Podział wyrazów na sylaby: co to jest, zasady dzielenia, przykłady

Zasady podziału wyrazów na sylaby poznają już przedszkolaki. Umiejętność dzielenia na sylaby to jedna z kompetencji, która świadczy o gotowości podjęcia nauki w szkole. Okazuje się jednak, że część uczniów może mieć kłopot z podziałem niektórych wyrazów. Czasem wystarczy powtórzyć podstawowe zasady i… poćwiczyć je w praktyce.

Sylaba – czym jest, rodzaje sylab

Sylaba – zwana też zgłoską – to po prostu część wyrazu. Sylaba składa się ze spółgłosek i jednej samogłoski (a, ą, e, ę, i, o, ó, u, y).

Sylaby mogą być:

Otwarte, czyli zakończone na samogłoskę, jak np. w wyrazie ta-ta, ma-ma
Zamknięte, czyli zakończone na spółgłoskę, jak np. kar-nisz, trój-kąt

Może być też tak, że w jednym wyrazie znajdzie się zarówno sylaba otwarta, jak i zamknięta, np. huś-taw-ka, ro-wer, hu-laj-no-ga.

Jedno jest pewne: aby wytłumaczyć dziecku, jak prawidłowo dzielić wyrazy na sylaby, nie trzeba koncentrować się na teorii, a po prostu – pokazać, jak to się robi. Najlepiej zacząć od jak najprostszych przykładów, zaznaczając każdą sylabę klaśnięciem w dłonie:

Kotek: ko-tek (2 sylaby)
Myszka: mysz-ka (2 sylaby)
Domek: do-mek (2 sylaby)
Pociąg: po-ciąg (2 sylaby)
Ręka: rę-ka (2 sylaby)
Noga: no-ga (2 sylaby)

Uwaga: na początku poznawania zasad dzielenia wyrazów na sylaby najlepiej sprawdzą się słowa złożone z dwóch lub trzech sylab. W jednosylabowych słowach dziecko może „na siłę” szukać dwóch sylab, a cztero- czy pięciosylabowe – mogą okazać się za długie. Z czasem można wprowadzać coraz trudniejsze przykłady (lub skorzystać z propozycji ćwiczeń, które znajdziesz na końcu tego tekstu).

Ważne: Samogłoska „i” pełni w języku polskim funkcję zmiękczania – poniżej przykłady wyrazów, w których „i” nie tworzy sylaby.

Siądę: sią-dę (a nie: si-ą-dę)
Ziemia: zie-mia (a nie: zi-e-mi-a)
Księżyc: księ-życ (a nie: ksi-ę-życ)
Piesek: pie-sek (a nie: pi-e-sek)
Misiaczek: mi-sia-czek (a nie: mi-si-a-czek)

Jak widać na przykładzie wyrazu misiaczek – samogłoska „i” może jednocześnie zmiękczać spółgłoskę „m”, jak i tworzyć sylabę. Taką podwójną funkcję (zmiękczania i tworzenia sylab) głoska „i” może mieć w innych wyrazach, jak np.

pro-si
ga-si
zi-ma
zim-no
dzi-wak

Zasady przenoszenia wyrazów

Znajomość zasad dzielenia wyrazów na sylaby pozwala prawidłowo przenosić wyrazy do następnej linijki za każdym razem, gdy zajdzie taka potrzeba. Warto pamiętać o tym, że:

Nie rozdzielamy wyrazów jednosylabowych, takich jak np. dom, ząb, chrząszcz
Nie rozdzielamy głosek składających się z dwóch liter, takich jak sz, cz, rz, ch, dz, dź, np. poc-ze-kaj, kos-zyk – to nieprawidłowy podział (prawidłowy podział na sylaby to: po-cze-kaj, ko-szyk)
Nie rozdzielamy samogłosek, które wymawiamy jako eł, au, jak np. w słowach: Europa, Maurycy, auto (prawidłowy podział to: Eu-ro-pa, Mau-ry-cy, au-to)

Rozdzielamy dwie takie same spółgłoski , jak np. Han-na, lek-ko, od-dać,
Gdy na granicy dwóch sylab jest kilka spółgłosek (jak np. w wyrazach: kartka, portki, krostka), to granicę można wyznaczyć w dowolnym miejscu, pod warunkiem, że w kolejnej linijce znajdzie się przynajmniej jedna spółgłoska, np. kart-ka, kar-tka (ale nie: kartk-a),
Istnieją wyrazy, które można dzielić tylko w jeden sposób, np. pań-stwo, przed-miot, przed-szko-le,

Podział wyrazów na sylaby – przykłady ćwiczeń

Trudno wyobrazić sobie lepszy sposób na przyswojenie zasad dzielenia wyrazów na sylaby (i prawidłowego ich przenoszenia) niż trening. Niżej prezentujemy ćwiczenia o różnym stopniu trudności.

Podziel wyrazy na sylaby. Policz, z ilu sylab składają się podane słowa. Można przy tym: klaskać w dłonie, tupać lub podskakiwać (oczywiście tyle razy, ile jest sylab).

Kroki: kro-ki (2 sylaby)
Klasa: kla-sa (2 sylaby)
Pierożek: pie-ro-żek (3 sylaby)
Kapelusz: ka-pe-lusz (3 sylaby)
Filiżanka: fi-li-żan-ka (4 sylaby)
Dobranocka: do-bra-noc-ka (4 sylaby)

Można też podzielić na sylaby: imiona członków rodziny oraz przyjaciół, nazwy przedmiotów znajdujących się w pokoju lub tych, które zobaczymy podczas spaceru.

Podaj jak najwięcej wyrazów z sylabą „ma” („sto”, „li”, „sa”, „tu”– przykłady sylab możecie wymyślać sami)

Ma: ma-ma, ra-ma, ma-luch, ma-ka-ron
Sto: sto-pa, sto-larz, mia-sto, pro-sto
Tu: tu-lić, tu-pie, pros-tu-je,

Pomyśl i wymień jak najwięcej wyrazów, które składają się z jednej sylaby.

np. kot, płot, brzask, list, liść, prąd, luz, brąz, rok, stuk, start, mistrz, błąd, kruk, brzdęk, krąg, brzuch)

Podaj dowolny wyraz i wskaż na jaką kończy się sylabę, po czym ułóż słowo, które zaczyna się na tę sylabę.

np. ma-sło, sło-ta, ta-ni, ni-tka, tka-nie, nie-bie-ski,…

Podaj jak najwięcej wyrazów złożonych z:

2 sylab (np. wó-zek, au-to, po-kój, szklan-ka, kołd-ra, ścia-na, ze-szyt)
3 sylab (np. mo-to-rek, la-lecz-ka, ko-mi-niarz, ko-ra-le)
4 sylab (np. tram-po-li-na, na-leś-ni-ki, ra-tow-ni-cy)
5 sylab (np. ka-lo-ry-fe-ry, pod-ró-żo-wa-nie, ab-ra-ka-dab-ra)

Nieco trudniejszą wersją tego ćwiczenia jest ułożenie zdania, które składa się na określoną liczbę sylab, np.

4 sylaby: Ma-ma wysz-ła.
5 sylab: To-mek już wró-cił.
6 sylab: Pysz-na ta sa-łat-ka.
7 sylab: Kie-dy pa-da nu-dzę się.

Chcąc zostać mistrzem zasad dzielenia wyrazów na sylaby, wystarczy regularnie to trenować.

Zobacz także: