Skąpiec – streszczenie, plan wydarzeń, opis bohaterów

Jaki był tytułowy bohater komedii Moliera? Czy Skąpiec to komedia, która powoduje wyłącznie śmiech, czy skłania również do poważnych przemyśleń, np. na temat tego, co w życiu liczy się naprawdę? Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące tego, o czym jest Skąpiec, przeczytaj nasze streszczenie.

Spis treści:

Skąpiec – streszczenie krótkie
Skąpiec - streszczenie szczegółowe
Skąpiec – plan wydarzeń
Geneza Skąpca
Skąpiec – bohaterowie

Skąpiec – streszczenie krótkie

Tytułowy bohater, Harpagon jest chorobliwie skąpym człowiekiem (stąd tytuł komedii). Jest też wdowcem, który ma dwoje dorosłych dzieci, Elizę i Kleanta. Eliza kocha się w niezamożnym Walerym, a Kleant w Mariannie, również niezbyt bogatej pannie. Dzieci Harpagona wiedzą, że trudno im będzie liczyć na zadowolenie ojca z ich sercowych wyborów.

Pewnego dnia Harpagon postanawia, że ożeni się z Marianną. Wydaje mu się, że ta uboga dziewczyna nie będzie miała wysokich wymagań jako żona. Harpagon postanawia też wydać za mąż swoją córkę Elizę, za 50-letniego, bogatego Anzelma. A syna - za bogatą wdowę.

Dla obu par zakochanych młodych ludzi to prawdziwy dramat. Okazuje się jednak, że wybrany przez ojca dla córki Anzelm to w rzeczywistości ojciec Walerego i Marianny. Ta dwójka bohaterów nie wiedziała do tej pory, że są rodzeństwem. Matrymonialne plany Harpagona spełzają na niczym. Koniec końców Walery żeni się bowiem ze swoją ukochaną Elizą, a Marianna poślubia swojego wybranka Kleanta. Za oba śluby płaci Anzelm.

W utworze wielokrotnie ukazywane jest skąpstwo Harpagona i jego przywiązanie do pieniędzy. Tytułowy Skąpiec jest gotów zrobić wszystko, co przyniesie mu zysk. Choćby kosztem szczęścia własnych dzieci.

Skąpiec - streszczenie szczegółowe

Akt I

Walery i Eliza rozmawiają o łączącym ich uczuciu. Eliza boi się, lecz ukochany zapewnia ją o swojej miłości. Walery uratował kiedyś życie Elizie, gdy dziewczyna wpadła do wody. Ze względu na ojca Elizy, Harpagona (tytułowego Skąpca) oboje muszą ukrywać, że się kochają.

Walery nie jest zamożnym człowiekiem, nie zna swoich rodziców, więc zamierza wkraść się w łaski Harpagona, który jest niezwykle skąpy i surowy wobec swoich dzieci – Elizy i Kleanta. Walery chce odszukać rodziców, by dali błogosławieństwo jemu i ukochanej. Eliza nie chce rozstawać się na tak długo z chłopakiem i prosi, by dogadał się z jej ojcem i bratem.

Sytuację podobną do Walerego ma Kleant. Wyznaje siostrze, że jest zakochany w Mariannie, która mieszka niedaleko wraz ze schorowaną matką. Dziewczyna jest ładna, uczciwa, ale niezbyt bogata, więc Kleant nie może liczyć na przychylność swego ojca. Próbuje być samodzielny i zdobyć pieniądze na swoje utrzymanie i pomoc dziewczynie, bo wie, że od skąpego ojca nie dostanie nic.

Harpagon myśli tylko o swoim majątku. Jest podejrzliwy wobec dzieci. Nie ufa też służbie, która jego zdaniem, chciałaby go tylko okraść. Obawia się, że służący jego syna, Strzałka, podgląda, gdzie schował szkatułkę z pieniędzmi. Harpagon wyrzuca synowi, że wydaje pieniądze na stroje i nie liczy się z niczym. Kleant twierdzi, że ma swoje pieniądze i robi z nimi, co chce.

Harpagon wpada na pomysł ślubu z Marianną. Liczy, że kobieta nie będzie miała wygórowanych wymagań. Oznajmia to dzieciom. Kleant, który nie miał o tym pojęcia, jest zły.

Harpagon ma również plany wobec swoich dzieci. Oznajmia Elizie, że wyda ją za Anzelma, starszego, pięćdziesięcioletniego i bogatego człowieka. Natomiast dla syna upatrzył bogatą wdowę. Eliza nie zgadza się na małżeństwo, lecz ojciec oświadcza, że wyda ją za mąż jeszcze tego samego wieczora. Okazuje się, że Anzelm zgodził się pojąć Elizę, nie chcąc jej posagu, dlatego ojcu tak bardzo zależy na tym małżeństwie.

Akt II

Kleantowi potrzebne są pieniądze, wysyła więc służącego Strzałkę, by dowiedział się, kto i na jakich warunkach może mu je pożyczyć. Kiedy dochodzi do spotkania dwóch stron, okazuje się, że pożyczającym jest jego ojciec. Kleant denerwuje się, że Harpagon bez skrupułów pożycza pieniądze innym, czyniąc wyrzuty synowi, że zapożycza się u ludzi.

Do Harpagona przychodzi swatka Frozyna. Licząc na dobrą zapłatę, prawi mu komplementy, które starzec bezkrytycznie przyjmuje. Oznajmia również, że matka Marianny zgodziła się na ślub jego i córki.

Akt III

Skąpiec wydaje polecenia służbie, by przygotowali przyjęcie. Pani Claude, sprzątaczka, ma ścierać meble tak, aby ich nie zniszczyć, kucharz Jakub ma ugotować tanią i sycącą kolację, aby goście zjedli mało, a wino ma być nalewane tylko wtedy, gdy ktoś będzie spragniony.

Gdy Frozyna z Marianną przychodzą do domu Harpagona, dziewczyna jest przerażona. Nie chce brać ślubu z kimś innym niż ukochany Kleant. Niestety sytuacja zmusza ją do tego. Frozyna pociesza Mariannę, mówiąc, że jej przyszły mąż jest starszym człowiekiem i na pewno szybko umrze.

Po rozmowie wkracza Harpagon. Przedstawia swoje dzieci, a Marianna rozpoznaje w synu Harpagona swojego Kleanta. Młodzi upewniają się w przekonaniu, że chcą być razem. Podczas posiłku Keant mści się na ojcu, zmuszając go do obdarowania Marianny drogim pierścieniem. Po kolacji Harpagon jest wściekły na syna i wierzy, że uda mu się uratować część pieniędzy. Mówi też Waleremu, by zapakował resztki po jedzenia i odesłał je do sklepu.

Akt IV

Frozyna chce pomóc Mariannie i Kleantowi w oszukaniu Harpagona. Zamierza przedstawić starcowi jedną ze swoich przyjaciółek, by to ją pojął za żonę. Ma nadzieję, że zainteresuje się bardziej zamożną kobietą niż Marianna.

Tymczasem Harpagon zaczyna się wszystkiego domyślać. Nie chce już brać ślubu z dziewczyną, ale proponuje, by Kleant to zrobił, w jego zastępstwie. Chłopak wyznaje miłość Mariannie, lecz ojciec ujawnia swój podstęp i wyjaśnia, że nie zamierza rezygnować z dziewczyny. Syn też nie chce się poddać. Skąpiec wydziedzicza Kleanta.

Służący Kleanta, Strzałka, ukradł z ogrodu szkatułkę Harpagona. Obaj mężczyźni uciekają, a starzec wpada w szał, gdy orientuje się, że skarb zniknął. Podejrzewa wszystkich zebranych gości, a nawet siebie. Utrata pieniędzy jest dla niego gorsza niż śmierć. Harpagon chce popełnić samobójstwo. Grozi, że wezwie policję, straż i kogokolwiek kogo będzie mógł.

Akt V

Harpagon wzywa komisarza, najchętniej chciałby aresztować całe miasto. Podejrzenia padają na Walerego. Starzec traci do niego zaufanie i oskarża go o kradzież. Chłopak wyjawia swe prawdziwe zamiary. Przybył do jego domu, by jak najczęściej widywać ukochaną Elizę. Nazywa ją „skarbem najcenniejszym”, co komplikuje sprawę, gdyż Harpagon myśli, że chodzi o jego szkatułkę. Nieporozumienie zostaje jednak wyjaśnione, lecz Walery zostaje nazwany przez niedoszłego teścia uwodzicielem. Harpagon grozi mężczyźnie szubienicą.

Kleant, wybiegając z domu, spotyka służącego Strzałkę, który ukradł szkatułkę z pieniędzmi. Skąpiec prosi pana Anzelma o pomoc. Mężczyzna zgadza się wesprzeć go w poszukiwaniu szkatułki, lecz oznajmia, że nie zamierza zmuszać Elizy do ślubu. Mówi także, że Marianna jest siostrą Walerego, a Anzelm jest ich ojcem. Tak więc cała rodzina odnajduje się po kilkunastu latach.

Kleant proponuje ojcu zwrot szkatułki pod warunkiem, że Harpagon zgodzi się na ślub jego i Marianny. Anzelm jest gotów ponieść koszty wszystkich ślubów. Harpagon zgadza, by tylko odzyskać swoją szkatułkę.

Skąpiec - plan wydarzeń

Rozmowa Elizy i Walerego o ich skrywanej miłości.
Wyznanie przez Kleanta siostrze, że kocha się w Mariannie.
Dziesięć tysięcy franków zakopane w ogrodzie Harpagona.
Zamiar poślubienia Marianny przez Harpagona.
Poinformowanie przez Harpagona dzieci o swoich planach matrymonialnych.
Rozpacz Kleanta.
Podstęp Elizy i Kleanta w związku z ich skrywanym uczuciem.
Próba pożyczenia pieniędzy przez Kleanta u lichwiarza, którym okazuje się jego ojciec.
Wizyta swatki Frozyny u Harpagona.
Przygotowanie przyjęcia na cześć Marianny.
Trudna rozmowa Kleanta z ojcem.
Kłótnie o Mariannę.
Kradzież skarbu Harpagona.
Wezwanie komisarza i przesłuchania.
Oskarżenie Walerego przez Jakuba.
Wymiana między synem, a ojcem – skarb za Mariannę.
Zapowiedź podwójnego ślubu.

Geneza Skąpca

Komedia Skąpiec jest komedią charakterów, która budzi w czytelnikach całą gamę uczuć. Od prawdziwej grozy, po litość dla zdziecinniałego starca, ogarniętego manią skąpstwa. W wątki komediowe wpleciony jest dramat rodziny pozbawionej prawidłowych więzi emocjonalnych, w której relacje między dziećmi a ojcem są pełne chłodu.

Molier w swoim dziele ośmieszył ludzkie zachowania, ukazując je w krzywym zwierciadle. Skąpstwo ukazane jest jako choroba. Tak właśnie wygląda uosobienie powiedzenia chorobliwe skąpstwo.

Molier sam wcielał się w tytułową rolę skąpca podczas wystawiania tej sztuki. Jednak nie od razu jego dzieło zyskało uznanie widowni. Dopiero krytycy docenili wartość Skąpca i zwrócili uwagę publiczności na jego wyjątkowość. Z czasem komedia doczekała się większego grona miłośników. A także kilku przekładów na inne języki. Dziś wciąż jest wystawiana na deskach teatrów całego świata.

Skąpiec – bohaterowie

Harpagon (Skąpiec) – główny i tytułowy bohater komedii Moliera. Żądny pieniędzy. Staje się to jego obsesją. Wypluty z uczuć, nie zauważa nikogo ani tego, co się wokół niego dzieje. Zamożny, lecz stara się oszczędzać w każdy możliwy sposób. Ludzie się z niego śmieją. Jest wdowcem, ma syna Kleanta i córkę Elizę. Jego relacje z dziećmi są złe. Ojciec zmuszą córkę i syna do małżeństwa. Mimo że jest stary, chce poślubić młodą dziewczynę – Mariannę.
Kleant – syn Harpagona. Zakochany w Mariannie. Buntownik, sprzeciwia się ojcu. Nie ma pieniędzy na swoje stroje, dlatego zaciąga długi. Nienawidzi ojca i życzy mu śmierci, po której mógłby spłacić wszystkie swoje długi. Dzięki zdobyciu szkatułki Harpagona, może go szantażować. Jego losy kończą się szczęśliwie, gdyż bierze ślub z ukochaną.
Eliza – córka Harpagona. Tak samo jak brat odczuwa nienawiść do ojca. Zła, gdy Harpagon chce ją wydać za Anzelma. Zakochana w Walerym, którego chce poślubić. Wie jednak, że skąpy ojciec się na to nie zgodzi. Wszystko jednak kończy się dla niej szczęśliwie – może poślubić ukochanego i uwolnić się od ojca.
Marianna – żyje sama z chorą matką. Zakochana w Kleancie. Jest dobrą, posłuszną, naiwną dziewczyną. Nie potrafi się zbuntować. Musi poślubić Harpagona, lecz wcale jej się to nie podoba. Łatwo jest decydować za nią, gdyż nie ma odwagi się sprzeciwić. Koniec końców udaje się jej być z Kleantem.
Walery – zakochany w Elizie. Próbuje wkraść się w łaski ojca dziewczyny i przyznaje mu we wszystkim rację. Wchodzi w konflikt z kucharzem Jakubem, który później oskarża go o kradzież szkatułki. Wyznaje swe uczucia do Elizy. Dowiaduje się, że jego ojcem jest Anzelm, który błogosławi jego ślub z ukochaną.
Anzelm – wdowiec, który ma poślubić Elizę. Ceni rodzinę bardziej niż pieniądze. Zgadza się na ślub Walerego z Elizą i pokrywa wszystkie koszty.
Frozyna – swatka. Dzięki niej Marianna i Harpagon zaręczają się. Zmusza dziewczynę do zaręczyn, gdyż liczy na sporą zapłatę od starca. Gdy dowiaduje się, że nic nie zyska, mści się na Harpagonie i staje po stronie zakochanych, Marianny i Kleanta.
Strzałka – lokaj Kleanta. Wierny swemu panu, lekceważy Harpagona. Znajdując szkatułkę pełną pieniędzy należącą do Harpagona, pomaga Kleantowi w negocjacjach z ojcem.

Poza tym występują również służący Harpagona:

Simon – faktor,
Jakub – kucharz i woźnica,
Pani Claude – gospodyni,
Ździebełko – służący,
Szczygiełek – służący,
Komisarz i pomocnik.

Zobacz także: