Uzależnienie od telefonu – objawy, czynniki ryzyka, leczenie

Uzależnienie od telefonu dotyka coraz młodszych dzieci. Smartfony i komputery są teraz w każdym domu i stanowią część codziennego życia większości ludzi. Dlatego nie można za wszelką cenę bronić dzieciom dostępu do nich, ale warto zrobić wszystko, aby uchronić je przed uzależnieniem od telefonu i komputera.

Spis treści:

• Czynniki sprzyjające uzależnieniu od telefonu
• Jak rozpoznać uzależnienie od telefonu
• Jak leczyć uzależnienie od telefonu
• Gdzie szukać pomocy, gdy dziecko jest uzależnione od telefonu

Czynniki sprzyjające uzależnieniu od telefonu

Specjaliści uważają, że istnieją czynniki osobowościowe sprzyjające uzależnieniu od telefonu. W przypadku dzieci sytuacja jest o tyle trudna, że ich osobowość dopiero się kształtuje, przez co są bardziej podatne na różnorodne wpływy. Bardzo ważne w zapobieganiu fonoholizmowi są relacje rodzinne. Zauważono bowiem, że częściej od telefonu uzależniają się dzieci, które nie mają dobrych relacji z rodzicami. Także kłopoty w kontaktach z rówieśnikami oraz stres czy kłopoty w szkole mogą ułatwiać powstanie uzależnienie dziecka od smartfonu.

Fonoholizmowi u dzieci sprzyjają:

• nieśmiałość,
• depresja,
• lęk,
• niska samoocena,
• introwertyzm.

W ogólnopolskich badaniach przeprowadzonych w 2016 roku do uzależnienia od smartfona przyznawał się już co piąty uczeń („Nałogowe korzystanie z telefonów komórkowych. Szczegółowa charakterystyka zjawiska fonoholizmu w Polsce. Raport z badań”, dr Maciej Dębski, Gdynia 2016).

Jak rozpoznać uzależnienie od telefonu

Uzależnienie od smartfona może polegać na obsesyjnym korzystaniu z mediów społecznościowych lub gier i aplikacji. Starsze dzieci korzystają z Facebooka lub Instagrama, mają dostęp do YouTube'a i najróżniejszych aplikacji, a więc liczba aktywności, które podejmują na telefonie, jest duża – mogą uzależnić się od nich wszystkich. W przypadku młodszych dzieci najczęściej dochodzi do uzależnienia od gier na telefon.

Sygnałami ostrzegawczymi, że dziecko może być uzależnione od smartfona, są następujące zachowania:

• dziecko w wolnym czasie właściwie nie robi nic innego poza korzystaniem z telefonu,
• nie dąży do spotkań z rówieśnikami,
• niechętnie odkłada telefon,
• woli spędzać czas z telefonem w ręce niż z członkami rodziny,
• pogorszyły się jego wyniki w szkole.

Dla dziecka uzależnionego od telefonu staje się on głównym źródłem przyjemności – kontakt z tym urządzeniem powoduje wydzielanie dopaminy, co pobudza ośrodek przyjemności w mózgu. Inne zajęcia przestają u dziecka wywoływać takie uczucie lub staje się ono o wiele słabsze w porównaniu do przyjemności, jaką dziecko odczuwa, trzymając w ręce telefon. Z czasem potrzeba korzystania z telefonu staje się coraz większa, bo mózg zaczyna dopominać się o coraz większą dawkę dopaminy.

Objawy uzależnienia od telefonu:

• dziecko stale ma przy sobie telefon,
• gdy zostanie pozbawione dostępu do niego, staje się zaniepokojone, rozkojarzone, marudne lub agresywne,
• nie odkłada go nawet wtedy, gdy sytuacja tego wymaga (przychodzą goście, przychodzi kolega/koleżanka, jest czas usiąść do posiłku),
• dziecko ma kłopoty z koncentracją na innych czynnościach,
• pojawiają się kłopoty ze snem i wysypianiem się,
• starsze dzieci, korzystające z mediów społecznościowych, odczuwają przymus częstego sprawdzania telefonu, odpisywania na wiadomości,
• dziecko zaniedbuje swoje obowiązki, nie chce już uczestniczyć w zajęciach, które wcześniej chętnie podejmowało.

Jak leczyć uzależnienie od telefonu

Najlepszym rozwiązaniem jest zasięgnięcie porady specjalisty, gdyż działania podejmowane przez rodziców we własnym zakresie mogą okazać się niewystarczające. Wtedy niezbędna jest terapia behawioralna, gdyż nomofobia należy do grupy uzależnień behawioralnych. W czasie leczenia terapeuta pracuje z dzieckiem nad zmianą jego przekonań i zachowań, rozwojem zainteresowań niezwiązanych z telefonem, nauką sensownego korzystania z telefonu, zastąpieniem patologicznych zachowań korzystniejszymi wzorcami zachowań. Dodatkowo dziecko nauczy się relaksacji, popracuje nad asertywnością i rozwojem umiejętności społecznych.

Jeśli chcesz najpierw samodzielnie spróbować zawalczyć z uzależnieniem dziecka od telefonu, powinnaś podjąć następujące kroki:

• porozmawiać z dzieckiem i powiedzieć mu, że według ciebie nadużywa telefonu,
• wyznaczyć zasady korzystania ze smartfona: do czego może służyć i ile czasu można z nim spędzać. Zasady te powinny obowiązywać wszystkich domowników!
• organizować dziecku czas tak, aby nie miało zbyt dużo czasu na nudę,
• zadbać o relacje w rodzinie – spędzać wspólnie czas, dużo ze sobą rozmawiać.

Bardzo ważne jest, aby dać dziecku dobry przykład. Nie uda się leczenie dziecka z uzależnienia od smartfonu, jeśli rodzice sami każdą wolną chwilę spędzają z telefonem w ręce.

Gdzie szukać pomocy, gdy dziecko jest uzależnione od telefonu

W ramach pierwszych działań warto skorzystać z następujących numerów telefonów i adresów:

• 801 889 880 – telefon zaufania, uzależnienia behawioralne (codziennie w godzinach 17:00-22:00),
• 800 100 100 – telefon dla rodziców i nauczycieli, pomoc m.in. w przypadkach zagrożeń związanych z nowymi technologiami (od poniedziałku do piątku w godzinach 12:00-15:00)
• 116 111 – bezpłatny i anonimowy telefon Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę (czynny cały tydzień od 12:00 do 2:00),
• poradnia@uzaleznieniabehawioralne.pl – poradnia online prowadzona przez specjalistów zajmujących się terapią uzależnień, także behawioralnych.

Wiele cennych informacji na temat uzależnienia od nowych technologii znajdziesz na portalach o uzależnieniach behawioralnych:

• Cybernauci,
• Fundacja Orange,
• Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę.

Sprawdź też:

• Jak wybrać smartfon i tablet dla dziecka
• Co czuje dziecko, gdy używasz przy nim telefonu
• Program do kontroli rodzicielskiej na telefon dla dziecka