Kto odpowiada za szkodę wyrządzoną przez dziecko?

Kiedy małoletni nie odpowiada za wyrządzone szkody?

Małoletni, który nie ukończył 13 lat, nie ponosi odpowiedzialności za wyrządzoną szkodę, bowiem nie można przypisać mu zarzutu winy. Zasada ta wyraża przekonanie, iż osoby takie ze względu na swój stopień rozwoju psychicznego lub fizycznego nie mogą same właściwie kierować swym postępowaniem.
W następstwie tego odpowiedzialność małoletniego przeniesiona jest na osobę sprawującą opiekę nad nim. Nie oznacza to, że odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną przez małoletniego do 13. roku życia, automatycznie zostaje przeniesiona na rodziców. Za szkody bowiem odpowiedzialny jest ten, kto z mocy ustawy, umowy albo faktycznego sprawowania stałej pieczy jest zobowiązany do nadzoru nad małoletnim i tylko wtedy, gdy nadzoru tego nie wykonywał starannie. Przykładem takim jest oddanie dziecka pod nadzór innej osoby lub instytucji, np. szkoły, biura podróży. W takim przypadku, w razie wyrządzenia przez dziecko szkody, rodzice zwolnieni są z odpowiedzialności, bowiem przekazali opiekę nad nim nauczycielowi czy wychowawcy na koloniach.

Warto wiedzieć: Kto przyjmuje spadek lub darowiznę w imieniu dziecka?

Kiedy małoletni odpowiada wyrządzone szkody?

Na innych zasadach odpowiedzialność ponosi małoletni po ukończeniu 13. roku życia. Po osiągnięciu tego wieku, co do zasady, małoletniemu można przypisać winę za wyrządzoną szkodę, ale tylko wtedy, gdy poziom jego rozwoju psychofizycznego na to pozwala. Istotną kwestią jest tu osiągnięcie dostatecznego stopnia dojrzałości. Innymi słowy, może zdarzyć się, że osoby, które przekroczą 13. rok życia mogą nie odpowiadać za swoje czyny. Zdarza się tak, gdy małoletni jest osobą bardzo dziecinną jak na swój wiek, nie dorósł emocjonalnie do samodzielnego podejmowania decyzji, posiada niższą zdolność rozeznania niż jego grupa rówieśnicza. W takim przypadku poszkodowanemu będzie przysługiwać roszczenie do jego rodziców lub opiekunów.
Natomiast, jeśli małoletni powyżej 13 lat, miał świadomość tego co robi i można mu przypisać winę za powstanie szkody, wówczas odpowiedzialność za szkodę ponosi tylko małoletni. W tej sytuacji nie odpowiadają za niego osoby zobowiązane do nadzoru.

Czy rodzice mogą uwolnić się od odpowiedzialności za czyny małoletniego?

Aby mówić o odpowiedzialności, czyn małoletniego musi mieć charakter bezprawny.
Odpowiedzialności odszkodowawczej osoba zobowiązana do nadzoru nie poniesie w przypadku, gdy małoletni wyrządził szkodę działając:

• w obronie koniecznej,
• w stanie wyższej konieczności,
• w innych sytuacjach, które wykluczają uznanie jego czynu za bezprawne.

Ponadto rodzice lub opiekunowie mogą uwolnić się od odpowiedzialności odszkodowawczej, gdy szkoda powstała mimo starannego nadzoru. Okoliczności konkretnego przypadku będą decydować o tym, czy rodzice uczynili wszystko, co było możliwe, aby dziecku stworzyć odpowiednie warunki wychowawcze. W takiej sytuacji to poszkodowany musi wykazać szkodę, jej wysokość oraz związek przyczynowy między działaniem sprawcy a szkodą.

Przykład
Podczas powrotu ze szkoły Karol i Piotr pobili się. W konsekwencji jeden z chłopców - Karol doznał obrażeń na ciele, m.in. miał liczne siniaki. Rodzice Karola zażądali odszkodowania od rodziców Piotra. W takim wypadku rodzice Karola muszą wykazać szkodę, jej wysokość oraz związek przyczynowy między działaniem sprawcy a szkodą.

Również ze względu na trudną sytuację materialną rodziców lub opiekunów poszkodowany nie zawsze może zostać zaspokojony. W takim wypadku poszkodowany może żądać całkowitego lub częściowego naprawienia szkody od samego sprawcy czynu (gdy małoletni ma pewien majątek), w szczególności gdy przemawiają za tym okoliczności, w tym stan majątkowy sprawcy i poszkodowanego.

Kilku małoletnich sprawców - odpowiedzialność zbiorowa?

Może się zdarzyć się, że szkoda wywołana jest czynem kilku małoletnich, którzy ukończyli 13 lat. W takiej sytuacji wszystkie osoby ponoszą odpowiedzialność solidarną. Wówczas ten rodzic bądź opiekun, który naprawił szkodę, może żądać od pozostałych zwrotu odpowiedniej części zależnie od okoliczności, a przede wszystkim winy konkretnego małoletniego oraz od stopnia, w jakim przyczynił się do powstania szkody.

Polecamy: Wyskoki małolata kto za nie odpowiada?