Zwolnienie lekarskie – jakie masz obowiązki i prawa?

Zwolnienie lekarskie musisz dostarczyć pracodawcy do 7 dni od jego wystawienia. Wcześniej musisz go poinformować, że dostałaś L4 od lekarza. Papierową wersję zwolnienia (druk ZUS ZLA – popularnie zwane L4) możesz dostarczyć osobiście, pocztą lub przez osobę trzecią. Jeśli pracodawca nie otrzyma dokumentu we wskazanym terminie, od ósmego dnia choroby zasiłek chorobowy zostanie obniżony o 25 proc. Chyba, że udowodnisz, że nie mogłaś dostarczyć zwolnienia z przyczyn od ciebie niezależnych.

Zasiłek chorobowy – komu się należy?

Zasiłek chorobowy przysługuje osobie, która podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu (np. pracuje na podstawie umowy o pracę) i to ubezpieczenia trwa nieprzerwanie od 30 dni. Prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia ubezpieczenia przysługuje, m.in.:

• absolwentom szkół lub szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do tego ubezpieczenia w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły lub uzyskania dyplomu ukończenia studiów wyższych;
• osobom, których niezdolność do pracy spowodowana została wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy;
• ubezpieczonym obowiązkowo, którzy mają wcześniejszy, co najmniej 10-letni okres obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

Jaka jest wysokość świadczenia chorobowego?

Za cały okres zwolnienia lekarskiego chory otrzyma 80 proc. swojego przeciętnego wynagrodzenia wyliczonego z ostatnich 12 miesięcy przed chorobą (przy leczeniu szpitalnym – 70 proc.).

Do pełnopłatnego świadczenia chorobowego (100 proc.) mają:

• kobiety w ciąży,
• osobą, które miały wypadek w pracy (w drodze do pracy lub z niej),
• pracownicy cierpiący na chorobę zawodową.

Zobacz także: Jak długo w ciąży można przebywać na zwolnieniu? Ile wynosi zasiłek chorobowy?

[CMS_PAGE_BREAK]

Kto wypłaca świadczenia chorobowe?

Pracownikom na etacie lub wykonującym pracę nakładczą przez pierwsze 33 dni niezdolności do pracy w roku kalendarzowym pieniądze wypłaca zakład pracy. Nazywa się to wynagrodzeniem chorobowym. Natomiast od 34. dnia zwolnienia zasiłek chorobowy wypłaca ZUS. Inaczej wygląda sytuacja osób po 50. roku życia. W ich przypadku zakład pracy wypłaca wynagrodzenie chorobowe za 14 dni, natomiast od 15. dnia – ZUS.
Zasiłek chorobowy przysługuje również osobie, która stała się niezdolna do pracy po ustaniu zatrudnienia, jeżeli niezdolność do pracy trwała bez przerwy co najmniej 30 dni i powstała nie później niż w ciągu:

• 14 dni od ustania zatrudnienia,
• 3 miesięcy od ustania zatrudnienia w razie choroby zakaźnej, której czas wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni od początku choroby.

Kto nie dostanie zasiłku chorobowego?

Zasiłek chorobowy nie przysługuje:

• za okresy, w których ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
• w okresie urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
• za cały okres niezdolności do pracy, jeżeli powstała ona w wyniku umyślnego przestępstwa lub wykroczenia, co zostało stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu,
• za okres pierwszych pięciu dni, jeżeli niezdolność do pracy została spowodowana nadużyciem alkoholu,
• za okres objęty zaświadczeniem lekarskim, w wypadku jego sfałszowania.

Natomiast po ustaniu zatrudnienia zasiłek nie przysługuje, gdy m.in. masz prawo do:

• emerytury,
• renty z powody niezdolności do pracy,
• zasiłku dla bezrobotnych,
• zasiłku przedemerytalnego,
• świadczenia przedemerytalnego,
• urlopu na poratowanie zdrowia,
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego.

Jak długo można przebywać na zwolnieniu lekarskim?

Jednorazowo na zwolnieniu możesz przebywać 182 dni. Chyba że jesteś w ciąży lub chorujesz na gruźlicę. Wtedy masz prawo przebywać na zwolnieniu 270 dni.

Zwolnienie lekarskie na dziecko – kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy?

Zwolnienie lekarskie na dziecko dostaniesz, gdy:

• żłobek, przedszkole lub szkoła są zamknięte i musisz zaopiekować się dzieckiem, które nie skończyło 8 lat (dziecko może być zdrowe);
• małżonek stale opiekujący się dzieckiem przebywa w szpitalu albo z powodu choroby lub porodu nie może sprawować nad dzieckiem opieki;
• dziecko nie ma ukończonych 14 lat, ale jest chore i wymaga opieki;
• dziecko skończyło 14 lat, ale z powodu choroby wymaga twojej opieki.

Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez okres zwolnienia z pracy z powodu konieczności opieki, nie dłużej jednak niż przez 60 dni w roku. W wypadku choroby dziecka, które skończyło 14 lat, jest on wypłacany tylko przez 14 dni.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje pod warunkiem, że nie ma innych członków rodziny mogących zapewnić dziecku opiekę. Wyjątek – chore dziecko w wieku do 2 lat. Wtedy masz prawo do zasiłku opiekuńczego, nawet gdy są inni członkowie rodziny mogący zapewnić opiekę.
Świadczenie przysługuje w wysokości 80 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia wypłaconego za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy.

Warto wiedzieć: Świadczenie rehabilitacyjne dla kobiet w ciąży – w jaki sposób można je uzyskać?

[CMS_PAGE_BREAK]

Czy pracodawca lub ZUS ma prawo kontrolować pracownika podczas zwolnienia lekarskiego?

Podczas choroby pracownik powinien zastosować się do zaleceń lekarza. Jeśli na zwolnieniu lekarskim zaznaczone jest, że chory powinien leżeć, oznacza to, że nie powinien opuszczać domu. Jeśli ma zaznaczone, że może chodzić, to nie oznacza, że może cię nie być przez cały dzień w domu. Możesz co najwyżej pójść po niezbędne zakupy lub do lekarza.
Chory nie powinien podczas zwolnienia lekarskiego robić wiosennych porządków, chodzić na konferencje, ani pracować... nawet przez internet.
Zarówno pracodawca, jak i ZUS mają prawo sprawdzić, jak wykorzystujesz zwolnienie lekarskie. Ten pierwszy może to zrobić tylko w ciągu 33 dni twojego zwolnienia, a ZUS od 34 do 182 dnia. Jeżeli jednak pracujesz w firmie liczącej ponad 20 pracowników, szef może cię sprawdzić także później, bo to on jest formalnie płatnikiem twojego ubezpieczenia.
Przedstawiciel pracodawcy, który odwiedzi cię w domu, musi mieć ze sobą upoważnienie. Jeśli cię nie zastanie, zwykle przychodzi ponownie. A ty ze swojej nieobecności musisz się wytłumaczyć.
Masz prawo nie wpuścić do domu wysłannika szefa czy kontrolera z ZUS. Wtedy jednak musisz liczyć się z tym, że natychmiast zostanie wstrzymana wypłata zasiłku. Podobnie, jeśli nie zgodzisz się na badanie lekarskie zlecone przez ZUS (może ono odbyć się w twoim domu lub u orzecznika).
Jeżeli kontroler uzna, że nie leczysz się, jak należy, możesz zostać ukarana. Stracisz zasiłek, a jeśli w czasie choroby pracowałaś dla innej firmy, będziesz musiała oddać pieniądze już pobrane. Jeśli szef uzna, że go oszukiwałaś, wstrzyma wypłatę zasiłku a może nawet cię zwolnić z powodów dyscyplinarnych.

Kogo ZUS najczęściej kontroluje?

Sprawdzane są zwykle osoby, które:

• korzystają często z krótkotrwałych zwolnień,
• dostają kolejne zaświadczenia od różnych lekarzy,
• były kiedyś pozbawione prawa do wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku chorobowego w związku z niewłaściwym wykorzystaniem zwolnień,
• oddawały zwolnienia po terminie, co skutkowało obniżeniem zasiłku,
• unikały kontroli.

Podstawa prawna

Ustawa z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jednolity: Dz.U. z 2010 r. nr 77, poz. 512 z późn. zm.)

Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 27 lipca 1999 r. w sprawie określenia dowodów stanowiących podstawę przyznania i wypłaty zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. nr 65, poz. 742 z późn. zm.)

Polecamy: Wynagrodzenie chorobowe - ile zarobisz na zwolnieniu lekarskim?
Zobacz też: Ile wynosi zasilek chorobowy