Zespół Aspergera - rozpoznanie, diagnoza, leczenie

Zespół Aspergera jest zaburzeniem rozwoju, które nie ujawnia się u dziecka od razu po urodzeniu. Czasami niemowlaki wykazują pewne jego symptomy, ale objawy jednoznacznie wskazujące na zespół Aspergera widoczne są zwykle dopiero u 3-latków. Po czym poznać, że dziecko może cierpieć na tę formę autyzmu i jak wygląda leczenie? Podpowiadamy!

Spis treści:
Cechy zespołu Aspergera
Objawy zespołu Aspergera
Diagnoza zespołu Aspergera – na czym polega?
Zespół Aspergera Test
Terapia dziecka z zespołem Aspergera
Problemy rodziców dziecka z zespołem Aspergera
Przydatne informacje o zespole Aspergera

Cechy zespołu Aspergera

Zespół Aspergera to całościowe zaburzenie rozwoju ze spektrum autyzmu. Do charakterystycznych cech zespołu Aspergera należą:

• upośledzenie umiejętności komunikacyjnych,
• trudności w nawiązywaniu kontaktów społecznych,
• niechęć do zmian,
• specjalistyczne zainteresowania,
• zachowania rutynowe.

Objawy zespołu Aspergera

Objawy zespołu Aspergera początkowo nie łatwo zaobserwować. Do 2. roku życia dzieci z zespołem Aspergera rozwijają się najczęściej prawidłowo. Część z nich jednak już w niemowlęctwie nie nawiązuje satysfakcjonujących kontaktów z mamą czy tatą, często płacze, jest niespokojna i absorbująca. Objawy zespołu Aspergera stają się coraz bardziej widoczne wraz z upływem czasu, a problemy narastają, osiągając swoje apogeum w szkole, o ile do tego czasu dziecko nie otrzymało diagnozy i nie rozpoczęło terapii.

Objawy zespołu Aspergera u dziewczynek i chłopców mogą się różnić

Jest wiele objawów tego zaburzenia ze spektrum autyzmu, a objawy Aspergera u dziewczynek mogą różnić się od tych u chłopców. Do najbardziej typowych i uniwersalnych objawów autyzmu tego typu zaliczamy m.in.:

• niechęć do zmian;
• problemy z nawiązywaniem relacji z innymi ludźmi;
• upośledzona empatia;
• późny rozwój mowy;
• specyficzne i obsesyjne zainteresowania;
• zaburzenia motoryki;
• zaburzenia integracji sensorycznej;
• gwałtowne i emocjonalne reakcje;
• huśtawki nastroju.

Należy jednak pamiętać, że każde dziecko z zespołem Aspergera jest inne. Jedno może być nadpobudliwe i agresywne, drugie wyciszone i wycofane, a trzecie (najczęściej dziewczynki) może maskować zaburzenie imitując zachowania kolegów i koleżanek, co odbywa się dużym kosztem emocjonalnym i najczęściej prowadzi do poważnych problemów ze zdrowiem psychicznym.

Diagnoza zespołu Aspergera

Diagnoza zespołu Aspergera rozpoczyna się zazwyczaj od wizyty u psychologa, a przy nasilonych niepokojących zachowaniach (np. agresywnych lub lękowych) u psychiatry. Do psychiatry nie trzeba mieć skierowania. Problemy szkolne dziecka z zaburzeniami ze spektrum autyzmu skutkują często skierowaniem do poradni psychologiczno-pedagogicznej.Niezwykle istotne jest, aby trafić z dzieckiem do dobrych specjalistów.

Zespół Aspergera bywa błędnie diagnozowany jako:

• ADHD;
• zaburzenia lękowe;
• zaburzenia zachowania;
• zaburzenia obsesyjno-kompulsywne;
• fobia społeczna;
• depresja;
• schizofrenia dziecięca.

Wymienione wyżej zaburzenia i choroby rzeczywiście często współwystępują z zespołem Aspergera. Trudności z postawieniem odpowiedniej diagnozy wynikają często z wysokiego ilorazu inteligencji dzieci z zespołem Aspergera, który pozwala im do pewnego stopnia dopasowywać się do otoczenia. Jednak w efekcie dużego wysiłku, którego wymaga od dziecka to dostosowanie się i maskowanie odmienności, u dzieci z zespołem Aspergera często rozwijają się inne zaburzenia (np. lękowe) czy choroby (depresja). To kolejny powód, dlaczego tak ważna jest odpowiednia diagnoza i wprowadzona wcześnie pomoc terapeutyczna.

Zespół Aspergera - test

Test na zespół Aspergera jest bardzo ważny w diagnozie choroby. Popularnym testem na zespół Aspergera, ułatwiającym rozpoznanie zaburzeń typu autystycznego, w tym ZA, jest test AQ (z ang. autism spectrum quotient). Test składa się z 50 pytań obejmujących zagadnienia z zakresu umiejętności społecznych, zdolności do łatwego przerzucania uwagi, przywiązywania uwagi do detali, komunikacji i wyobraźni. Jeśli odpowiedź wskazuje na występowanie cech autystycznych, za pytanie przyznawany jest 1 punkt. Test AQ mogą wypełniać rodzice dziecka lub starsze dziecko.

Zespół Aspergera u dorosłych - test

Test AQ jest skutecznym narzędziem w diagnozie Zespołu Aspergera. Warto wiedzieć, że może być używany nie tylko przez młodzież i dorosłe osoby w imieniu swoich dzieci, ale jest także wypełniany przez dorosłych podejrzewających u siebie Zespół Aspergera. Pamiętaj jednak, że test na zespół Aspergera zarówno u dorosłych, jak i u dzieci nie zastępuje diagnozy lekarskiej.

Terapia dziecka z zespołem Aspergera
Jeśli dziecko zostanie właściwie i wcześnie zdiagnozowane, ma szanse na normalne funkcjonowanie dzięki odpowiedniej terapii, która pomoże mu rozwijać zaburzone funkcje. Musisz jednak pamiętać, że najważniejsza terapia odbywa się w domu – to rodzice dzieci z Aspergerem wykonują najwięcej pracy terapeutycznej, wyjaśniając dziecku świat, tłumacząc zawiłości relacji społecznych, dając narzędzia do radzenia sobie z trudnymi emocjami.

W pracy z dzieckiem z zaburzeniami rozwojowymi ze spektrum autyzmu przydatne są techniki behawioralne i systemy motywacyjne. Jasne ustalenie zasad obowiązujących w domu (szkole, u babci itd.) jest niezbędnym warunkiem skutecznej pracy z dzieckiem z zespołem Aspergera.

Na zespół Aspergera nie ma lekarstwa. Nie jest chorobą lecz zaburzeniem rozwojowym.

Leczenie zespołu Aspergera polega więc na nauczeniu dziecka funkcjonowania w świecie, zrozumienia i zaakceptowania obowiązujących w nim norm, zasad i zachowań i odbywa się poprzez:

• terapię grupową, na której dziecko uczy się umiejętności społecznych;
• terapię indywidualną, na której dziecko uczy się radzenia sobie z emocjami, lękami itd. oraz rozwija umiejętności społecznych.

Leczenie farmakologiczne w przypadku zespołu Aspergera bywa potrzebne w przypadku nasilonych niepożądanych objawów, np. lęku czy agresji lub w przypadku wystąpienia depresji.

Problemy rodziców dziecka z zespołem Aspergera

Diagnoza autyzmu wywraca świat do góry nogami, napawa lękiem i żalem. To naturalne, że myślisz: „dlaczego ja?”, „dlaczego moje dziecko?”. Po chwili jednak wiesz, że musisz przystąpić do działania, pomóc dziecku i rodzinie. Zespół Aspergera u dzieci wpływa na funkcjonowanie całej rodziny – rodziców, rodzeństwa, krewnych. Najważniejsze dla rodzica dziecka, u którego stwierdzono zaburzenia ze spektrum autyzmu, jest zrozumienie, jak funkcjonuje twoje dziecko i nauczenie się, jak z nim postępować.

Istnieją różne formy pomocy dla rodziców dziecka z ZA, ale rodzic każdego autystycznego dziecka musi liczyć się z nieprzyjemnymi sytuacjami w domu i poza nim: nieprzychylnymi uwagami obcych ludzi, skargami nauczycieli, docinkami rówieśników dziecka. Musi znaleźć w sobie siłę i mądrość, które pozwolą mu być dla swojego dziecka najlepszym przewodnikiem po świecie, pocieszycielem, gdy kolejny raz cierpi z powodu odrzucenia przez kolegów, nauczycielem najprostszych pozornie reakcji i zachowań.

Przydatne informacje

Polecam następujące źródła z przydatnymi informacjami na temat ZA. Były dużą pomocą przy pisaniu artykułu, są też kopalnią wiedzy dla rodziców dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu:

• "Codzienność dziecka z zespołem Aspergera okiem rodzica i terapeuty", Agnieszka Borkowska, Beata Grotowska, wyd. Harmonia 2011,
• Polskie Towarzystwo Zespołu Aspergera: asperger.org.pl
• Fundacja SYNAPSIS: synapsis.org.pl
  

Zobacz też:

• Czy szczepienia wywołują autyzm?
• Dlaczego niemowlęta płaczą?
• Wczesne wykrycie autyzmu to szansa na dobry rozwój