Wiemy, co widzi, słyszy i czuje noworodek!

Świat niemowlęcia rządzi się własnymi prawami. Jak wygląda świat noworodka i niemowlęcia: zapytaliśmy dr Grażynę Kmitę, psychologa z Instytutu Matki i Dziecka.

Gdyby noworodek był w stanie od razu zobaczyć i usłyszeć to, co widzisz ty, jego system nerwowy nie wytrzymałby takiej ilości bodźców. Dziecku na początku wystarczy to, co znajduje się w jego bezpośredniej bliskości. W miarę rozwoju mózgu i świadomości polepsza się również wzrok i słuch malca.

Mózg noworodka pracuje 24 godziny na dobę

Narzędzia dla rodziców mamotoja.pl

Kalendarz rozwoju niemowlaka Czytaj więcej

Co prawda każdy noworodek jest inny, ale przeciętnie około 23 godzin na dobę zajmuje mu sen, półsen lub płacz. Tylko godzinę (i to po 5-10 minut w kilku odstępach) dziecko aktywnie czuwa. To zbyt mało, żeby nauczyć się świata – tak stwierdzili naukowcy, których zainteresował fenomen snu noworodka.
Badając zapis EEG mózgu noworodka, doszli do rewelacyjnych wniosków: gdy noworodek śpi, przez cały czas pracuje kora mózgowa, dzięki czemu dziecko uczy się i zdobywa nowe doświadczenia. Po kilku tygodniach może np. rozpoznawać krótkie wierszyki, piosenki czy melodie, których słuchało tylko podczas snu.

Co czuje noworodek

Już kilkudniowy noworodkek jest w stanie rozpoznać mamę po zapachu mleka – wykazały badania Badania Aidana Macfarlane z Uniwersytetu w Oksfordzie. Dzieciom podano dwa tampony – jeden był nasączony mlekiem mamy, drugi – innej kobiety. Okazało się, że aż 3/4 dzieci zwróciło się w stronę tamponu z "ich" mlekiem. Obraz mamy, jaki powoli wyłania się w jego świadomości, jest właśnie mieszaniną zapachu, smaku mleka, dotyku ręki, przytulenia do piersi. Te zmysły są już u noworodka bardzo dobrze rozwinięte.
Dziecko od urodzenia doskonale odróżnia smak. Lubi słodki smak. Gorzkiego smaku nie lubi. Zadziwiające jest to, że dziecko akceptuje również smak słony. Chętnie np. wypije lekko osoloną wodę. Jest to spowodowane przebywaniem przez tak długi czas w wodach płodowych i przyzwyczajeniem się do ich słonego smaku.

Jak widzi noworodek

Początkowo jego świat jest mały. Dziecko skupia się na doznaniach płynących z własnego ciała. Nic dziwnego: widzi w miarę wyraźnie jedynie przedmioty znajdujące się w odległości około 20-30 centymetrów od oczu. Wszystko to, co znajduje się dalej, jest nieostre i zamazane. Dziecko dostrzega wielkie, nakładające się na siebie, niezrozumiałe obrazy, których nie potrafi zlać w całość. Również przyglądając się na przykład twojej twarzy, nie postrzega jej całej. Widzi oddzielnie oczy, usta, włosy, nos.[CMS_PAGE_BREAK]
Dziecko uwielbia przyglądać się poruszającym się przedmiotom. Nie jest jednak w stanie obserwować ich ruchu. Widzi, że znikają, a po chwili są już w innym miejscu. Dziecko spostrzega ich ruch jak montaż fotografii, tak jak na starych filmach.

Eksperyment: co noworodek widzi

Jeśli chcesz wiedzieć, jak widzi twoje dziecko, przeprowadź eksperyment: Połóż otwartą książkę na rozłożonej na kolanach gazecie. Jedno oko zamknij, drugim patrz na książkę, a potem powoli zbliżaj ją do swojej twarzy. Zwróć uwagę, jak szybko druk stanie się rozmazany. Po chwili powtórz ten eksperyment, jednocześnie przesłaniając oko kawałkiem nie całkiem przezroczystej folii. Tak mniej więcej tak widzi noworodek.

Czy noworodek widzi kolory?

Dziecko początkowo dostrzega jedynie różnicę między światłem a ciemnością, białym i czarnym. Razi go zbyt ostre oświetlenie (to dlatego na sali porodowej miał prawie zawsze zamknięte oczy). Jednak już po kilku tygodniach jego wzrok nabiera ostrości. Dziecko będzie w stanie odróżnić od szarości kilka kolorów: żółty, pomarańczowy, czerwony, zielony.
Zamknij się w ciemnym pokoju. Posiedź chwilę, aż Twoje oczy przyzwyczają się do ciemności, a potem rozejrzyj się wokół. Kolory wyglądają zupełnie inaczej niż przy normalnym oświetleniu, różnią się od siebie właściwie tylko odcieniem szarości. Wyraźnie zobaczysz jedynie kontrasty, np. czarne krzesło na tle białej ściany. Tak początkowo twoje dziecko widzi kolory.

To pomoże w rozwoju wzroku noworodka

• Przyciemnione światło. To ważne, by w pierwszych dniach życia dziecko nie było narażone na ostre światło. Niedojrzała jeszcze kora mózgowa nie jest w stanie poradzić sobie z nadmierną ilością bodźców wzrokowych.
• Twarz mamy. Jest najlepszą "zabawką" dla noworodka. Kiedy przechodzisz obok łóżeczka, jak najczęściej pochylaj się nad swoim dzieckiem. Szybko zauważysz, jak chętnie będzie się przyglądać Twej twarzy, szczególnie oczom (poruszają się!), włosom i ustom.
• Karuzelki i pozytywki. Możesz je zawiesić nad łóżeczkiem już dwutygodniowego dziecka. Najlepsze są zabawki poruszające się (niezbyt szybko) i wydające dźwięki.
• Kolorowe zabawki (np. balony). Zawieś pod sufitem (na białym tle doskonale je widać).[CMS_PAGE_BREAK]

Jak słyszy noworodek

Narzędzia dla rodziców mamotoja.pl

Kalendarz rozwoju niemowlaka Czytaj więcej

Dziecko nie potrafi rozpoznać dobiegających do niego dźwięków ani zlokalizować, skąd pochodzą. Dzieje się tak, ponieważ słyszy to, co dorośli nauczyli się ignorować.
Zatrzaskujące się drzwi wywołują u niego tzw. odruch Moro (dziecko całe wzdryga się, gwałtownie rozkłada ramiona). Dzięki zjawisku echa dziecko "słyszy" ten dźwięk wielokrotnie. Zatrzaśnięcie drzwi spowodowało powstanie fali powietrza (jakby wiatru), która odbija się od ścian pomieszczenia.
Dziecko już po urodzeniu rozpoznaje głos mamy. Ale kiedy przestajesz do niego mówić, ono jeszcze długo cię słyszy. Dlatego świat jest dla niego mieszaniną dźwięków, z którą by sobie nie poradził, gdyby nie ucieczki w sen.
Zobacz, jakie są inne ważne odruchy noworodka.

Eksperyment: sprawdź, co noworodek słyszy

Wyobraź sobie, że jesteś w dworcowej hali. Zamknij oczy. Słyszysz głos osoby zapowiadającej pociągi, kroki przechodzących ludzi, odgłosy zamykanych drzwi. Wszystkie te dźwięki mieszają się i odbijają wielokrotnym echem; nie potrafisz dobrze ich odróżnić. Podobnie słyszy noworodek.

To pomoże w rozwoju słuchu noworodka

• Mówienie do noworodka. Do noworodka mów w specyficzny sposób, wyraźnie modulując głos. Okazuje się, że maluszki właśnie to lubią.
• Wiersze i rymowanki. Nawet kiedy maluch jeszcze nie rozumie słów, jego uwagę przyciągają powtarzające się dźwięki i rymy. Później bardzo to pomaga w nauce mowy.
• Spokojna muzyka. Jej słuchanie jest bardzo korzystne dla dziecka. Jak najczęściej śpiewaj mu, nuć kołysanki.

Noworodek widzi zapachy, czuje kolory

Świat pachnie dla dziecka inaczej niż dla nas, ponieważ odczuwa ono zapachy wszystkimi zmysłami: "widzi je", "czuje", "dotyka". Są badania, które potwierdzają fakt, że dziecko łączy wrażenia odbierane przez różne zmysły. To tzw. synestezja. Taką zdolność mają także niektórzy dorośli (słynął z tego np. rosyjski kompozytor Rimski-Korsakow).
Fascynujące okazały się również wyniki badań przeprowadzonych przez Andrew Meltzoffa i Richarda Bortona z Uniwersytetu w Waszyngtonie. Podawali oni do ssania noworodkom dwa specjalnie wykonane smoczki, nie pozwalając im na nie spojrzeć. W jednym końcówka był kulista, w drugim – chropowata. Następnego dnia tym samym dzieciom pokazano smoczki. Okazało się, że dzieci znacznie dłużej przyglądały się temu, który trzymały w buzi, chociaż go przecież wówczas nie widziały.

Polecamy: Nowotwory u dzieci można wyleczyć