Wychowawca wraz z psychologiem szkolnym powinni przyjrzeć się, jak dziecko funkcjonuje w klasie i w szkole.
Przyczyną zgrzytania zębami mogą być również relacje z rodzicami, rodzeństwem czy przeżycia wynikające ze stylu życia dziecka, na przykład zbyt długie korzystanie z komputera czy smartfona (gry, oglądanie bajek), brak odpowiedniego wyciszenia przed snem.
Zgrzytanie zębami u dziecka lub zaciskanie szczęk może być objawem alergii. Najczęściej jednak uczulony maluch zgrzyta zębami w ciągu dnia, a nie w nocy. Zwykle bruksizm nie jest też jedynym objawem uczulenia, na które cierpi dziecko.
Zgrzytanie zębami może towarzyszyć zapaleniu ucha, ślinianek lub wtedy, gdy dziecko cierpi z bólu pochodzącego z innej części ciała. W takiej sytuacji poprzez zgrzytanie zębami maluch rozładowuje stres związany z bólem, który mu towarzyszy.
Patologiczne zgrzytanie zębami częściej występuje u dzieci ze schorzeniami neurologicznymi, np. z porażeniem mózgowym, a także u dzieci z zespołem Downa.
Skutki bruksizmu u dzieci
Bruksizm powoduje nieprawidłowe ścieranie się zębów. Zęby ścierają się także w normalny fizjologiczny sposób, jednak tempo tych zmian jest o wiele wolniejsze. Poza tym, ścieranie fizjologiczne jest równomierne, brzegi zębów są gładkie, a ich powierzchnia matowa. Niefizjologiczne zgrzytanie zębami sprawia, że zęby ścierają się nierównomiernie, mają ostre brzegi i błyszczącą, „wypolerowaną’’ powierzchnię.
Zgrzytanie zębami może prowadzić do:
- pękania szkliwa,
- nadwrażliwości zębów,
- złamań zębów,
- bólów głowy,
- zaburzeń w obrębie stawów skroniowo-żuchwowych.
Szacuje się, że zgrzytanie zębami dotyczy 11–21 proc. Europejczyków. Podczas ataku bruksizmu zaciskamy szczęki nawet 10 razy mocniej niż wtedy, gdy gryziemy coś twardego (np. sucharka). Ścieramy więc szkliwo, wykruszamy plomby, a nawet łamiemy zęby.
Jak leczyć zgrzytanie zębami?
Pierwszym krokiem przed podjęciem leczenia jest stwierdzenie, czy bruksizm jest fizjologiczny czy patologiczny. Z fizjologicznym nic się nie robi – mija sam. W przypadku bruksizmu patologicznego bardzo ważne jest ustalenie przyczyny, dla której dziecko zgrzyta zębami i jej usunięcie, o ile to możliwe.
U dorosłych, aby zapobiec ścieraniu się zębów, można zastosować tzw. szynę relaksacyjną. Jest to nakładka na zęby, która chroni je i jednocześnie sprzyja rozluźnieniu mięśni zaciskających szczęki. Szynę powinien zlecić ortodonta lub protetyk. Najlepsze są szyny wykonane z akrylu i robione indywidualnie dla danego pacjenta po pobraniu wycisku lub zrobieniu skanu jamy ustnej. Niekiedy stosuje się tzw. szyny miękkie, zrobione z polimerów – one także powinny zostać wykonane indywidualnie dla danego pacjenta.
Zobacz także:
dr n. med. Emma Kiworkowa
Stomatolog, lekarz ortodonta, właścicielka kliniki Villa Nova Dental Clinic na warszawskim Wilanowie. Wspólnie z mamą Dżuliettą Kiworkową założyła i prowadzi Fundację Wiewiórki Julii, która ma pod opieką dzieci z domów dziecka oraz podopiecznych fundacji Budzik i Akogo?.