
Zasiłek opiekuńczy oraz zasady jego przyznawania reguluje Ustawa o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Do zasiłku opiekuńczego mają prawo rodzice chorego dziecka, ale są także sytuacje, kiedy mogą z niego skorzystać rodzice zdrowego malucha. Sprawdź, jak obecnie wygląda sytuacja z zasiłkiem. Czy w związku ze wzrostem płacy minimalnej rodzice mogą również liczyć na wyższy zasiłek opiekuńczy?
Spis treści:
Co to jest zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy na dziecko to świadczenie, które jest przyznawane rodzicom (także adopcyjnym, zastępczym, opiekunom prawnym) w różnych sytuacjach. Zasiłek opiekuńczy przysługuje na dziecko do ukończenia przez nie 8. roku życia, gdy:
- nastąpiło nieprzewidziane zamknięcie żłobka, przedszkola, szkoły, klubiku dziecięcego, do którego dziecko chodzi;
- dziecko musi być izolowane od otoczenia ze względu na podejrzenie choroby zakaźnej;
- z powodu choroby dzieckiem nie może opiekować się niania, z którą masz podpisaną umowę, lub dzienny opiekun;
- osoba, która na stałe opiekuje się dzieckiem, przebywa w szpitalu lub rodzi dziecko.
W przypadku dziecka z niepełnosprawnością (z orzeczonym znacznym stopniem niepełnosprawności lub z niepełnosprawnością i koniecznością długotrwałej opieki), które nie ukończyło 18. roku życia, zasiłek opiekuńczy przysługuje osobie, która musi zastąpić małżonka lub rodzica stale opiekującego się dzieckiem, ze względu na:
- poród lub chorobę małżonka/rodzica uniemożliwiającą zajmowanie się dzieckiem;
- pobyt małżonka/rodzica w szpitalu lub innej placówce leczniczej.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje także, gdy trzeba opiekować się:
- chorym dzieckiem do 18. roku życia;
- chorym dzieckiem z niepełnosprawnością do 18. roku życia;
- innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.
Zasiłek opiekuńczy na dziecko będziesz dostawać przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym – jeżeli opiekujesz się chorym dzieckiem do ukończenia przez nie 14 lat;
- 14 dni w roku kalendarzowym – w przypadku opieki nad chorym dzieckiem, które ma więcej niż 14 lat;
- 30 dni w roku kalendarzowym – jeżeli opiekujesz się chorym dzieckiem z niepełnosprawnością, które ma więcej niż 14 lat i nie ukończyło 18 lat.
Liczba dni do wykorzystania na opiekę nie jest zależna od liczby członków rodziny uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz liczby posiadanych dzieci. Jeżeli masz na przykład dwoje dzieci, które mają mniej niż 14 lat, to zasiłek na opiekę nad nimi dostaniesz łącznie przez 60 dni (a nie 120 dni).
Komu przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Świadczenie jest przyznawane:
- pracownikom zatrudnionym na umowę o pracę;
- rodzicom zatrudnionym na umowę zlecenie;
- prowadzącym własną działalność gospodarczą.
Prawo do zasiłku przysługuje zarówno matce, jak i ojcu dziecka. Zasiłek dostanie jednak tylko jeden z rodziców – ten, który złoży wniosek. Rodzice muszą spełniać jeden warunek: posiadać ubezpieczenie chorobowe obowiązkowe lub dobrowolne i przerwać pracę zarobkową. Zasiłek opiekuńczy przysługuje niezależnie od okresu ubezpieczenia.
Komu nie przysługuje zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli w gospodarstwie domowym przebywają inni członkowie rodziny mogący zapewnić dziecku opiekę, np. osoba bezrobotna albo korzystająca z urlopu rodzicielskiego lub wychowawczego. Wyjątkiem jest chore dziecko w wieku do 2 lat: wtedy masz prawo do zasiłku opiekuńczego, nawet gdy inni domownicy mogą zapewnić maluchowi opiekę.
Nie otrzymasz też zasiłku:
- jeśli nie opłacasz składek chorobowych;
- podczas urlopu bezpłatnego lub wychowawczego,
- w sytuacji, gdy pracujesz podczas zwolnienia lekarskiego na dziecko albo wykorzystujesz je niezgodnie z jego celem i stwierdzono to podczas kontroli,
- gdy masz prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
- w czasie aresztowania i przebywania w zakładzie karnym.
Ile wynosi zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek opiekuńczy na dziecko wynosi:
- 80 proc. wynagrodzenia naliczanego od podstawy wynagrodzenia zasadniczego w przypadku zatrudnienia na umowę o pracę;
- przeciętny miesięczny przychód, wyliczony na podstawie ostatnich 12 miesięcy i pomniejszony o 13,71 proc. – w przypadku pracy na zlecenie, o dzieło lub prowadzenia działalności gospodarczej.
Zasiłek wypłaca się za każdy dzień, w którym mama lub tata dziecka sprawuje nad nim opiekę, również za dni ustawowo wolne od pracy.
Uwaga. 1 stycznia 2023 oraz 1 lipca 2023 wzrośnie płaca minimalna. Niestety rodzice, którzy pobierają minimalną płacę — przez pierwsze półrocze 2023 roku nie mogą liczyć na wyższy zasiłek opiekuńczy niż przed waloryzacją.
Jak wyjaśnia wiceminister Rodziny i Polityki Społecznej Barbara Socha:
„W roku 2023 świadczenie pielęgnacyjne po zastosowaniu ww. mechanizmu waloryzacji wyniesie 2458 zł miesięcznie. Natomiast wzrost minimalnego wynagrodzenia za pracę, który nastąpi w drugim terminie roku 2023, tj. 1 lipca, zostanie uwzględniony przy kolejnej waloryzacji świadczenia pielęgnacyjnego, czyli 1 stycznia 2024 r.”
Jak się ubiegać o zasiłek opiekuńczy? Wniosek
Świadczenie wypłacane jest w ramach ubezpieczenia chorobowego. Jest finansowane z funduszu ubezpieczeń społecznych w ramach Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, nawet jeżeli wypłaca je pracodawca.
Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy wypłacany przez pracodawcę, musisz:
- przedstawić pracodawcy zwolnienie wystawione przez lekarza dla rodzica ze względu na chorobę dziecka (wydruk zwolnienia elektronicznego e-ZLA),
- dostarczyć pracodawcy druk ZUS Z-15 A, który jest wnioskiem o przyznanie zasiłku opiekuńczego.
Jeżeli zasiłek wypłaca ZUS, dodatkowo będzie potrzebne zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku Z-3 (jeżeli jesteś pracownikiem) lub Z-3a (jeżeli jesteś objęty ubezpieczeniem chorobowym na podstawie wykonywania umowy zlecenia).
Na podstawie złożonych dokumentów pracodawca lub ZUS wylicza kwotę 80 proc. wynagrodzenia za okres zwolnienia i przekazuje ją ubezpieczonemu.
- W przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka/przedszkola/szkoły, potrzebne będzie twoje oświadczenie o nieprzewidzianym zamknięciu placówki.
- W przypadku podejrzenia choroby zakaźnej potrzebna jest decyzja inspektora sanitarnego o konieczności izolacji dziecka.
- W przypadku choroby niani lub dziennego opiekuna potrzebne jest twoje oświadczenie o chorobie tej osoby oraz kopia zwolnienia lekarskiego wystawionego dla tej osoby.
Co to jest dodatkowy zasiłek opiekuńczy?
W związku z pandemią COVID-19 rząd umożliwił rodzicom korzystanie z dodatkowego zasiłku opiekuńczego. Wnioskować może o niego rodzic, który musi zaopiekować się zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat z powodu niespodziewanego zamknięcia placówki, do której dziecko uczęszcza.
Z kolei konieczność kwarantanny dziecka jest traktowana przez ZUS tak samo jak choroba dziecka. Jeśli więc twoje dziecko zostanie skierowane na kwarantannę lub izolację domową, otrzymasz pieniądze w takim samym wymiarze, jak w przypadku opieki nad chorym dzieckiem.
Komu przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy?
Z tego rządowego wsparcia mogą skorzystać rodzice dziecka do lat 8, którzy mają opłacane składki chorobowe, niezależnie od tego, czy ubezpieczenie jest obowiązkowe, czy dobrowolne.
Rodzice opiekujący się dzieckiem niepełnosprawnym mogą otrzymać ten zasiłek na dziecko:
- do 16. roku życia (orzeczenie o niepełnosprawności),
- do 18. roku życia (orzeczenie o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności),
- do 24. roku życia (orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego),
- pełnoletnie, które nie może pracować i wymaga stałej opieki.
Komu nie przysługuje dodatkowy zasiłek opiekuńczy?
Zasiłek nie należy ci się, jeśli nie opłacasz składek chorobowych. Ponadto dodatkowy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli inny członek rodziny zamieszkujący w gospodarstwie domowym może zaopiekować się dzieckiem w godzinach pracy rodzica (np. osoba bezrobotna albo korzystająca z urlopu rodzicielskiego lub wychowawczego).
Ile wynosi dodatkowy zasiłek opiekuńczy?
Wysokość zasiłku to 80 proc. podstawy wymiaru zasiłku, czyli dotychczasowego wynagrodzenia pracownika.
Jak się ubiegać o zasiłek opiekuńczy? Wniosek
Aby otrzymać dodatkowy zasiłek opiekuńczy, trzeba złożyć oświadczenie o sprawowaniu osobistej opieki nad dzieckiem do swojego płatnika składek np. pracodawcy lub zleceniodawcy. Jeśli dodatkowy zasiłek opiekuńczy będzie wypłacał ZUS, płatnik składek przekazuje oświadczenie ubezpieczonego do ZUS.
Zobacz też: