„Świtezianka”: streszczenie, plan wydarzeń, opis bohaterów

Ballada „Świtezianka” Adama Mickiewicza to utwór na wskroś baśniowy, więc autor nie podaje dokładnego miejsca i akcji wydarzeń. Wiemy jedynie, że opowieść zaczyna się latem, a kończy jesienią. I że każda ze scen ma miejsce w nocy.

„Świtezianka” opowiada historię uczucia wystawionego na próbę. Na utwór można powołać się, pisząc rozprawkę na temat: miłości, zdrady oraz winy i kary.

Spis treści:

„Świtezianka” – plan wydarzeń
„Świtezianka” – streszczenie
Geneza utworu „Świtezianka”
„Świtezianka” – opis bohaterów

„Świtezianka”: plan wydarzeń

Utwór jest balladą, której fabułę można przedstawić w następujących punktach:

Spotkanie chłopaka i dziewczyny nad brzegiem Świtezi.
Propozycja wspólnego życia złożona przez młodzieńca.
Odrzucenie propozycji przez dziewczynę.
Przysięga miłości zakochanego chłopaka.
Ostrzeżenie przed skutkami złamania danego słowa.
Odejście dziewczyny.
Kuszenie młodzieńca przez nimfę.
Złamanie obietnicy.
Kara za złamanie obietnicy.
Śmierć kochanków.

„Świtezianka”: streszczenie

Co noc nad brzegiem jeziora Świteź spotykają się chłopak i dziewczyna. On to przystojny strzelec. O niej wiemy jedynie, że jest płochliwa i niezwykle tajemnicza. Dziewczyna nie mówi o sobie właściwie nic, a po każdej schadzce znika jak kamfora.

„Skąd przyszła? - darmo śledzić kto pragnie,
Gdzie uszła? - nikt jej nie zbada.
Jak mokry jaskier wschodzi na bagnie,
Jak nocny ognik przepada.”

Mimo że oboje nie znają się dobrze, wszystko wskazuje na to, że są w sobie zakochani. Pewnej nocy chłopak przysięga dziewczynie miłość i wierność aż po grób. Chce, by zamieszkała z nim w pobliskiej chatce, gdzie będzie dbał, by nigdy niczego im nie zabrakło (wymienia: owoce, mleko i mięso upolowanej zwierzyny). Dziewczyna nie ufa jego słowom. Wyjaśnia, że ojciec przestrzegał ją przed niestałością mężczyzn.

Na pożegnanie prosi chłopaka o dotrzymanie obietnicy:

„Dochowaj, strzelcze, to moja rada:
Bo kto przysięgę naruszy,
Ach biada jemu, za życia biada!
I biada jego złej duszy.”

Zrozpaczony strzelec błąka się po lesie w poszukiwaniu dziewczyny z marnym skutkiem. Rozczarowany idzie wzdłuż jeziora. Nagle zauważa piękną nimfę, która wynurza się z wody. Zachwycony jej urodą nie może przestać na nią patrzeć. Postać kusi go, by złamał przysięgę daną ukochanej, gdyż ta z pewnością nie traktuje jego uczuć poważnie.

Strzelec opiera się, lecz po chwili rusza na środek jeziora ku pięknej nimfie. Tym samym łamie przysięgę złożoną dziewczynie. Zbliżając się do wynurzającej się z wody postaci, zauważa w niej dziewczynę, której przysięgał wierność. Dziewczyna powtarza słowa swej prośby o dochowanie obietnicy. Zgodnie z nimi zdrajcę czeka surowa kara.

Chłopak znika pod wodą, a jego dusza zostaje zaklęta w rosnący nad brzegiem Świtezi modrzew. Od tamtego zdarzenia, dusze strzelca i dziewczyny snują się nad brzegiem jeziora.

Geneza i gatunek utworu „Świtezianka”

Po raz pierwszy „Świtezianka” ukazała się w tomie „Ballady i romanse” w 1822 roku. Rok publikacji „Ballad” to jedna z dat uważana za początek epoki romantyzmu w Polsce. Inspiracją do napisania dzieła mógł być pobyt Mickiewicza nad jeziorem Świteź u Michała Wereszczaka. Okolice te były nie tylko malownicze, ale i pełne legend, w które wciąż wierzyli tutejsi.

Jeśli chodzi o gatunek, „Świtezianka” jest balladą romantyczną, która łączy cechy epiki, liryki i dramatu. O epickości świadczy np. fabuła utworu, o liryce — poetycki nastrój pełen tajemnic, elementy dramatu to dialogi.

„Świtezianka”: opis bohaterów

W utworze „Świtezianka” występują:

chłopak – „piękny i młody” strzelec, zakochany, ale niegodny zaufania
dziewczyna (która okazuje się też nimfą) – tajemnicza, czuła (daje chłopcu maliny), zasadnicza, pomna przestróg ojca,
narrator — przyglądając się parze, ma pełny ogląd sytuacji, jest uważnym obserwatorem, lecz nie wnika w dalszy los bohaterów.

Świtezianka: kim naprawdę była?

Świtezianka – tytułowa bohaterka, mieszkanka jeziora Świteź, to młoda kobieta, wyjątkowej urody. Ma dobre serce i pragnie miłości, lecz nie jest naiwna. Na początku ballady poznajemy ją jako ukochaną strzelca. Gdy ten przysięga jej miłość, przybiera postać nimfy. Prowokując młodzieńca do zdrady i wymierzając mu karę, okazuje się bezwzględna i bezlitosna.

Strzelec: zakochany bez pamięci czy szukający miłości?

Strzelec – główny bohater, zakochany bez pamięci w Świteziance, pragnie, by spędziła z nim życie. Jest strzelcem w lesie, położonym nad jeziorem Świteź. Szczery i czuły wobec dziewczyny, chętnie składa jej przysięgę miłości. Niestety szybko łamie dane słowo. Ulega urokowi nimfy, którą okazuje się poznana wcześniej młoda dziewczyna (zgodnie z ludowymi wierzeniami, mało kto jest w stanie oprzeć się wodzącym na pokuszenie nimfom).

Narrator: jaką rolę odgrywa w utworze?

Narrator – to mieszkaniec okolicy jeziora Świteź. Przyznaje, że nie wie, kim jest ukochana strzelca. Relacjonuje miłość chłopaka i dziewczyny. Opisuje ich spotkania, pełni rolę obserwatora, ale wstrzymuje się od jakiejkolwiek oceny i nie wnika w uczucia bohaterów.

Zobacz także: