Główka noworodka może być nieco zniekształcona porodem. W pierwszych tygodniach życia to naturalne zjawisko. Jednak głowa niemowlaka powinna już mieć regularny owalny kształt. Niestety nie zawsze tak się dzieje. Zdarza się też, że u noworodków, które urodziły się z okrągłą główką, z czasem czaszka staje się zniekształcona. Wszystko dlatego, że czaszka noworodka i niemowlęcia jest plastyczna – jej kości nie są jeszcze zrośnięte, a pomiędzy nimi znajdują się nieskostniałe przestrzenie zwane ciemiączkami.
Spis treści:
Czaszka noworodka składa się z takich samych kości jak u dorosłego. Są to: kość czołowa, kość potyliczna, po dwie kości skroniowe i ciemieniowe, kość klinowa i kość sitowa. Liczba kości czaszki u człowieka jest taka sama przez całe życie, jednak u dziecka ich kształt i połączenia są nieco inne. U noworodka szwy czaszkowe nie są skostniałe, a w niektórych miejscach jest wyraźna przerwa między kośćmi, którą nazywa się ciemiączkiem. Wypełniona jest ona tkanką łączną, która przybiera postać błony. Na czaszce noworodka są dwa wyraźne ciemiączka: przednie i tylne. U wcześniaków można zaobserwować jeszcze ciemiączka boczne, które u dzieci urodzonych o czasie są już zarośnięte.
Ciemiączko przednie ma kształt rombu i znajduje się między kośćmi czołowymi a ciemieniowymi – na środku główki wysoko nad czołem dziecka. Ma wymiary od 2x2 cm do 3x5 cm. Ciemiączko tylne położone jest dalej w kierunku tyłu główki, między kością potyliczną a kośćmi ciemieniowymi. Ma kształt trójkąta i szerokość ok. 1 cm.
Główka niemowlaka kształtuje się przez cały okres noworodkowy, niemowlęcy i dziecięcy, przez okres dojrzewania, a nawet po nim. Wzrost czaszki dziecka jest najintensywniejszy w pierwszych trzech latach życia. Ciemiączka, czyli wolne przestrzenie pomiędzy kośćmi czaszki, zarastają: ciemiączko przednie między 9 a 18 miesiącem życia, tylne – dużo szybciej, w 6-8 tygodniu życia. Ale główka dziecka po zarośnięciu ciemiączek nadal rośnie. Mózg powiększa się aż do 7 roku życia, a wraz z nim rośnie czaszka. Jest to możliwe dzięki temu, że kości czaszki jeszcze długo nie zrastają się sztywnymi szwami.
Kości czaszki dziecka połączone są chrząstkozrostami, które w miarę wzrostu mózgu rozszerzają się, ale dzięki kostnieniu ich fragmentów położonych przy kościach, nie stają się coraz szersze, za to powiększają się kości. Proces ten zachodzi aż do dorosłości i może trwać nawet po zakończeniu okresu dojrzewania. Szwy zarastają w różnym czasie.
Najwięcej zniekształceń główki niemowlaka powstaje już po narodzinach. Do powstania spłaszczenia główki po jednej stronie lub z tyłu głowy najczęściej przyczynia się długie przebywanie dziecka w tej samej pozycji. Czasami wynika to np. z kręczu szyi u niemowlaka, który wymusza na dziecku konkretne ułożeń główki. Czasami do zniekształcenia głowy niemowlęcia przyczyniają się rodzice – np. kładą dziecko zawsze na plecach, trzymają je zbyt długo i często w leżaczkach czy bujaczkach, które zmieniają układ sił działających na kości czaszki niemowlęcia.
Zniekształcenia główki niemowlaka mogą pojawić się również już w życiu płodowym. Często są wynikiem:
Część zniekształceń powstaje w czasie porodu siłami natury, gdy główka przeciska się przez kanał rodny.
Powstaje w wyniku mechanicznego niesymetrycznego ucisku na główkę dziecka (plagicefalia ułożeniowa lub pozycyjna) albo wskutek przedwczesnego jednostronnego zarośnięcia szwów czaszkowych.
Cechą charakterystyczną plagicefalii jest niesymetryczne spłaszczenie główki niemowlęcia, do którego dochodzi w bocznej lub boczno-tylnej części głowy. Asymetria najlepiej widoczna jest od góry – główka ma skośny kształt.
Rodzice, którzy zauważą skośnogłowie u swojego dziecka, powinni pójść do pediatry. Lekarz postara się ustalić przyczyny, które leżą u podstaw deformacji, zleci też najpewniej konsultację z neurologiem, ortopedą i fizjoterapeutą lub osteopatą. Bardzo ważne jest podjęcie rehabilitacji, gdyż nieleczona plagiocefalia przyczynia się do powstania asymetrii twarzy, skoliozy, wad zgryzu.
W terapii wykorzystuje się ćwiczenia, specjalne poduszki, a w skrajnych przypadkach kaski ortopedyczne, które dziecko musi nosić przez 23 godziny na dobę. Gdy skośnogłowie jest wynikiem przedwczesnego zarośnięcia szwów czaszki, konieczna może być operacja. Podjęcie leczenia jak najwcześniej jest ważne, gdyż zaobserwowano, że dzieci z plagiocefalią mogą rozwijać się wolniej od rówieśników.
Powstaje wskutek zbyt długiego leżenia na plecach lub wtedy, gdy przedwcześnie zarośnie szew strzałkowy. Cechą charakterystyczną krótkogłowia jest spłaszczenie i poszerzenie tylnej części czaszki. Deformację najlepiej widać z boku i od góry – tył czaszki jest płaski, a główka oglądana z góry ma kształt trapezu.
Leczenie brachycefalii polega na terapii u rehabilitanta, stosowaniu pozycji ułożeniowych oraz specjalnej poduszki, która odciąża spłaszczony tył głowy. Czasami stosuje się kask ortopedyczny – przez kilka tygodni lub miesięcy. Po jego zdjęciu główka dziecka ma skorygowany kształt. Gdy zawiodą zachowawcze metody leczenia, stosuje się operacyjną korekcję, czyli plastykę głowy.
Deformację wywołuje przedwczesne zarośnięcie szwu strzałkowego. Głowa dziecka staje się wtedy wąska i wydłużona ku tyłowi, a na jej szczycie widoczne może być podłużne uwypuklenie. Deformacja najlepiej widoczna jest z boku.
Skafocefalia jest wadą wrodzoną, a nie ułożeniową. Najczęściej występuje u wcześniaków, ale zdarza się, że rozwija się u płodów, których główka utknie pod żebrami matki.
Ponieważ główka noworodka jest bardzo plastyczna, leczenie należy rozpocząć od razu. Stosuje się pozycje ułożeniowe i terapię u fizjoterapeuty. Czasami stosuje się kask ortopedyczny.
Ilustracje pochodzą z serwisu: Adobe Stock
Źródło: Wzrost i rozwój twarzoczaszki, Mirosław Kulewicz, Klinika Chirurgii Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie
Przeczytaj też:
Obwód głowy dziecka zmienia się szybko. Najszybciej głowa rośnie w okresie niemowlęcym. Po miesiącu główka niemowlęcia może już być większa o 2-3 cm w porównaniu do obwodu głowy noworodka. W dodatku rozmiary czapek dla dzieci bywają różne nawet w ramach jednej kolekcji tego samego producenta – rozmiar czapki widoczny na metce nie musi ściśle odpowiadać rozmiarowi, jaki orientacyjnie przyporządkowuje się do danego wieku dziecka. Najlepszą metodą na dobranie idealnego rozmiaru czapeczki jest zmierzenie obwodu głowy i poznanie obwodu konkretnej czapki. Jeśli nie masz takiej możliwości, skorzystaj z tabeli, która zawiera przybliżony obwód głowy i pasujący do niego wiek dziecka (podajemy je niżej). Obwód głowy a wiek dziecka i rozmiary czapeczek Rozmiar czapki trzeba dobrać wyjątkowo starannie, bo od jej dopasowania do głowy zależy, jak dobrze będzie chronić przed zimnem i wiatrem. Nie bez znaczenia jest także komfort noszenia czapki: maluch na pewno nie będzie chętnie jej wkładał, jeśli okaże się ciasna albo będzie zsuwać się na oczy. Aby ułatwić rodzicom zadanie, powstały tabele, dzięki którym łatwo sprawdzić, jaki obwód głowy mają dzieci w różnym wieku. Wartości w tabeli rozmiarów są uśrednione. Nawet dzieci w tym samym wieku mogą mieć mniejszy lub większy obwód głowy. Obwód głowy dziecka najlepiej mierzyć przed każdym zakupem czapki. Szczególną ostrożność należy zachować przy mierzeniu rozmiaru i obwodu grubej czapki zimowej, aby wynik nie był zafałszowany. Obwód głowy a wiek dziecka: tabela dla dziewczynek W tabeli z rozmiarami czapek dla dziewczynek znajdziesz przybliżone obwody głowy dopasowane do wieku dziecka od urodzenia do ok. 13. roku życia. Przed zakupem upewnij się, że wybrany rozmiar czapki zgadza się z obwodem głowy twojego dziecka. wiek dziecka obwód głowy w cm...
Niemowlęta do pierwszego roku życia nie powinny spać na poduszce. Jednak sen w foteliku (a niemowlęta często w nim śpią!) albo w wózku spacerowym rządzi się nieco innymi prawami. Dlatego korzystanie z poduszki motylka jest dozwolone i... wygodne! Poduszka motylek: Zalety poduszki motylka Kiedy i jak używać poduszki motylka? Jak układać dziecko na poduszce motylku? Poduszka motylek Poduszka head care Poduszka motylek z materacykiem Poduszka motylek w zestawie Poduszka head care ortopedyczna Zalety poduszki motylka Poduszka motylek jest poduszką antywstrząsową. Jej zadaniem jest podpieranie główki niemowlęcia np. podczas spaceru w wózku czy w czasie jazdy w foteliku samochodowym. Pozwala podeprzeć główkę z kilku stron, zapobiegając jej niekontrolowanemu kiwaniu się, co chroni delikatny odcinek szyjny kręgosłupa dziecka. Dbanie o kręgosłup niemowlęcia od pierwszych tygodni jest ważne dla rozwoju dziecka i zapobiegania wadom postawy. Kiedy i jak używać poduszki motylka? Poduszki motylka należy używać wyłącznie w sytuacjach, gdy główka niemowlęcia może kołysać się lub zwisać w wyniku wstrząsów. Dlatego warto wkładać ją dziecku pod głowę w czasie jazdy wózkiem po nierównym podłożu , a także podczas podróży samochodem z niemowlęciem . Nie należy korzystać z niej , gdy dziecko śpi bez stałego nadzoru osoby dorosłej – nie wkładaj pod głowę poduszki motylka niemowlęciu, które masz zamiar zostawić śpiące np. w przydomowym ogródku w gondoli . Spacer to inna sytuacja – dziecko masz cały czas na oku. Najmniejsze zagrożenie dla dziecka wynikające ze stosowania poduszki jest wtedy, gdy znajduje się ono przypięte w pozycji półleżącej. Nie ma możliwości obrócić się i wcisnąć nosa i ust w poduszkę, co może zagrażać jego zdrowiu i życiu. Zatem poduszka motylek nie stwarza...
To straszna wiadomość, gdy poprzez złe użytkowanie produktów przeznaczonych dla matek i ich dzieci, umiera dziecko. Te poduszki zostały stworzone z myślą o karmiących mamach . Miały za zadanie pomagać mamom w ułożeniu dzieci w czasie karmienia. Niestety pomimo ostrzeżeń na opakowaniu, niektórzy rodzice postanowili wbrew zaleceniom producentów, pozostawić na nich śpiące dzieci. Niemowlę leżące na dość wysokiej poduszce w czasie snu może się z niej zsunąć . Jego głowa pochyla się do przodu i broda łączy się z klatką piersiową. Ściśnięcie takie powoduje brak powietrza, a tym samym uduszenie. Dlaczego należy się bać obrzęku krtani? Niemowlę nie jest w stanie podciągnąć się, nie ma wystarczającej siły by zmienić swoje położenie. Drzemka po karmieniu, może zakończyć się więc ogromną tragedią. Lekarze ostrzegają Dziecko powinno leżeć w łóżeczku, czy kołysce na płaskiej powierzchni. Nie powinno mieć żadnych kocyków leżących przy twarzy, które mogłyby sobie w sposób przypadkowy i niekontrolowany zarzucić na twarz. Nie możemy zapominać o tak istotnych sprawach, które decydują o bezpieczeństwie naszych dzieci. Korzystacie z poduszki do karmienia? Nie pozostawiajcie na niej śpiącego dziecka. Ostrzeżcie inne mamy! Jak powinien spać noworodek? W czym położyć dziecko spać? źródło: popsugar.com
