Propaganda – definicja, przykłady, jak się przed nią bronić
Propaganda to słowo, które znane jest szczególnie naszym dziadkom i rodzicom. Teraz, w związku z wojną w Ukrainie, ponownie zaczyna być często używane. Tłumaczymy, czym jest propaganda, podajemy jej przykłady, a także sposoby, jak się przed nią bronić. To wiedza, w którą warto wyposażyć młodzież i dzieci.
Aktualnie pod hasłem propaganda rozumie się głównie kłamstwa oraz ingerencję w poglądy i zachowania obywateli. Treści propagandowe są jednak także używane przez różnego rodzaju organizacje i korporacje. Gdy posługują się nią politycy – mamy do czynienia z propagandą polityczną.
Kiedyś słowo propaganda było rozumiane jedynie jako krzewienie poglądów (zgodnie z jego łacińskim pochodzeniem), jednak od XlX wieku wykorzystuje się propagandę w walce o władzę i w potyczkach politycznych. Obecnie mamy do czynienia w dużej mierze na przykład z propagandą rosyjską, nazywaną także propagandą Putina, szerzącą nieprawdziwe informacje na temat wojny w Ukrainie.
Spis treści:
Propaganda – co to?
Słowo propaganda pochodzi do łacińskiego słowa propagatio, czyli rozszerzać, rozciągać, krzewić. Definicja propagandy według Słownika Języka Polskiego PWN mówi, że jest to „celowe oddziaływanie na zbiorowości i jednostki zmierzające do pozyskania zwolenników i sojuszników, wpojenia pożądanych przekonań i wywołania określonych dążeń i zachowań”.
Propaganda to celowe działanie, które ma na celu ukształtowanie określonych poglądów oraz zachowań jednostek lub całej zbiorowości. Propaganda polega na szerzeniu konkretnych haseł, informacji, poglądów politycznych, które mają na celu pozyskanie swoich zwolenników, wszczepienie pożądanych przekonań. Wykorzystywane są jedynie wybiórcze informacje. Język propagandy często operuje chwytliwymi hasłami.
Zobacz także
Siejąc propagandę, używa się specjalnych technik sterowania ludźmi, które polegają na celowym, natarczywym oddziaływaniu na jednostkę lub zbiorowość. Jest to połączone z manipulacją, a często także dezinformacją (celowe wprowadzenie w błąd, zastąpione wybraną narracją). Propaganda oddziałuje na emocje odbiorców, dlatego jej działanie jest tak silne i skuteczne. Opiera się na strachu i niepewności, przez co podsyca niepokój u odbiorców.
Rodzaje propagandy
Wyróżniamy trzy rodzaje propagandy:
- biała propaganda – nie ukrywa źródła informacji, ani jej natury. Jest to najczęściej stosowana propaganda, która omija niewygodne fakty i podkreśla te wygodne.
- szara propaganda – źródło szarej propagandy nie jest zidentyfikowane, ale nie musi być celowo ukrywane. Jest niejednoznaczne i nieujawnione.
- czarna propaganda – ukrywa swoje źródło i naturę informacji. Stwarza fałszywe pochodzenie informacji. Działa poprzez oczernianie, zawstydzanie, fałszywe przedstawianie wroga lub konkurencji. Jest wykorzystywana w wojnach informacyjnych między mocarstwami. Może stwarzać także wrażenie, że dana informacja została stworzona przez tych, w których jest wymierzona.
Zobacz też: Dzieci z Ukrainy potrzebują pomocy. Trwa zbiórka
Przykłady propagandy
Przykład 1: zachęcanie do wstępowania do wojska w celu obrony kraju w czasie wojny, choć to dany kraj atakuje.
Przykład 2: przejęcie kontroli nad mediami przez rząd i szerzenie swoich poglądów.
Przykład 3: fałszywe (fake'owe) konta czy farmy trolli, które szerzą w Internecie nieprawdziwe informacje, np. że Rosja wygrała wojnę z Ukrainą, gdy ta nadal trwa.
Przykład 4: podawanie ludziom informacji przez rosyjskie media, że nie zginął żaden rosyjski żołnierz, gdy ginęły ich wtedy setki.
Ja bronić się przed propagandą?
Aby bronić się przed propagandą, należy samodzielnie i krytycznie myśleć oraz działać, czyli
- sprawdzać źródło informacji
- nie rozpowszechniać w sieci popularnych i sensacyjnych treści, które nie są rzetelnie sprawdzone
- być racjonalnie podejrzliwym.
Zobacz także: