Reklama

Fałszywe, nadinterpretowane, przeinaczone, wyrwane z kontekstu informacje, czyli tak zwane półprawdy. Jak rozpoznać fake newsy? Współcześnie, w czasach powszechnego dostępu do mediów społecznościowych, są one potężnym narzędziem wpływu i manipulacji. Kreują opinię społeczną, dzielą rodziny i społeczeństwa, tworzą alternatywną rzeczywistość.

Reklama

Co to jest fake news?

Przetłumaczone na język polski pojęcie fake news oznacza fałszywą wiadomość i dobrze oddaje charakter tego zjawiska. To nieprawdziwa lub częściowo nieprawdziwa, podkoloryzowana, a czasem zniekształcona informacja, której zadaniem jest celowe wprowadzenie odbiorcy w błąd. Intencją takich informacji jest doprowadzenie do sytuacji, kiedy nie wiemy, komu mamy ufać ani kto mówi prawdę. Bardzo często fake news odwołuje się do naszych emocji i ważnych wartości takich jak zdrowie czy rodzina. W ten sposób łatwiej nas zmanipulować.

Co ważne, fake newsów nie należy mylić z treściami o charakterze humorystycznym, np. parodią ani ze społecznie akceptowalnym, chociaż nieskutecznym wychowawczo białym kłamstwem.

Co jest celem fake newsów?

Głównym celem fake news jest pozyskanie korzyści finansowych, prestiżowych, politycznych, propagandowych poprzez wywołanie określonego zachowania, czy też stanu emocjonalnego u odbiorców. Co to oznacza w praktyce? W efekcie rozpowszechnienia nieprawdziwych, przeinaczonych informacji dochodzi radykalizacji poglądów i podziału społecznego, a nawet pojawiania się uprzedzeń wywołanych strachem.

Najczęściej pojawiające się fake newsy dotyczą zdrowia (np. szczepienia), klimatu (np. globalne ocieplenie) i polityki (np. rosyjska propaganda).

Największe fake newsy w historii z udziałem dzieci

Próby manipulowania nastrojami społecznymi poprzez udostępnianie i popularyzację fake newsów są powszechnie stosowaną formą sprawowania władzy lub chęci jej przejęcia. Często do nieczystych zagrywek wykorzystuje się niewinne dzieci. Oto niektóre z popularnych fake newsów.

  • Ukraińscy uczniowie mają pierwszeństwo przy zapisie do szkoły.

Ukraińscy i polscy uczniowie zostają przyjmowani do szkół na takich samych zasadach.

  • Do wyprodukowania szczepionki przeciwko COVID-19 pobiera się bez znieczulenia organy od żywych dzieci, w tym płodów.

Żadna ze szczepionek na COVID-19 nie zawiera materiału pochodzącego od człowieka.

  • Przyjęcie trzech dawek szczepionki na COVID-19 powoduje impotencję.

Szczepienia przeciwko COVID-19 nie powodują impotencji ani obniżenia libido. Według najnowszych danych wpływ samej infekcji COVID-19 na potencję czy płodność nadal pozostaje niejasny.

  • Liczba ruchów płodu powinna wynosić 10 na godzinę.

Ruchliwość nienarodzonego dziecka jest zależna od wieku ciąży, ale także samego płodu. Niektóre dzieci są bardziej ruchliwe, a inne mniej.

  • Jedzenie jabłek, w które przez kilka godzin były wbite żelazne gwoździe, to skuteczny sposób leczenia anemii i suplementacji żelaza w ciąży.

Badania, które potwierdzają tę tezę, zostały przeprowadzone na szczurach w 1982 roku. Badań na ludziach nie zostały nigdy przeprowadzone.

  • Celowo podaje się antydepresanty matkom w depresji poporodowej, żeby dotruć dziecko.

Depresja poporodowa jest ciężką chorobą, a nieleczona może wyrządzić krzywdę zarówno matce, jak i dziecku. Farmakoterapię wdraża się dopiero wtedy, gdy inne metody nie przynoszą oczekiwanego rezultatu.

Jakie szkody przynoszą fake newsy?

Często fałszywe informacje są cynicznie wykorzystywane w celu osiągnięcia krótkoterminowych strategii. Jednak szkody, jakie niosą, są kolosalne i trudne do naprawy. Przykłady konsekwencji, jakie powodują fake newsy:

  • konflikty w rodzinie,
  • brak zaufania do drugiego człowieka,
  • poczucie osamotnienia i niezrozumienia,
  • stany lękowe, depresyjne.

Napięcia społeczne i podziały negatywnie wpływają na bezinteresowne działanie dla wspólnego dobra. W najbardziej skrajnych przypadkach dochodzi do utraty poczucia bezpieczeństwa oraz zaufania do instytucji publicznych.

Jak walczyć z fake newsami?

Rozpoznawanie fałszywych, zmanipulowanych informacji nie zawsze jest proste. Co warto zrobić, zanim przekażemy informację dalej?

  • Sprawdzić źródło i autora: czy jest ono w naszej ocenie dostatecznie wiarygodne? A może to żart?
  • Sprawdzić datę publikacji: stare wiadomości mogą być nieaktualne.
  • Ocenić, czy tekst nie jest stronniczy lub sponsorowany.
  • Nie ograniczać się do przeczytania nagłówków – one mogą sugerować inną treść niż ta zawarta w całej publikacji.
  • Zweryfikować informację w innych źródłach lub zapytać ekspertów.


Źródło: akehunter.pap.pl, Centrum Informacji Konsumenckiej https://cik.uke.gov.pl/, Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich (IFLA) ifla.org

Zobacz także:

Reklama
Reklama
Reklama
Reklama