Reklama

Meningokoki to bakterie, które mogą spowodować inwazyjną chorobę meningokokową. Zachorowania spowodowane meningokokami zdarzają się rzadko, gdyż bakterie te nie są bardzo zakaźne. Jednak kontakt z nosicielem lub chorym może mieć bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia dziecka, jeśli jest ono podatne na zakażenie tymi bakteriami. Ochronę stanowi szczepionka przeciw meningokokom. Wyjaśniamy, kiedy szczepić dziecko, jakie są rodzaje szczepionki oraz jakie przeciwwskazania do jej podania.

Reklama

Spis treści:

Czym są meningokoki?

Meningokoki (Neisseria meningitidis) to chorobotwórcze bakterie gram ujemne, określane również jako dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Zewnętrzna otoczka bakterii zbudowana jest z różnych rodzajów cukrów. Dzięki temu można wyodrębnić aż 13 grup serologicznych meningokoków. Większość zachorowań spowodowana jest serotypami: A, B, C, Y i W135. W Polsce przeważającym serotypem jest serotyp B, rośnie jednak w ostatnim czasie liczba zachorowań wywołanych przez serotyp C (odpowiada za zachorowania sporadyczne i o mniejszej zjadliwości).

Szczepienie przeciw meningokokom

Szczepionka przeciw meningokokom to bardzo ważny punkt kalendarza szczepień. Chroni przed ciężkim zakażeniem meningokokami, które mogą spowodować takie choroby jak zapalenie płuc, oskrzeli, opon mózgowo-rdzeniowych.

Większość przypadków sepsy (uogólnione zakażenie organizmu) jest również spowodowanych zakażeniem meningokokami. Zakażenia meningokokowe mogą mieć piorunujący przebieg i prowadzić do śmierci – nawet w ciągu 24 godzin. Choć szczepienie przeciwko meningokokom może nawet uratować życie, nie jest obowiązkowe, a jedynie zalecane i płatne.

Kiedy szczepić przeciw meningokokom?

Szczepienie przeciw meningokokom najlepiej przeprowadzić w 1. lub 2. roku życia. W zależności od preparatu niektóre szczepionki przeciw meningokokom grupy B (oraz szczepionkę 4-walentną) można podawać dzieciom od 2. miesiąca życia, a przeciwko meningokokom grupy C od ukończonego 2. miesiąca życia. O wyborze preparatu decyduje lekarz.

Najwięcej zachorowań wywoływanych przez bakterię Neisseria meningitidis, czyli meningokoki, obserwuje się u młodszych dzieci – do 5. roku życia, a zwłaszcza do końca 1. roku życia.

Szczepionka na meningokoki – rodzaje

Naukowcy wyodrębnili dwanaście grup serologicznych meningokoków (A, B, C, 29E, H, I, K, L, W135, X, Y i Z). W Polsce inwazyjną chorobę meningokokową wywołują meningokoki serogrup B i C. Za 70 procent przypadków inwazyjnej choroby meningokokowej są odpowiedzialne meningokoki serogrupy B – przed którymi nie chroni szczepionka przeciw meningokokom A i C.

Obecnie na polskim rynku dostępne są szczepionki przeciwko:

  • meningokokom serogrupy B
  • meningokokom serogrupy C
  • czterowalentna przeciw meningokokom grup A, C, W-135, Y.

Decyzję o tym, czy zaszczepić dziecko przeciw meningokokom oraz czy podać jedną, czy dwie szczepionki, najlepiej podjąć wspólnie z pediatrą.

Szczepionka Bexsero

Jest to szczepionka przeciwko meningokokom typu B. Rekomendowana już dla niemowląt od ukończenia 2. miesiąca życia, ponieważ najwięcej zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową (sepsa, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych) przypada w 1. roku życia. W zależności od tego, kiedy zaczniemy szczepić dziecko, podaje się od 2 do 4 dawek szczepionki.

  • dziecko w wieku od ukończenia 2. miesiąca życia do ukończenia 6. miesiąca – 3 dawki w odstępie miesiąca lub schemat alternatywny polegający na podaniu 2 dawek co dwa miesiące; plus (w obu schematach) dawka przypominająca w wieku między 12 a 15 miesięcy (6 miesięcy lub więcej po ukończenia szczepienia pierwotnego).
  • dziecko w wieku od ukończenia 6. miesiąca życia do ukończenia 12. miesięcy: 2 dawki co dwa miesiące, plus dawka przypominająca w 2. roku życia.
  • dziecko w wieku od 12 miesięcy do 2 lat: 2 dawki, plus dawka przypominająca (12–23 miesięcy po szczepieniu podstawowym)
  • dziecko powyżej 2 lat: 2 dawki szczepionki.

Szczepionka Trumenba

Jest to szczepionka przeciwko meningokokom typu B. Rekombinowana, adsorbowana, podawana w zastrzykach domieśniowych. Przeznaczona jest do podawania dzieciom od 10. roku życia.

Szczepienie podstawowe obejmuje dwa schematy:

  • dwie dawki podawane w odstępie 6 miesięcy,
  • trzy dawki – druga podawana co najmniej po miesiącu od pierwszej, a trzecia po niemniej niż po 4 miesiącach po drugiej.

Zalecane jest rozważenie podania dawki przypominającej u dzieci ciągle narażonych na chorobę meningokokową. Preparat Trumenba można podawać razem z innymi szczepieniami, np. z czterowalentną szczepionką HPV czy ze skoniugowaną szczepionką przeciw meningokokom grypy A, C, W, Y.

Szczepionkę przeciw meningokokom grupy B można podawać z innymi szczepieniami z kalendarza szczepień. Nie chroni ona jednak przed meningokokami typu C, przeciw którym można zaszczepić dzieci inną szczepionką.

Szczepionka NeisVac-C

Jest to szczepionka przeciwko meningokokom typu C. Szczepionka podawana w zastrzyku domięśniowym – w udo u niemowląt od 2. miesiąca życia, w ramię u starszych dzieci i dorosłych. Liczba dawek szczepienia podstawowego uzależniona jest od wieku dziecka:

  • niemowlętom między ukończonym 2. a 4. miesiącem życia podaje się dwie dawki w odstępie dwóch miesięcy,
  • niemowlętom od ukończonego 4. miesiąca życia i starszym dzieciom podaje się jedną dawkę szczepionki.

Niemowlęta z ukończonym szczepieniem podstawowym zalecane jest podanie dawki uzupełniającej w wieku 12-13 miesięcy, nie mniej niż 6 miesięcy po podaniu drugiej dawki podstawowej.

Szczepionka Menitorix

Szczepionka skoniugowana przeciw meningokokom typu C oraz przeciw haemophilus typ b (Hib). Przeznaczona do podawania dzieciom od ukończonego 2. miesiąca życia do ukończonego 2. roku życia. Menitorix podaje się domięśniowo.

Istnieją trzy schematy szczepienia tym preparatem:

  • trzydawkowy – niemowlęciu między skończonym 2. a 12. miesiącem życia podaje się trzy dawki w odstępie minimum miesiąca,
  • dwudawkowy – niemowlęciu między skończonym 3. a 12. miesiącem życia podaje się dwie dawki w odstępie co najmniej 2 miesięcy,
  • schemat dla wcześniaków – między skończonym 2. a 12. miesiącem życia podaje się trzy dawki w odstępie minimum 2 miesięcy.

Zalecane jest podanie dziecku dawki przypominającej do 2. roku życia – po 12. miesiącu życia i minimum po 6. miesiącach od podanie ostatniej dawki z cyklu podstawowego.

Szczepionka Meningitec

Jest to szczepionka przeciwko meningokokom typu C. Dopuszczona do użytku od 2. miesiąca życia. Podaje się ją w zastrzyku domięśniowym w udo u niemowląt i w ramię u dzieci starszych i dorosłych. Dawkowanie zależy od wieku dziecka:

  • niemowlętom od 2. do 12. miesiąca życia podaje się dwie dawki szczepionki w odstępie minimum dwóch miesięcy. Zaleca się podanie dawki uzupełniającej, a o jej terminie decyduje lekarz.
  • dzieciom po 12. miesiącu życia i dorosłym podaje się jedną dawkę szczepionki.

Szczepionka Nimenrix

Jest to szczepionka na meningokoki czterowalentne A, C, W-135 i Y. Preparat można podać dziecku już od 6. miesiąca życia. Tę szczepionkę czterowalentną podaje się wg schematu:

  • niemowlęta w wieku od 6 tygodni do
  • dzieci w wieku od 6 do
  • dzieci i dorośli w wieku ≥12 miesięcy: 1 dawka.

Szczepionka Menveo

Jest to szczepionka na meningokoki czterowalentne A, C, W-135 i Y. Stosowana od 2. roku życia. Podawana jest w postaci zastrzyku domięśniowego. Do wytworzenia odporności wystarczy jedna dawka szczepionki. Możliwe jest podanie dawki przypominającej, ale decyzję o jej aplikacji należy skonsultować z lekarzem, który oceni, czy jest to konieczne. Odporność po podaniu szczepionki Menveo była badana w okresie 5 lat od wstrzyknięcia preparatu – w tym czasie odporność była zachowana.

Szczepionka przeciw meningokokom: cena

Szczepionka na meningokoki jest płatna, koszt jednej dawki szczepionki na meningokoki typu B, np. Bexsero, to 300-500 zł. W przypadku podania 4 dawek szczepionki trzeba więc zapłacić średnio ok. 1600 zł. Jedna dawka szczepionki czterowalentnej, np. Nimenrix, kosztuje od 150 do 250 zł, zatem dwie dawki to koszt 300-500 zł. Jedna dawka szczepionki na meningokoki typu C, np. NeisVac-C to koszt ok. 140 zł, dwóch – ok. 280 zł.

Szczepionka na meningokoki: powikłania

Wśród łagodnych skutków ubocznych mogą pojawić się:

  • obrzęk, zaczerwienienie i ból w obrębie szczepienia
  • uczucie zmęczenia
  • wzmożony płacz i drażliwość u niemowląt.

Zdecydowanie rzadszym powikłaniem jest gorączka, która częściej pojawiają się u niemowląt niż u starszych dzieci.
W nielicznych przypadkach dochodzi do poważniejszych niepożądanych odczynów poszczepiennych:

  • zaburzenia funkcjonowania układu nerwowego,
  • silne reakcje alergiczne,
  • wymioty i nudności.

Pełną listę możliwych działań niepożądanych wraz z częstością ich występowania można znaleźć na ulotce dołączanej do preparatu, którym wykonuje się szczepienie. Warto jednak pamiętać, że ogólnoustrojowe objawy (ze strony układu pokarmowego, nerwowego lub immunologicznego), będące powikłaniem po szczepieniu na meningokoki, są o wiele łagodniejszymi dolegliwościami niż ciężkie skutki zakażenia meningokokami.
​

Powikłaniami po ZAKAŻENIU meningokokami mogą być upośledzenie słuchu, padaczka, wodogłowie, powikłania ośrodkowego układu ruchowego, zmiany zatorowo-zakrzepowe. Jedynym sposobem zabezpieczenia dziecka przed tak ciężkim przebiegiem choroby i powikłaniami są szczepienia przeciw meningokokom.

Szczepienie przeciw meningokokom – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do przyjęcia szczepionki przeciw meningokokom są:

  • nadwrażliwość na którykolwiek ze składników szczepionki,
  • ciężkie reakcje niepożądane po przyjęciu poprzedniej dawki szczepionki
  • gorączka,
  • ostre zakażenie,
  • choroby przebiegające z obniżeniem odporności.

Zobacz także:

Reklama
Konsultacja merytoryczna

lek. Aleksandra Symonides

Lekarka, pracuje na Oddziale Neonatologii Uniwersyteckiego Centrum Zdrowia Kobiety i Noworodka Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego
Reklama
Reklama
Reklama