Obowiązki dziecka – regulują je przepisy prawne oraz sami rodzice
Obowiązkiem dziecka jest pomagać rodzicom – mówi prawo. Badania potwierdzają, że udział malucha w domowych czynnościach rozwija je i wzmacnia. Należy jednak pamiętać, że dziecko jest przede wszystkim dzieckiem, które również ma swoje prawa. Należą mu się szacunek, wsparcie i przestrzeń do zabawy, beztroski i… popełniania błędów.
Zgodnie z prawem pomoc rodzicom to podstawowy obowiązek dziecka. Dziecko może go spełniać na wiele sposobów w zależności od wieku, sytuacji oraz potrzeb. Podpowiadamy, jak w zależności od wieku dziecka można wyznaczać mu obowiązki domowe i wyjaśniamy, jak regulują to przepisy. Należy jednak pamiętać, że w Polsce najczęściej problemem nie jest niewypełnianie obowiązków przez dziecko, ale łamanie jego praw przez rodziców. Choć prawnie dziecko jest zobowiązane pomagać rodzicom, nie oznacza to, że ma przejąć ich obowiązki, stać się ich powiernikiem i wsparciem.
Spis treści:
- Obowiązki dziecka – przepisy prawa
- Gdy dziecko nie wypełnia swoich obowiązków
- Obowiązki dziecka wyznaczane przez rodziców
- Obowiązki 3-latka
- Obowiązki 4-letniego dziecka
- Obowiązki 5-latka
- Obowiązki 6-letniego dziecka
- Obowiązki domowe rozwijają dziecko
Obowiązki dziecka – przepisy prawa
Kwestie obowiązków małoletniego dziecka (do ukończenia 18. roku życia) reguluje art. 91 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Nakłada on na dziecko obowiązek:
- słuchania swoich rodziców i opiekunów,
- pomocy we wspólnym gospodarstwie (jest to pojęcie szersze niż gospodarstwo domowe i może obejmować również obowiązek pomocy w gospodarstwie produkcyjnym rodziców oraz pomoc w prowadzonej przez rodziców działalności gospodarczej),
- pomoc ze strony dziecka musi odpowiadać fizycznym i duchowym jego siłom,
- obowiązki dziecka nie mogą przeszkadzać w jego wychowaniu i edukacji.
Szczególny obowiązek spoczywa na małoletnim dziecku, które uzyskuje dochód z własnej pracy. W takiej sytuacji jest ono zobowiązane do współfinansowania kosztów utrzymania rodziny.
Gdy dziecko nie wypełnia swoich obowiązków
Kodeks rodzinny i opiekuńczy nie przewiduje żadnej sankcji za niewykonywanie przez dziecko określonych w przepisie obowiązków. Nie oznacza to jednak, że nie może w tej sprawie ingerować sąd opiekuńczy. Może on pozbawić dziecko uprawnienia do rozporządzania swoim zarobkiem, jeżeli nie wywiązuje się ono z obowiązku współfinansowania kosztów utrzymania rodziny.
Pamiętajmy jednak, że dziecko poza obowiązkami ma także prawa, których rodzice są zobowiązani przestrzegać. Są to między innymi:
- prawo do godnych warunków życia,
- prawo do opieki zdrowotnej,
- prawo do odpoczynku,
- własnego zdania,
- prywatności i zachowania tajemnicy,
- ochrony przed poniżającym traktowaniem,
- do wolności od przemocy fizycznej lub psychicznej, wyzysku, nadużyć seksualnych i wszelkiego okrucieństwa.
Obowiązki dziecka wyznaczane przez rodziców
Obowiązki dziecka to indywidualna sprawa, która może być w każdej rodzinie inaczej rozstrzygana. Zależą one od reguł panujących w każdym domu, wieku dziecka i świadomości jego rodziców. Istnieją jednak uniwersalne zasady, których warto uczyć dziecko już od najmłodszych lat. Są to:
- szanowanie ludzi,
- reagowanie na uzasadnione prośby przy jednoczesnej możliwości wyrażenia swojego zdania i dyskusji,
- aktywne pomaganie w domowych czynnościach,
- szanowanie pracy innych,
- dbanie i szanowanie zabawek,
- stosowanie się do obowiązujących reguł i zasad zarówno w domu, jak i poza nim.
Dziecko od najmłodszych lat należy uczyć szacunku do innych ludzi i do ich pracy. Nie wystarczy tylko o tym mówić (chociaż o tym również nie powinniśmy zapominać), ponieważ maluchy uczą się przede wszystkim poprzez obserwację. Chcesz, żeby dziecko szanowało cię i inne osoby z twojego otoczenia? Szanuj je, daj prawo do wyrażania własnego zdania i wyznaczaj granice, dając mu przestrzeń do kreatywności i zabawy. Tylko w ten sposób możesz je nauczyć szacunku do innych, jak i siebie samego. A to jest bezcenne. Pamiętaj też, że dziecko jest przede wszystkim dzieckiem.
Obowiązki dziecka to nie jego wyzysk, tylko część życia polegająca na nauce samodzielności, odpowiedzialności i nabywaniu umiejętności niezbędnych w życiu. Nie chodzi tu w żadnym wypadku o zlecanie małym dzieciom ciężkich prac domowych. Listę zadań trzeba dostosować do wieku malucha i etapu jego rozwoju. Oczywiście podział jest bardzo umowny, gdyż jedne dzieci radzą sobie z wypełnianiem obowiązków lepiej, a inne gorzej.
Obowiązki 3-latka
Do obowiązków 3-letniego malucha może należeć:
- wrzucanie brudnych ubrań do kosza na bieliznę,
- odkładanie na miejsce zabawki,
- odkładanie książki na miejsce,
- pomaganie w karmieniu zwierzątka domowego,
- wyrzucanie zużytej pieluszki do kosza,
- odstawianie na miejsce bucików,
- rozbieranie się i ubieranie przy pomocy rodziców,
- wycieranie swojego stoliczka po posiłku,
- wykonywanie poleceń typu „przynieś-wynieś”.
Pomagaj dziecku w obowiązkach, ale tylko na tyle, na ile jest to konieczne. To znaczy, że np. dziecko może powkładać klocki do pudełka, a ty możesz pomóc mu włożyć je na górną półkę. Jednocześnie nie oczekuj, że maluch będzie sprzątał za ciebie!
Obowiązki 4-letniego dziecka
Do obowiązków dziecka w tym wieku może należeć:
- pomoc w nakrywaniu do stołu,
- pomoc w rozpakowaniu zakupów i wsadzaniu ich do lodówki,
- zamiatanie,
- ścieraniu kurzu,
- wybieranie ubrania na następny dzień,
- sprzątanie zabawek.
Pamiętaj, żeby nie obciążać dziecka nadmiernie obowiązkami, szczególnie jeśli obowiązki mogą stanowić dla niego zagrożenie życia lub zdrowia np. prasowanie, gotowanie czy samodzielne wyjście do sklepu. Nie złość się, jeśli maluch podczas domowych porządków... bardziej nabałagani. Dziecko powinno aktywnie uczestniczyć w życiu rodzinnym i uczyć się samodzielności poprzez obserwację, nie wyręczać rodziców.
Obowiązki 5-latka
Dziecko w tym wieku może:
- ścielić swoje łóżko,
- pomagać w codziennych zakupach,
- sprzątać po posiłku,
- samodzielne ubierać się,
- ścierać kurze,
- wybierać ubrania na następny dzień,
- odkładać wyprane ubrania do szafy.
Jeżeli twoje dziecko nie wypełniło swoich obowiązków, absolutnie nie stosuj kar: zamiast tego rozmawiaj z dzieckiem i na swoim przykładzie pokazuj, czego od niego wymagasz. Ważne jest też, aby nie obciążać dziecka obowiązkami, które wykraczają poza jego możliwości, np. nie każ 5-lakowi opiekować się młodszym rodzeństwem: to twoja rola, dziecko wciąż jest dzieckiem.
Obowiązki 6-letniego dziecka
Do obowiązków dziecka w tym wieku może należeć:
- podlewanie kwiatków,
- przygotowanie pod nadzorem rodziców prostych potraw, np. kanapek,
- sprzątanie stołu po posiłku,
- odwieszanie ubrań do szafy,
- ścielenie łóżka,
- podlewanie kwiatków,
- mycie owoców i warzyw,
- sprzątanie zabawek.
Obowiązki domowe rozwijają dziecko
Badania naukowców udowodniły, jak pozytywnie na rozwój dziecka wpływa wypełnianie przez nie obowiązków domowych. Takie dziecko jest:
- bardziej empatyczne,
- ma lepsze kontakty z rówieśnikami,
- w życiu dorosłym będzie dobrze współpracowało z kolegami w pracy,
- jest bardziej samodzielne,
- odpowiedzialne,
- cierpliwe,
- wytrwałe,
- systematyczne,
- lepiej się uczy i ma lepsze kontakty z rówieśnikami.
Dla maluchów, w wieku 3-6 lata obowiązki domowe to może nie być przykra konieczność, ale wspaniały sposób spędzania czasu – świetna zabawa. Pamiętaj jednak, aby nie obarczać dziecka odpowiedzialnością za własne obowiązki lub samopoczucie. Nie mów: „Posprzątaj, bo mamusia będzie smutna, jeśli tego nie zrobisz”. To przemoc.
Pamiętajmy o pochwaleniu dziecka za posprzątanie pokoju, posegregowanie prania czy pościelenie łóżka, nawet jeżeli nie jest to zrobione idealnie. Dzięki temu następnym razem postara się jeszcze bardziej!
Zobacz też: