Chipsy czy gotowane ziemniaki, płatki śniadaniowe czy naturalne płatki owsiane, deser waniliowy czy naturalny jogurt bez cukru – które z nich wybrałabyś dla dziecka? Czujesz różnicę między produktem wysoko przetworzonym a naturalnym? Przeczytaj, na czym ona polega.
Ludzie od zawsze kwasili ogórki, smażyli powidła, wędzili ryby, wekowali warzywa. Wszystko po to, by przedłużyć trwałość świeżego jedzenia i zrobić zapasy na czas, gdy nie będzie ono dostępne. Poza tym niektóre techniki kulinarne, np. gotowanie, sprawiają, że jedzenie jest łatwiej strawne, bezpieczniejsze i dłużej nadaje się do spożycia. W naszych czasach jednak robienie dżemów czy kwaszenie ogórków to bardziej zabawa – łatwiej iść do sklepu i kupić jedzenie, które wyprodukowano w zakładzie spożywczym. Tylko czy jest ono wartościowe? Nie zawsze.
Rozwój przemysłu spożywczego nastąpił, bo potrzeba było coraz większej ilości żywności, która nie psuła się szybko. Jej jakość była na drugim miejscu. Aby to osiągnąć, zaczęto dodawać do jedzenia różne substancje. Później zastosowano też środki, które nie tylko zwiększają trwałość, ale także poprawiają wygląd produktów, ich smak, zapach, konsystencję. Nie zawsze są to składniki naturalne. Producenci chętnie sięgają po te substancje, tzw. dodatkowe, bo ich używanie często obniża koszty produkcji. Ale muszą przestrzegać rygorystycznego prawa, a stosowanie ich musi mieć uzasadnienie technologiczne i nie może wprowadzać w błąd konsumenta. Prawo ściśle określa, jakie substancje mogą być dodawane, do jakich produktów, kiedy i w jakich ilościach.
Zobacz też: Jak zacząć zdrowiej jeść i karmić dziecko? 5 najważniejszych zasad
Wysokie przetwarzanie żywności zwykle zmniejsza w niej ilość naturalnych składników, np. pszenna mąka typ 450, która jest wysoko oczyszczona, ma prawie cztery razy mniej składników mineralnych niż ta sama mąka typ 2000. Ma też sporo mniej błonnika. Z drugiej strony w sklepach są też produkty wzbogacane, do których celowo dodaje się składniki pokarmowe, co zwiększa ich wartości odżywcze. Taka żywność ma spore znaczenie w zapobieganiu niedoborom w diecie, np. jodu – dzięki jodowaniu soli spożywczej.
To żywność, której nie da się wytworzyć w domu. Jest ona poddana obróbce przemysłowej i często zawiera substancje dodatkowe (np. konserwanty, polepszacze smaku, środki spulchniające, barwniki). Spożywanie jej w nadmiarze może mieć zły wpływ na zdrowie. Takie jedzenie zwykle zawiera też dużą ilość dodanego cukru, soli, często złej jakości tłuszczów, których i tak jest sporo w naszej diecie. Często są to tłuszcze typu trans, które zwiększają ryzyko chorób serca. Jedząc tylko produkty wysoko przetworzone nie da się prawidłowo zbilansować diety. Można za to przekroczyć maksymalny dopuszczalny poziom dziennego spożycia składników dodatkowych. Takie dawki ustalane są osobno dla każdej substancji dodatkowej i podawane w przeliczeniu na kilogram masy ciała na dobę. W przypadku małych dzieci (które mają małą masę ciała) łatwiej je przekroczyć.
Zobacz też: Ekologiczne jedzenie dla dzieci - dlaczego jest lepsze
Im krótsza droga jedzenia z pola na stół, tym zdrowiej. Zawiera ono naturalne wartościowe składniki, np. witaminy. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu żywność naturalna, lokalna i sezonowa była podstawą naszego żywienia. Latem jadaliśmy ziemniaki ze zsiadłym mlekiem, zimą zaś kapustę kiszoną w beczkach. Ważne, by pamiętać, że produkty świeże, naturalne i mało przetworzone często mają wyższą wartość odżywczą. Jedzenie ich sprzyja zdrowiu, lepszemu trawieniu, a także dobremu samopoczuciu.
Jedzenie warto przetwarzać w domu i kupować jak najmniej produktów wytworzonych w zakładach przemysłowych. To naprawdę ważne, by jeść głównie produkty świeże, dobrej jakości, mało przetworzone.
Jak przetwarza się w domu?
Jak przetwarza się jedzenie w fabryce?
Zobacz też: Co jeść jesienią? + jadłospis na odporność do druku
Konsultacja: dr inż. Anna Harton, dietetyk, jest pracownikiem naukowym w Zakładzie Dietetyki Wydziału Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie
Eksperci zapewniają, że żywność dostępna w sklepach jest bezpieczna, bo dopuszczono ją do sprzedaży. Czuwają nad tym instytucje kontrolujące rynek. Ale nie da się zaprzeczyć, że w sklepach są produkty, które bardziej nadają się dla niemowląt i małych dzieci , i te, które nadają się mniej. Co to znaczy bezpieczna żywność? To produkty, które nie tylko zawierają składniki odżywcze i dostarczają energię, ale też nie zawierają składników (lub zawierają je w dopuszczalnej przez prawo ilości), które mogłyby być jakimkolwiek zagrożeniem dla zdrowia. Chodzi głównie o substancje dodatkowe , ale też o zanieczyszczenia bakteryjne, pozostałości środków ochrony roślin, metale ciężkie czy związki, które powstają podczas przetwarzania. Żywność w sklepach powinna być bezpieczna pod każdym względem. Gwarantują to producenci, którzy muszą przestrzegać prawa. Normy dla żywnośc i dla niemowląt i małych dzieci są dużo bardziej restrykcyjne niż te dla dorosłych. Zobacz też: Czy warto kupować ekologiczne jedzenie dla dzieci? Dlaczego maluchy powinny jeść dobre produkty? Dzieci są bardziej narażone na szkodliwe działanie substancji zawartych w jedzeniu. Ich układ pokarmowy w pierwszych latach życia, tak jak cały organizm, nie jest w pełni dojrzały. Silniej reaguje na nadmiar i niedobór składników odżywczych i na zanieczyszczenia żywności. Poza tym w przeliczeniu na kilogram masy ciała małe dzieci potrzebują dużo więcej energii i składników odżywczych niż dorośli, więc żywność podawana im powinna być możliwie najbardziej wartościowa. Większe potrzeby organizmu wynikają z bardzo szybkiego tempa wzrostu i rozwoju – z jednej strony dzieci mają szybszy metabolizm, a z drugiej słabszą obronę przed szkodliwymi związkami , które mogą trafiać do przewodu pokarmowego także z nieodpowiednią żywnością. Czego nie wolno dodawać do...
Jak wynika z badań, zaledwie co trzeci Polak patrzy na datę ważności produktu i... jest to najczęściej sprawdzana informacja. Niestety, wciąż za mało wiemy, co oznaczają informacje na opakowaniu i jak je przełożyć na wybór żywności dopasowanej do naszych potrzeb. Etykiety warto czytać, bo... 1. Wybierasz jedzenie korzystne dla zdrowia Znakowanie żywności ma chronić twoje zdrowie i interesy oraz służyć dokonywaniu świadomych wyborów . Na przykład dzięki temu, że na niektórych produktach są informacje o zaletach żywieniowych: że są źródłem wapnia, mają niską zawartość tłuszczu. 2. Ograniczasz pewne składniki w diecie Czyli np. cukier, sól. Zdziwisz się, jak dużo zjadasz ich nieświadomie. Czytając etykiety, możesz ograniczyć w diecie te lub inne składniki, których nie powinnaś spożywać np. ze względu na stan zdrowia. Na etykiecie musi być umieszczony wykaz wszystkich użytych składników – w malejącej kolejności ich masy. Zobacz też: Jak zacząć zdrowiej jeść i karmić dziecko? 3. Znasz wartość odżywczą Obowiązkowa „informacja o wartości odżywczej” zawiera wartość energetyczną produktu oraz ilość tłuszczu, kwasów tłuszczowych nasyconych, węglowodanów, cukrów, białka, soli. Może być uzupełniona o informacje np. o zawartości błonnika . Podawana jest w przeliczeniu na 100 g lub 100 ml produktu. Dodatkowo producent może podać wartość procentową zalecanego dziennego spożycia, która wskazuje, jaką część dziennego zapotrzebowania na energię lub składnik pokrywa 100 g/100 ml produktu (lub porcja). 4. Unikasz alergenów Na liście składników muszą się znaleźć najczęstsze alergeny , np. zboża glutenowe, orzechy lub sezam oraz informacja o alergizujących substancjach, które mogły znaleźć się w produkcie w ilościach śladowych...
Jak wynika z raportu 10 europejskich organizacji konsumenckich, w wielu produktach spożywczych, które kupujemy (także dla dzieci!), znajduje się niebezpieczny akrylamid. Gdzie można go znaleźć i jakich rzeczy powinniśmy unikać w trosce o zdrowie naszych najbliższych? Sprawdźcie! Czym jest akrylamid? To związek chemiczny, który uwalnia się podczas pieczenia lub smażenia produktu w wysokiej temperaturze i niskiej wilgotności. Ma działanie rakotwórcze . Można go znaleźć w wielu produktach, które zjadamy bardzo często, takich jak: chipsy ziemniaczane, frytki, krakersy, płatki śniadaniowe (z wyjątkiem płatków owsianych), ciastka, herbatniki, wafle, pieczywo chrupkie, tostowe, kawa. Trujący akrylamid Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) już w 2015 roku uznał oficjalnie, że substancja ta ma właściwości rakotwórcze. W 2017 roku Komisja Europejska określiła przepisami, jaka ilość akrylamidu jest dopuszczalna w produkowanej żywności, zwłaszcza dla niemowląt i dzieci do 3. roku życia . To właśnie najmłodsze dzieci, z uwagi na niską masę ciała, są najbardziej narażone na niszczące działanie akrylamidu. Przepisy swoje, a życie swoje Unijne przepisy nie gwarantują tego, że producenci będą się do nich stosować, co właśnie odkryto, badając poszczególne produkty zawierające akrylamid. Okazało się, że np. chipsy bardzo często mają przekroczone normy tej trującej substancji (było tak w ok. 30 proc. przebadanych produktów). Kawa zawiera dopuszczalną jej ilość, ale na granicy. Natomiast najgorsze pod tym względem okazały się ciastka, herbatniki oraz wafle. Aż 2/3 zbadanych produktów miało zbyt duże dawki akrylamidu. Zobacz też: Jakimi smakołykami zajadają się dzieci na całym świecie? Najgorsze jest to, że 44 takie produkty kierowane były bezpośrednio do dzieci – opakowane były w kolorowe papierki z...
