Bilans dziecka – w jakim wieku, czy jest obowiązkowy?
Bilans zdrowia dziecka to bardzo ważne badanie, które pozwala ocenić, czy dziecko rozwija się prawidłowo i wykryć ewentualne problemy zdrowotne. Zgodnie z rozporządzeniem ministerstwa zdrowia dziecko powinno mieć wykonane ok. 10 bilansów do czasu osiągnięcia pełnoletności. Kiedy się je wykonuje?
Regularnie wykonywane bilanse zdrowia dziecka pozwalają na wczesnym etapie wykryć różne nieprawidłowości w rozwoju. Umożliwiają też szybkie podjęcie leczenia, które pozwoli zlikwidować problem lub ograniczyć jego postęp.
Na bilans zdrowia można zgłosić się do przychodni, pod której opieką jest dziecko. Badanie przeprowadza lekarz rodzinny razem z pielęgniarką. Jest ono bezpłatne. Sprawdź, w jakim wieku wykonuje się bilans zdrowia dziecka.
Spis treści:
- Co to jest bilans zdrowia dziecka?
- Czy bilans zdrowia dziecka jest obowiązkowy?
- Kiedy wykonuje się bilanse zdrowia? – wiek dziecka
- Bilans zdrowia dziecka: czy można wykonać badanie prywatnie?
Co to jest bilans dziecka?
Bilans zdrowia to kompleksowe badanie okresowe, podczas którego lekarz ocenia stan zdrowia dziecka. W trakcie badania sprawdza się, czy dziecko nie ma:
- wad wzroku,
- wad słuchu,
- wad postawy (np. skoliozy, płaskostopia),
- zaburzeń ciśnienia tętniczego,
- zaburzeń wzrostu (np. niskorosłości),
- problemów w rozwoju psychicznym,
- zaburzeń psychosomatycznych,
- niedowagi lub otyłości.
Do oceny rozwoju fizycznego dziecka wykorzystuje się siatki centylowe.
Czy bilans zdrowia dziecka jest obowiązkowy?
Dziecko ma prawo do bilansu zdrowia, a lekarz ma obowiązek go wykonać. Rodzice jednak nie mają obowiązku zgłaszać się z dzieckiem na bilanse. Warto jednak to robić. To ważne badania profilaktyczne, które pozwalają dbać o zdrowie dziecka aż do osiągnięcia przez nie dorosłości.
Najczęściej rodzice zgłaszają się na bilans zdrowia z niemowlęciem i młodszym dzieckiem. Tylko ok. 65 procent nastolatków przychodzi na bilanse. Tymczasem wiek szkolny to ważny etap w rozwoju. Warto monitorować, czy dziecko rozwija się w tym czasie prawidłowo i w razie potrzeby wdrożyć odpowiednie leczenie.
Kiedy wykonuje się bilanse zdrowia dziecka?
Bilans dziecka – w jakim wieku należy go wykonać? Każdy etap rozwoju dziecka jest kontrolowany właśnie przez to badanie. W pierwszym roku życia wykonuje się aż 4 bilanse zdrowia, w tym pierwszy zaraz po urodzeniu, w szpitalu. Do kolejnych dziecko ma prawo w wieku 2, 6, 10, 14 i 18 lat.
Bilans dziecka – w jakim wieku:
Bilans zdrowia noworodka, tzw. bilans zerowy – w pierwszych dobach życia
Bilanse zdrowia niemowlaka – w 1. roku roku życia
- ok. 6. tygodnia życia
- między 3. a 6. miesiącem życia
- między 9. a 12. miesiącem życia (tzw. bilans roczniaka)
Bilanse zdrowia dziecka w wieku szkolnym
Pierwszy bilans zdrowia dziecka – tzw. zerowy
Wykonywany jest w szpitalu tuż po narodzinach. Jego celem jest wykluczenie wad i nieprawidłowości, które mogły powstać w czasie ciąży i porodu. Badane są: oddech i praca serca dziecka, odruchy, napięcie mięśni, dziecko jest ważone i mierzone (długość ciała, obwód główki i klatki piersiowej), oceniana jest barwa skóry.
Pobiera się też krew z pięty dziecka, aby wykonać badania przesiewowe w kierunku chorób metabolicznych: hipotyreozy, fenyloketonurii, mukowiscydozy i innych (np. SMA). U noworodka przeprowadza się również przesiewowe badanie słuchu, badanie w kierunku wad serca oraz badanie stawów biodrowych.
Skala Apgar pomaga ocenić stan noworodka tuż po narodzinach. Przeprowadza się ją w pierwszych chwilach życia dziecka. Lekarz ocenia:
- częstość oddechów,
- akcję serca,
- napięcie mięśniowe,
- reakcję na cewnik przy odśluzowaniu,
- kolor skóry malucha.
Badanie skali Apgar powtarza w 3., 5., ewentualnie 10. i 20. minucie życia dziecka. Za każdą z badanych cech noworodek może dostać od 0 do 2 punktów.
Na czym polega badanie słuchu? W przewodzie słuchowym dziecka umieszcza się czułą sondę (to nie boli). Rejestruje ona cichy sygnał, który powstaje w tzw. ślimaku, który jest w uchu wewnętrznym. Jeżeli badanie wypada pozytywnie, oznacza to, że dziecko słyszy.
Bilanse zdrowia niemowlaka
Badania bilansowe w pierwszym roku życia uznaje się za najważniejsze, gdyż właśnie wtedy możliwe jest wykrycie nieprawidłowości, które można poddać leczeniu lub rehabilitacji, aby umożliwić dziecku prawidłowy rozwój.
Podczas bilansu zdrowia niemowlaka lekarz ocenia rozwój ruchowy dziecka, sprawdza odruchy, ocenia symetrię ciała i stawy biodrowe (w przypadku podejrzenia nieprawidłowości w budowie stawów, dziecko jest kierowane na badanie USG stawów biodrowych, które pozwala wykryć dysplazję i podjąć nieinwazyjne leczenie). Dziecko jest też ważone i mierzone.
Pediatra sprawdza, czy niemowlę nie ma zeza i czy wodzi wzrokiem za przesuwanym przed oczami palcem. Takie badanie zostanie powtórzone za rok, na kolejnym bilansie zdrowia dziecka.
Pod koniec pierwszego roku, gdy dziecko zaczyna chodzić, lekarz ocenia także budowę stóp i ponownie bada ruchomość stawów.
Uwaga! Wcześniaki powinny być zbadane w 4., 8. i 12. tygodniu życia przez okulistę, który sprawdzi, czy nie cierpią na retinopatię (poważną chorobę oczu), a w ciągu trzech pierwszych miesięcy życia przez neurologa (ocenia rozwój ich układu nerwowego).
Bilanse zdrowia przedszkolaka
Bilans zdrowia 2-latka
Bilans dwulatka składa się z dwóch części: pytań do rodzica i badania dziecka. Pediatra pyta o przebyte przez dziecko choroby i urazy. Badanie dziecka obejmuje ocenę rozwoju ruchowego i intelektualnego. Lekarz sprawdza wzrost i wagę dziecka i nanosi je na siatkę centylową, sprawdza, czy maluch mówi i rozumie polecenia. Bada też postawę dziecka oraz jego sposób poruszania się, ogląda stopy i kolana malucha, ogląda zęby dziecka. U chłopców badane są też genitalia w celu wykluczenia stulejki i wnętrostwa. Badany jest też wstępnie wzrok dziecka.
Bilans zdrowia 4-latka
Wygląda bardzo podobnie do bilansu dwulatka, ale jest bardziej szczegółowy. Między innymi dokładniej badany jest wzrok dziecka. Lekarz poprosi, aby rozpoznało (najpierw jednym oczkiem, potem drugim) podświetlone zwierzątka na tablicy. Jeśli dziecko nie będzie w stanie tego zrobić, pediatra skieruje dziecko na badania u okulisty.
Badanie bilansowe ma także na celu ocenę rozwoju psychoruchowego dziecka. Oceniana jest postawa ciała, budowa stóp i kolan, rozwój mowy, uzębienie. Pediatra przeprowadza też wywiad z rodzicem, aby dowiedzieć się, jak najwięcej o stanie zdrowia malucha.
Bilanse zdrowia dziecka w wieku szkolnym
W czasie edukacji w szkole podstawowej i średniej, czyli w czasie trwania obowiązku szkolnego, dziecko może przejść 4 bilanse. W celu ich wykonania trzeba zgłosić się na bilans do przychodni, do której zapisane jest dziecko.
Bilans zdrowia 6-latka
Lekarz bada postawę ciała w celu wykluczenia lub wykrycia skoliozy, ocenia budowę kolan i stóp (koślawość, szpotawość). Sprawdzana jest tzw. lateralizacja, czyli która półkula mózgowa jest u dziecka dominująca, czy dziecko jest prawo- czy leworęczne, badany jest wzrok dziecka, a u chłopców ponownie przeprowadza się badanie narządów płciowych. Bilans ten pomaga też ocenić, czy dziecko jest gotowe do podjęcia nauki w szkole.
Bilans zdrowia 10-latka
Bilans dziesięciolatka wygląda podobnie do tego z szóstego roku życia. Nie bada się już narządów płciowych chłopców, za to przeprowadza się badanie wzroku w celu wykrycia ewentualnego daltonizmu.
Bilans zdrowia 14-latka
Bilans poszerzony zostaje o ocenę dojrzałości płciowej i badanie tarczycy. Pediatra może skierować dziecko na wykonanie podstawowych badań: morfologii, badania moczu, rtg klatki piersiowej lub kręgosłupa.
Bilans zdrowia 18-latka
To ostatni bilans zdrowia dziecka. Lekarz ocenia rozwój psychiczny i fizyczny nastolatka. Rozmawia z dzieckiem na tematy dotyczące zdrowego stylu życia i negatywnego wpływu używek, pyta o plany zawodowe.
Bilans zdrowia dziecka prywatnie
Czy bilans zdrowia dziecka można wykonać prywatnie? Tak badanie można wykonać w ramach prywatnej opieki medycznej.
Podstawa prawna:
- Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2013 r. poz. 1248)
- Ustawa z dnia 12 kwietnia 2019 r. o opiece zdrowotnej nad uczniami (Dz.U. z 2019 r. poz. 1078)
Zobacz także: