Meningokoki są najbardziej niebezpieczne dla dzieci w wieku od 3 miesięcy do 5 lat. Do zakażenia dochodzi często także wśród nastolatków, między 11. a 19. rokiem życia. Najwięcej zachorowań notuje się w pierwszych miesiącach roku. To podstępna choroba, gdyż z początku przypomina zwykłe przeziębienie. Zakażenie meningokokowe może mieć bardzo dramatyczny przebieg i w krótkim czasie doprowadzić do zagrożenia życia. Jak niebezpieczne dla dziecka są meningokoki i w jaki sposób chronić się przed nimi, wyjaśnia epidemiolog, dr n.med. Paweł Grzesiowski.
Spis treści:
Meningokoki to bakterie – dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych (z łac. Neisseria meningitidis). Mogą być obecne w nosie i gardle osób zdrowych (tzw. nosicieli), nie powodując żadnych dolegliwości ani choroby.
Ciężkie zakażenie meningokokami wywołuje inwazyjną chorobę meningokokową, która najczęściej przebiega jako:
Naukowcy wyodrębnili dwanaście grup serologicznych meningokoków (A, B, C, 29E, H, I, K, L, W135, X, Y i Z). W Polsce inwazyjną chorobę meningokokową wywołują meningokoki serogrup B i C.
Do zakażenia meningokokami dochodzi na skutek:
Zachorowania spowodowane meningokokami nie zdarzają się często, gdyż bakterie te występują rzadko. Jeżeli jednak dojdzie do infekcji, może mieć ona bardzo poważne konsekwencje dla zdrowia dziecka.
U małych dzieci najczęściej pojawiają się:
Wysypka, a właściwie wybroczyny powstające wskutek zakażenia meningokokami, to plamki na skórze całego ciała. Drobne czerwone punkciki zlewają się z upływem czasu w duże plamy, które nie bledną pod uciskiem. Można to sprawdzić, przyciskając do wysypki wybroczynowej dno szklanki i zaobserwować, co się dzieje ze zmianami pod wpływem nacisku. Jeśli nie bledną, nie zmieniają się, istnieje prawdopodobieństwo, że jest to objaw infekcji wywołanej meningokokami.
W leczeniu zakażenia meningokokowego najważniejsze jest jak najszybsze postawienie diagnozy. W tym celu konieczne jest wyhodowanie bakterii z krwi, płynu mózgowo-rdzeniowego lub z wymazu z nosogardła.
Infekcja meningokokowa wywołująca groźną inwazyjną chorobę meningokokową przebiega najczęściej jako:
W przypadku podejrzenia ciężkiego przebiegu zakażenia w postaci m.in. sepsy, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych lub zapalenia płuc konieczna jest natychmiastowa hospitalizacja chorego dziecka, poddanie go intensywnej opiece medycznej i jak najszybsze włączenie do leczenia antybiotykoterapii dożylnej, głównie w postaci penicyliny.
Najgroźniejszym skutkiem powikłania po infekcji meningokokami jest sepsa, czyli uogólnione zakażenie organizmu. Może ona spowodować niewydolność wielonarządową organizmu i śmierć dziecka.
U części osób, które przebyły zakażenie meningokokowe, pozostają trwałe lub czasowe powikłania takie jak:
Najskuteczniejszą forma zapobiegania zakażeniu meningokokami jest:
Szczepionki przeciw meningokokom nie chronią przed wszystkimi serotypami meningokoków, ale przed tymi, którymi zakażenie może powodować najgroźniejsze powikłania i które najczęściej występują w Polsce.
Szczepionka przeciw meningokokom znajduje się w kalendarzu szczepień zalecanych, a nie obowiązkowych i w związku z tym jest płatna. Niektórymi preparatami szczepić można już niemowlęta od 2. miesiąca życia.
W Polsce są dostępne skojarzone szczepionki przeciw:
Szczepionkę przeciw meningokokom grupy B można podawać z innymi szczepieniami z kalendarza szczepień. Nie chroni ona jednak przed meningokokami typu C, przeciw którym można zaszczepić dzieci inną szczepionką.
O tym, czy zaszczepić dziecko przeciw meningokokom (oraz o tym, czy podać jedną, czy dwie szczepionki: przeciw meningokokom grupy B oraz przeciw meningokokom grupy C), najlepiej porozmawiać i zdecydować wspólnie z pediatrą.
Bezwzględnym przeciwwskazaniem do szczepień przeciw meningokokom jest reakcja anafilaktyczna, występująca po wcześniejszej dawce szczepionki oraz nadwrażliwość na którykolwiek ze składników preparatu. Nie powinno się podawać szczepionki, jeżeli dziecko jest chore, gorączkuje.
Tak jak po każdej szczepionce, także po szczepionkach przeciw meningokokom, mogą wystąpić niepożądane odczyny poszczepienne (NOP). O każdym NOP trzeba jak najszybciej powiedzieć lekarzowi. Najczęściej pojawiają się miejscowe odczyny poszczepienne, takie jak zaczerwienienie i bolesność w miejscu ukłucia.
Mogą też pojawić się odczyny ogólne w postaci: bólu głowy, płaczu i drażliwości, wymiotów, nudności, biegunki, utrata apetytu, wysypki, gorączki i bólów mięśni.
Są też możliwe poważniejsze NOP, ale występują niezwykle rzadko. Należą do nich: zaburzenia ze strony układu immunologicznego, reakcja anafilaktyczna, reakcje nadwrażliwości (skurcz oskrzeli, obrzęk twarzy, obrzęk naczynioruchowy), zawroty głowy, drgawki, w tym gorączkowe, omdlenia, zaburzenia czucia oraz hipotonia u niemowląt.
Zobacz także:
Jazmyn Parkyn ma pięć lat. Dwa lata temu zachorowała na inwazyjną chorobę meningokokową wywołaną meningokokami typu B. Mama dziewczynki zawiozła córkę do szpitala, jak tylko zauważyła wysypkę. Tylko dzięki jej szybkiej reakcji udało się uratować życie Jamzyn! Jak wygląda zakażenie meningokokami? W sierpniu 2015 roku rodzice Jamzyn założyli stronę na Facebooku poświęconą zakażeniu meningokokami . Regularnie publikują zdjęcia córki i uświadamiają innych rodziców, jak ważne są szczepienia przeciwko meningokokom . Zobacz, jak szybko postępuje zakażenie: środa, 9:00 – pojawienie się pierwszych wybroczyn środa, 13:40 – początek wysypki środa, 15:30 – wysypka rozprzestrzenia się środa, 22:50 – Jamzyn na oddziale intensywnej terapii czwartek, doba po pojawieniu się pierwszych wybroczyn piątek, 48 godzin od wystąpienia wysypki Jamzyn dziś Jakie są objawy zakażenia meningokokami? Zachorowania spowodowane meningokokami są bardzo rzadkie, jeśli jednak dojdzie do zakażenia, cenna jest każda minuta – zakażenie postępuje błyskawicznie i może doprowadzić do śmierci w mniej niż 24 godziny. Meningokoki przenoszone są drogą kropelkową , dlatego każdy bliższy kontakt z nosicielem może być zagrożeniem dla dziecka. Do najczęstszych objawów zakażenia należą: gorączka, wymioty, biegunka, zimne dłonie i stopy, brak apetytu, senność lub drażliwość, płacz, apatia, charakterystyczne wybroczyny na skórze , sztywność karku, wzmożone pragnienie i ból gardła (młodzież do 16. roku życia). Jeśli zauważysz u swojego dziecka większość z tych objawów, nie zwlekaj i dzwoń po pogotowie! Szczepienie przeciwko meningokokom Jednym ze sposobów ochrony dziecka jest szczepienie przeciwko meningokokom . Szczepionkę przeciw meningokokom z grupy C można...
Sepsa nie jest chorobą, jest gwałtowną reakcją organizmu na zakażenie. To zakażenie ogólne organizmu , w przebiegu którego dochodzi do niewydolności wielu narządów: nerek, wątroby, serca, płuc. Rodzaje sepsy Ze względu na różnice w przyczynach i leczeniu zwykle rozróżnia się sepsę noworodkową, sepsę dzieci, sepsę dorosłych. Stan zakażenia ogólnego organizmu, jaki wywołuje, zagraża życiu dziecka . Rokowanie chorego dziecka zależy w dużej mierze od jego ogólnego stanu zdrowia, od rodzaju drobnoustrojów, które wywołały sepsę, oraz od reakcji organizmu. Sepsa może być różnie nasilona: wyróżnia się: sepsę, ciężką sepsę, wstrząs septyczny (najcięższy stan). Co powoduje sepsę? W przypadku dzieci sepsę najczęściej wywołują bakterie o dużej zjadliwości , takie jak: meningokoki , pneumokoki, bakterie z grupy HiB, paciorkowce ropne. Najbardziej niebezpieczna jest sepsa spowodowana przez meningokoki. Na chorobę meningokokową najczęściej chorują dzieci do 4. roku życia. Według oficjalnych danych z powodu sepsy umiera w Polsce rocznie około 1000 osób. Jak poznać, że dziecko ma sepsę? Sepsa pojawia się w wyniku zakażenia, które początkowo zwykle trudno odróżnić od zwykłego przeziębienia czy tzw. "grypy żołądkowej", czyli nieżytu żołądkowo-jelitowego. Wraz z rozwojem sepsy stan ogólny szybko się pogarsza. Dziecko ma wysoką gorączkę (powyżej 38,5 st. C), która nie spada lub bardzo słabo spada po podaniu środka przeciwgorączkowego. Inne objawy sepsy towarzyszące gorączce to: dreszcze, znaczne osłabienie, światłowstręt, duża potliwość, przyspieszenie akcji serca i oddechu, duszność, bóle mięśni i brzucha, zblednięcie lub zasinienie obwodowych części ciała, zaburzenia świadomości, włącznie z utratą przytomności, wymioty, wysypka. Objawy sepsy u...
Ze statystyk wynika, że co czwarta młoda mama nie słyszała o istnieniu meningokoków. I choć prawie połowa ocenia zakażenie tymi bakteriami jako bardzo poważne, to jednocześnie nie znają objawów choroby – co druga młoda mama nie potrafi wymienić ani jednego z nich. Co trzeba wiedzieć o Inwazyjnej Chorobie Meningokokowej? Odpowiadamy na najważniejsze pytania. 1. Meningokoki – co to takiego? Meningokoki to potoczna nazwa bakterii (łac. Neisseria meningitidis – dwoinki zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych), które mogą osiedlać się na błonie śluzowej gardła i nosa. „Bakterie te przenoszą się z człowieka na człowieka drogą kropelkową (kaszel, kichanie), poprzez korzystanie ze wspólnych sztućców albo dzielenie się jedzeniem. W efekcie może dojść do rozwoju inwazyjnej choroby meningokokowej, która przebiega pod postacią sepsy i/lub sepsy z zapaleniem opon mózgowo-rdzeniowych” – komentuje dr n. med. Alicja Karney z Fundacji Instytutu Matki i Dziecka (IMiD) w Warszawie. 2. Kto jest w grupie ryzyka? IChM może dotknąć każdego, bez względu na wiek. Najczęściej jednak chorują najmłodsi. Większość wszystkich chorych to dzieci poniżej 5. roku życia, przy czym najczęściej są to maluszki w pierwszym roku życia . Powodem jest niedojrzałość ich układu odporności. Z danych wynika, że w 2019 roku największa zapadalność na inwazyjną chorobę meningokokową dotyczyła dzieci do 11 miesiąca życia. Z wiekiem ryzyko zachorowania jest nieco niższe, co nie oznacza, że maleje znacząco – drugą najbardziej dotkniętą IChM grupą były dzieci od 12 do 24. miesiąca życia. Istnieje 12 typów meningokoków. Za ok. 95 proc. wszystkich zakażeń na świecie odpowiada pięć z nich: A, B, C, Y i W135. W Polsce ponad połowa zakażeń wywoływana jest przez meningokoki typu B . Wśród dzieci w 1. roku życia to one powodują 75 proc. przypadków choroby, według danych z 2019 roku. 3....
