
Rdzeniowy zanik mięśni, czyli SMA (z ang. spinal muscular atrophy) to choroba genetyczna nerwowo-mięśniowa. Występuje głównie u dzieci: może pojawić się już w czasie życia płodowego lub dopiero po narodzinach. Zdarza się jednak, że objawy pojawiają się dopiero w wieku nastoletnim czy dorosłym. Przy SMA odpowiedzialne za ruch neurony obumierają, a to prowadzi do zaniku mięśni, uniemożliwiając pacjentowi oddychanie, połykania czy ruch. Skutkiem choroby jest niepełnosprawność, a w skrajnych przypadkach nawet śmierć w wieku dziecięcym.
Rodzaje SMA u dzieci (rdzeniowego zaniku mięśni u dzieci)
W zależności od tego, w jakim wieku jest dziecko i jaki jest stopień jego sprawności ruchowej, wyróżniamy kilka form klinicznych SMA u dzieci:
- SMA1 (choroba Werdniga-Hoffmanna). To postać ostra, a jej przebieg jest bardzo ciężki. Powoduje zaburzenia w rozwoju ruchowym, dziecko nie jest w stanie choćby samodzielnie siedzieć. SMA1 dotyka dzieci poniżej 6. miesiąca życia. Statystycznie dzieci chore na SMA bez leczenia są w stanie przeżyć tylko 2-4 lata.
- SMA2: postać pośrednia. Jej przebieg jest łagodniejszy. Dziecko z czasem umie samodzielnie siadać, ale chodzić już nie. SMA2 dotyka dzieci między 6. a 18. miesiącem życia. Mogą one przeżyć z chorobą nawet wiele lat.
- SMA3 (choroba Kugelberga-Welander). Postać łagodna. Może pojawić się na przestrzeni bardzo długiego okresu – między 16. miesiącem życia, a nawet 20. rokiem życia. Chorzy są w stanie samodzielnie chodzić i przeżywają zwykle tyle samo lat, co osoby zdrowe.
Objawy SMA u dzieci
Do symptomów wskazujących na SMA należą:
- drżenie palców,
- osłabienie (brak) odruchów głębokich,
- zwiotczenie napięcia mięśniowego,
- coraz bardziej wyraźne osłabienie siły mięśniowej, która pojawia się po obu stronach ciała, symetrycznie.
SMA nie wpływa na rozwój intelektualny i poznawczy. Osoby z rdzeniowym zanikiem mięśni (w tym dzieci) cechują się zwykle wysokim ilorazem inteligencji.
Diagnoza rdzeniowego zaniku mięśni u dzieci
Aby ocenić, czy u dziecka występuje SMA, wykonuje się badanie elektromiograficzne (EMG). Bada ono czynność elektryczną mięśni i nerwów obwodowych. Oprócz tego badania ułatwiające diagnozę to:
- test genetyczny krwi,
- morfologia krwi,
- biopsja.
Dostępne metody leczenia hamują rozwój choroby, dlatego tak ważne jest wczesne wykrycie SMA, najlepiej jeszcze zanim u dziecka wystąpią pierwsze objawy choroby. W 2021 roku ruszył program przesiewowych badań w kierunku SMA. Ministerstwo Zdrowia zapowiedziało, że najpóźniej w drugiej połowie 2022 roku program obejmie całą Polskę.
Leczenie SMA u dzieci
W leczeniu SMA zwykle wykorzystuje się preparaty nusinersen i risdiplam. Dostępne metody hamują rozwój choroby, dlatego tak ważne jest wykrycie SMA jak najszybciej. W Polsce refundowana jest terapia nusinersenem, możliwe jest także odpłatne leczenie risdiplamem. Obydwa preparaty podnoszą poziom białka SMN modyfikując gen SMN2 w taki sposób, aby działał tak jak gen SMN1.
Nowością w leczeniu rdzeniowego zaniku mięśni jest terapia genowa SMA (Zolgensma), która polega na zastąpieniu wadliwych genów SMN1 ich kopiami produkującymi prawidłowe białka. Niestety na ten moment terapia nie jest refundowana w Polsce, a jej koszt to aż 9 milionów złotych.
Zobacz też: