Pulsujące ciemiączko – co musisz o nim wiedzieć?

Ciemiączko to miękkie miejsce na głowie niemowlaka. U dziecka w pierwszych miesiącach życia obecne są dwa ciemiączka. Przesuwając palec przez środek dziecięcego czoła w kierunku czubka głowy, napotkasz tzw. ciemię przednie, które kształtem przypomina latawiec i ma wymiary około 2x2 cm. Prowadząc palec dalej, w dół główki, napotkasz drugie ciemię – tylne. Ma kształt trójkąta i mierzy zwykle około 1x1 cm. Niepokój wzbudza zwykle ciemiączko przednie, które jest większe i może pulsować.

Pulsujące ciemiączko u niemowlaka

Bardzo ważny jest wygląd przedniego ciemiączka. Prawidłowe jest lekko zapadnięte i nieznacznie pulsujące. Zatem na pytanie, czy ciemiączko powinno pulsować, jest tylko jedna odpowiedź. Tak: pulsujące ciemiączko jest normą! Pulsowanie to skutek rytmicznej zmiany ciśnienia wynikającej z pompowania krwi przez serce dziecka.

Ciemiączka szybko reagują na każdą zmianę ciśnienia w główce, więc mogą uwypuklać się np. podczas płaczu niemowlaka. Zdarza się też, że ciemiączko zapada się lub uwypukla na dłużej, co nie jest objawem korzystnym.

Wypukłe pulsujące ciemiączko

Jeśli przednie pulsujące ciemię jest wypukłe, albo twarde, napięte i słabo pulsujące, choć niemowlę jest spokojne – to sygnał, że doszło do niebezpiecznego wzrostu ciśnienia śródczaszkowego. Wtedy dziecko koniecznie musi obejrzeć lekarz!

Wzrost ciśnienia śródczaszkowego wypycha zawartość główki przez otwory w czaszce, dlatego skóra na ciemiączku unosi się, a ono samo staje się wypukłe. Dzieje się tak np. w przypadku gromadzenia się płynu mózgowo-rdzeniowego w komorach mózgu, czyli wodogłowia.

Wklęsłe ciemiączko

Jeśli przednie ciemiączko jest zapadnięte, to może być sygnał odwodnienia organizmu (np. wskutek biegunki czy wymiotów). Towarzyszą mu inne niepokojące objawy: dziecko ma wyostrzone rysy twarzy, spierzchnięte wargi, suche śluzówki, zapadnięte oczy. Ponieważ odwodnienie niemowlaka jest bardzo niebezpieczne, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza (a czasem nawet wezwać pogotowie).

Jak pielęgnować ciemiączka?

Ciemiączka pielęgnuje się jak resztę główki niemowlaka. Są pokryte mocną błoną łącznotkankową, dzięki czemu mózg dziecka jest dobrze chroniony. Zwykłe codzienne zabiegi pielęgnacyjne, takie jak czesanie czy mycie główki na pewno ich nie uszkodzą. Trzeba jednak chronić główkę dziecka przed uderzeniami, np. przed upadkiem z przewijaka.

Kiedy zarosną pulsujące ciemiączka?

Na początku głowa dziecka rośnie szybciej niż pozostałe części ciała. W pierwszych tygodniach ciemiączka mogą się powiększać. Dopiero po tym czasie zaczną zarastać. Proces ten następuje powoli, by rosnący mózg dziecka miał dużo miejsca. Tylne ciemię znika zwykle między 6. a 4. miesiącem życia. Przednie zarasta między 10. a 18. miesiącem życia dziecka.

Lekarz podczas każdej wizyty kontroluje tempo zarastania ciemion, gdyż:

• za szybkie zarastanie ciemiączka może zaburzać prawidłowy rozwój mózgu,
• zbyt wolne zarastanie ciemiączka może być sygnałem krzywicy lub niedoczynności tarczycy.
  

W razie jakichkolwiek podejrzeń lekarz skieruje dziecko na badania i ewentualnie zmieni dawkowanie witaminy D. Na szczęście w większości przypadków okazuje się, że wolniejsze czy odwrotnie – szybsze tempo zarastania pulsującego ciemiączka nie oznacza poważnej dolegliwości, tylko jest cechą rodzinną.

Zobacz także:

• Ciemieniucha – dlaczego powstaje i jak się jej pozbyć
• Pielęgnacja włosów dziecka
• Zniekształcona główka niemowlaka – rodzaje deformacji i leczenie