Wzmożone napięcie mięśniowe – ćwiczenia Pawła Zawitkowskiego

Wzmożone napięcie mięśniowe u niemowląt (a także u dzieci w starszym wieku) wymaga rehabilitacji, którą warto wspomóc prostymi ćwiczeniami w domu, polecanymi przez fizjoterapeutę Pawła Zawitkowskiego. Pamiętaj, że im wcześniej dziecko zacznie być rehabilitowane przez doświadczonego fizjoterapeutę, wspierane odpowiednimi ćwiczeniami w domu, tym większe ma szanse na prawidłowy rozwój psychomotoryczny. Przedstawiamy ćwiczenia na wzmożone napięcie mięśniowe, które możesz wykonywać z dzieckiem w domu.

Spis ćwiczeń na wzmożone napięcie mięśniowe:

• masaż na wzmożone napięcie mięśniowe
• ćwiczenia w domu na wzmożone napięcie: turlanie, przetaczanie
• ćwiczenia na piłce na wzmożone napięcie mięśniowe
• dotykanie różnych faktur
• pielęgnacja noworodka ze wzmożonym napięciem mięśniowym
• noszenie niemowlaka „na fasolkę”

Wzmożone napięcie mięśniowe - ćwiczenia i rehabilitacja

Gdy u dziecka występuje wzmożone napięcie mięśniowe, należy jak najszybciej rozpocząć rehabilitację. Fizjoterapeuta dziecięcy dobierze odpowiednie techniki. Pokaże także, w jaki sposób należy ćwiczyć z dzieckiem w domu. Odpowiednio dopasowane ćwiczenia sprawią, że dziecko uzyska optymalne napięcie mięśniowe. Bardzo ważne jest zaangażowanie rodziców – odpowiednia pielęgnacja, sposób noszenia, ćwiczenie z maluszkiem w domu. Efekty rehabilitacji można zauważyć już po pierwszych tygodniach.

Masaż na wzmożone napięcie mięśniowe u niemowlaka

Połóż dziecko na złączonych udach (wzdłuż, a nie w poprzek nóg) buzią do ciebie. Unieś kolana, by główka była wyżej niż reszta ciała. Nóżki chwyć w okolicy ud i oprzyj o swą klatkę piersiową. Z wyczuciem przesuwaj je w lewo i w prawo, w górę i w dół, aby przyzwyczaić dziecko do ruchu. Połóż otwarte dłonie na jego barkach. Delikatnie, ale pewnie obniżaj je i ugniataj tak jak ciasto.

Fizjoterapeuta radzi: Noworodek, który czuje spokojny, pewny, rytmiczny ruch, dotyk całej dłoni mamy i słyszy jej uspokajający głos, łatwiej się rozluźnia.

Ćwiczenia w domu na wzmożone napięcie mięśniowe: turlanie, przetaczanie

Gdy dziecko przyzwyczai się już do zabawy w „ugniatanie ciasta”, przyjdzie kolej na nową zabawę. Ułóż je teraz na brzuszku w poprzek swoich ud. Obniż nieco kolana. Połóż rękę na pupce dziecka i bardzo spokojnie przetaczaj je na boki (pamiętaj: zawsze turlaj je w swoim kierunku!). Po każdym ruchu poczekaj na reakcję dziecka. Przetaczaj maluszka w jedną i drugą stronę, odwracając je głową w przeciwnym kierunku.

Fizjoterapeuta radzi: W czasie tej zabawy możesz dodatkowo powoli unosić na przemian swoje kolana. Dzięki temu twojemu dziecku łatwiej będzie akceptować zmiany pozycji ciała.

Ćwiczenia dla niemowlaka z napięciem mięśniowym: bujanie na piłce

Weź dziecko na ręce, usiądź na piłce. Balansuj biodrami na boki, do przodu i do tyłu. Delikatne bujanie przyzwyczai twoje dziecko do zmian ułożenia ciała i ćwiczy zmysł równowagi. W tej pozycji możesz również karmić piersią. Delikatne kołysanie pomoże też złagodzić twoje pociążowe bóle kręgosłupa.

Fizjoterapeuta radzi: Zanim usiądziesz na piłce z dzieckiem w ramionach, pobujaj się na niej sama. Przez kilka dni siadaj i ćwicz utrzymywanie równowagi. Potem, już w czasie zabawy, obserwuj dziecko. Jeśli cokolwiek cię zaniepokoi, przerwij ćwiczenie.

Wzmożone napięcie mięśniowe – dotykanie różnych faktur

Dotykając dziecko delikatnie, całą dłonią, szybko uspokoisz je i nawiążesz z nim znakomity kontakt. Gdy już przyzwyczai się do różnych faktur, z którymi styka się codziennie, np. twoich dłoni, włosów, brody taty, możesz spróbować dotykać ciała dziecka różnymi materiałami. Przygotuj futerko, jedwabny szal czy gumową piłeczkę z wypustkami. To bardzo urozmaici wasze zabawy. Przedmioty te możesz dawać dziecku do rączek, głaskać nimi po jego nóżkach i brzuszku, przytulać mu do policzków.

Fizjoterapeuta radzi: Zawsze kiedy wprowadzasz kolejne materiały, zwracaj uwagę, aby były one ciepłe i nie drażniły skóry dziecka. Przed zmianą pieluszki lekko ogrzej w dłoniach nawilżane chusteczki, aby maluch nie miał kontaktu z mokrym i zimnym materiałem.

Pielęgnacja noworodka ze wzmożonym napięciem mięśniowym

W czasie zmiany pieluszki, ubierania, rozbierania i każdej innej czynności pielęgnacyjnej, zamiast unosić dziecko, obracaj je na boki. Rób to powoli, tak by noworodek „nadążył” za twoimi ruchami. Przy okazji obrotu na plecki pozwól mu na chwilę odpoczynku. Może ma teraz ochotę swobodnie pomachać rączkami i nóżkami?

Fizjoterapeuta radzi: Aby sprawnie obracać dziecko na boki, a potem na brzuch, wystarczy, jeżeli jedną rękę ułożysz między jego nóżkami a drugą pod pupą. Wtedy trzymasz jego miednicę tak jak piłkę. Wystarczy obrót rąk i niemowlę samo zmienia pozycję.

Jak nosić niemowlę ze wzmożonym napięciem mięśniowym?

Najlepiej na fasolkę: tak, by pupa dziecka leżała w zagłębieniu twojego łokcia, a całe ciało opierało się z jednej strony o twój brzuch, a z drugiej o przedramię. Drugą dłonią koniecznie podtrzymuj pupę i nóżki.

Fizjoterapeuta radzi: Niemowlę w tej pozycji może być bokiem, tyłem lub przodem do ciebie. Możesz je tak układać w trakcie karmienia. Postaraj się wtedy sama rozluźnić – to „wygasi” niepokój i sztywność małego ciałka.

Objawy wzmożonego napięcia mięśniowego u niemowląt

Idź z dzieckiem do lekarza, jeśli:

• Niemowlę powyżej 3. miesiąca życia ciągle zaciska piąstki, nie otwiera ich nawet podczas zabawy i kąpieli (pamiętaj, że zaciskanie piąstek u noworodka i niemowląt do 2–3 miesiąca to normalne zjawisko). Zdrowe dziecko będzie je czasem zaciskało, ale częściej rozluźniało.
• Noworodek jest niespokojny, źle je i śpi, do tego wykonywanie najprostszych czynności pielęgnacyjnych jest utrudnione, ponieważ dziecko nawet przez chwilę się nie rozluźnia.
• Dziecko przesadnie reaguje na każdy bodziec, trudno je uspokoić i przytulić.
• Niemowlę, leżąc na plecach lub na boku, cały czas odgina główkę do tyłu, rączki i nóżki wciska w podłoże (robi mostek). Ułożone na plecach, stale wygina się na jedną stronę, przy czym utrzymuje taką asymetrię niezależnie od pozycji i pory dnia.
• Ma stale skrzyżowane, wyprężone lub zgięte nogi, jego ruchy wydają się chaotyczne i przypadkowe.
  Uwaga! Wzmożone napięcie mięśniowe może zdiagnozować jedynie lekarz. Konieczna jest wtedy rehabilitacja pod kierunkiem specjalisty.

Zobacz także:

• Kiedy trzeba iść z dzieckiem do neurologa
• Najważniejsze informacje o napięciu mięśniowym u dzieci
• Ważne badania dziecka w pierwszych latach życia

Konsultacja merytoryczna

Paweł Zawitkowski

Fizjoterapeuta DT-Bobath, specjalizuje się w terapii neurorozwojowej, oddechowej i terapii jedzenia. Konsultant Kliniki Neonatologii i Intensywnej Terapii Noworodka w Instytucie Matki i Dziecka